Lubiproston w leczeniu zaparcia czynnościowego i zaparciowej postaci zespołu jelita nadwrażliwego (IBS-C)

Zaparcie – czy to w przebiegu zespołu jelita nadwrażliwego (IBS – irritable bowel syndrome) czy zaparcia czynnościowego jest istotnym problemem z medycznego i farmakoekonomicznego punktu widzenia. Roczne koszty leczenia tej dolegliwości mierzone kwotą wydaną na leki stosowane w terapii zaparć wynoszą około 800 milionów dolarów.

Jedynie co czwarty pacjent spełniający Kryteria Rzymskie III zaparcia czynnościowego poszukuje pomocy lekarskiej. Ponadto, jak pokazują dane epidemiologiczne, prawie połowa chorych leczonych z powodu zaparć nie jest zadowolona z osiąganych efektów terapeutycznych. Dlatego też poszukuje się coraz to nowych leków, które byłyby skuteczniejsze od dotychczas stosowanych farmakoterapeutyków.
Jednym z takich leków jest lubiproston (nazwa handlowa Amitiza®) – doustna pochodna prostaglandyny E1. Związek ten nie reaguje jednak z receptorem dla PGE czy PGF (nie pobudza skurczów mięśniówki przewodu pokarmowego), a aktywuje kanały chlorkowe typu 2 zlokalizowane w nabłonku przewodu pokarmowego. Pobudzenie kanałów chlorkowych powoduje, oprócz stymulacji sekrecji jonów chlorkowych oraz wody na przebiegu całego przewodu pokarmowego, także sekrecję wodorowęglanów w dwunastnicy. Lek ten w niewielkim stopniu wchłania się do krwiobiegu. Jest nierozpuszczalny w wodzie i ma jego farmaceutyczna postać to żelatynowe kapsułki zawierające 8µg i 24µg substancji czynnej. Charakterystykę tego leku oraz aktualne badania dowodzące jego skuteczności i ukazujące profil bezpieczeństwa, przedstawia praca poglądowa zamieszczona na łamach jednego z ostatnich wydań Digestive Diseases and Sciences.
W przypadku zaparciowej postaci IBS (IBS-C) istnieje kilka badań ukazujących istotną przewagę lubiprostonu nad placebo w redukowaniu objawów choroby i poprawie jakości życia. W jednej z największych analiz, która objęła 1171 chorych spełniających II Kryteria Rzymskie dla IBS-C wykazano, że najkorzystniejszy profil skuteczności i bezpieczeństwa wykazuje stosowanie leku w dawce 8µg dwa razy dziennie. Natomiast badania w grupie pacjentów z zaparciem czynnościowym wskazują, że preferowaną dawką lubiprostonu powinna być dawka 24µg podawana dwa razy dziennie.
Jak pokazują dotychczasowe analizy lubiproston jest lekiem bezpiecznym. Najczęstszym działaniem niepożądanym zgłaszanym w większości badań były nudności, które pojawiają się u co trzeciego chorego w przypadku stosowania w dawce 24ug 2 x dziennie. Rzadziej nudności stwierdzano wśród mężczyzn i osób starszych. U 9% pacjentów nudności były powodem zaprzestania przyjmowania leku. Przyjmowanie lubiprostonu z pokarmem może zmniejszyć ryzyko wystąpienia tego działania niepożądanego. Drugim najczęstszym działaniem niepożądanym była biegunka. Sporadycznie jednak była ona spowodowana odstawieniem leku. Co ciekawe pomimo wpływu leku na kanały chlorkowe nie zaobserwowano w dotychczas przeprowadzonych badaniach zaburzeń elektrolitowych u pacjentów przyjmujących lubiproston. Rzadkim działaniem niepożądanym były zaburzenia oddychania, polegające na zgłaszanych przez chorych „trudnościach w oddychaniu”, które pojawiały się w około 30-60 minut po przyjęciu leku. Zazwyczaj jednak był to objaw przemijający i często nie był kwalifikowany jako poważne zdarzenie niepożądane. Warto podkreślić, że wymienione wyżej działania niepożądane były uzależnione od dawki i częściej dotyczyły chorych z zaparciem czynnościowym, u których stosuje się trzykrotnie wyższe dawki leku niż u pacjentów z IBS-C. Lubiprostonu, jak do tej pory, nie powinny stosować kobiety w ciąży (kategoria C), dlatego w każdym przypadku zamiaru zastosowania leku u kobiety w wieku reprodukcyjnym powinno się przed włączeniem terapeutyku wykonać test ciążowy.