Prof. Stachowska: Śródziemnomorskie jelito zapewnia różnorodność gatunków bakteryjnych oraz pozwala utrzymać poziom niektórych amin, kwasów tłuszczowych i witamin.
Autor: Alicja Kostecka
Data: 06.11.2019
Działy:
Wywiad tygodnia
Aktualności
- Chodzi o to, aby eliminować z diety produkty, które przyczyniają się do uszkodzenia nabłonka jelit - mówi prof. dr hab. n. med. Ewa Stachowska z Katedra i Zakładu Żywienia Człowieka i Metabolomiki Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego.
Niektórzy eksperci uważają, że mikrobiota, to oddzielny narząd, dlaczego?
Mikrobiota, to bardzo dużo różnorodnych komórek, takich jak bakterie, wirusy, fagi które stanowią podstawą naszego zdrowia. W skutek ewolucji ewaluował także mikrobiom człowieka. Ilość tego mikrobiomu i jego różnorodność decyduje o naszym zdrowiu i jeśli jest on nieprawidłowy, prawdopodobnie dochodzi do powstania wielu chorób. Należy mieć świadomość, że to nie są nasze komórki lecz obce, z którymi musimy żyć w symbiozie, dlatego mówi się o tym, że jest to osobny narząd.
Czy w ciągu całego życia człowieka jego mikrobiota ulega zmianie?
Mikrobiota człowieka jest bardzo czułym narządem, na jego funkcjonowanie ma wpływ wiele czynników związanych z życiem człowieka, które mogą zmienić jej skład. Dużo mówi się ostatnio na temat wpływu rodzaju porodu na mikrobiotę. Wiadomo, że cesarskie cięcie zasadniczo zmienia mikrobiotę dziecka, ale wpływa na nią także odżywianie się matki w czasie ciąży, sposób karmienia dziecka, rodzaj dodawanego pożywienia, stosowane leki, poziom stresu, aktywność fizyczna.
W jaki sposób człowiek może dietą wykreować pożądaną mikrobiotę?
Dieta ma podstawowe znaczenie w tworzeniu naszego mikrobiomu. Powinniśmy dążyć do tego, aby za pomocą pożywienia utrzymać różnorodność naszego pożywienia. Należy mieć świadomość, że bakterie odżywiają się różnymi składnikami wchodzącymi w skład produktów pokarmowych człowieka. Największą różnorodność zapewnia dieta śródziemnomorska. Mówi się nawet o tzw. śródziemnomorskim jelicie, które zapewnia różnorodność gatunków bakteryjnych oraz pozwala utrzymać poziom niektórych amin, kwasów tłuszczowych i witamin. Chodzi o to, aby jeść jak najmniej przetworzonej żywności i pozbawionej środków ochrony roślin. Podstawą tej diety są produkty roślinne urozmaicane mięsem i rybami. Chodzi o to, aby eliminować z diety produkty, które przyczyniają się do uszkodzenia nabłonka jelit.
Co oznacza zjawisko pustynnienia jelita?
Zjawisko pustynnienia jelita , czyli inaczej mówiąc dysbioza oznacza spadek różnorodności mikrobiomu, która powoduje obniżenie krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych , produkowanych przez bakterie jelitowe. Z taką dietą mamy do czynienia bardzo często współcześnie, gdyż ludzie mają coraz mniej czasu i jedzą byle jak, byle szybciej, czyli duże ilości produktów przetworzonych, bogatych w cukier. Współcześnie uważa się że im bardziej mikrobiota jelitowa jest różnorodna ( czyli bogata w gatunki bakterii) tym lepiej.
Jaki związek istnieje między mikrobiotą a układem odpornościowym, nerwowym i innymi układami człowieka?
Na układ odpornościowy wpływa wiele czynników, w tym mikrobiota. W związku z tym, że tak jak już powiedzieliśmy, na nasza mikrobiotę kolosalny wpływ ma dieta, to jeśli wyeliminujemy z diety związki prozapalne, tym samym wzmocnimy nasz układ odpornościowy. Jeśli natomiast osoby po przebytej antybiotykoterapii, czy po długotrwałym przyjmowaniu innych leków, które zakłóciły różnorodność mikroorganizmów, zaczną spożywać czerwone mięso, jajka, mleko zawierające prozapalne czynniki, tym samym osłabiają swoją odporność. Żeby temu prozapalnemu „marszowi” przeciwdziałać trzeba spożywać składniki przeciwazpalne – owoce, warzywa , oleje, o działaniu antyzapalnym. Ich mikrobiota wytwarza związki azotowy, metyloaminy, które przyspieszają wytwarzanie prozapalnych cytokin prowadzące do miażdżycy. Z kolei tłuszcz znajdującym się w, w przypadku osób z chorobami zapalnymi jelit, pobudza wzrost bakterii Mycobacterium avium paratuberculosis (MAP), inwazyjnych szczepów Escherichia coli
(AIEC), Clostridium difficile, Campylobacter, czy Salmonella, i jednoczesny spadek ilości Roseburia
hominis czy Faecalibacterium prausnitzii., przerost niektórych gatunków mikrobioty grzybiczej np. zmianę proporcji Basidiomycota:Ascomycota i spadek ilości Saccharomyces cerevisiae powodują stan zapalny.
Składniki, które są najbardziej pożądane dla osi mózgowo-jelitowej, to składniki jak najmniej zapalne, i taka dieta poprzez mikrobiotę wpływa na poprawę zdrowia psychicznego. Do takich składników antyzapalnych należą dla przykładu warzywa krzyżowe, które zawierają mnóstwo polifenoli, takich jak kwercytyna, rutyna , karbazole działające na receptory arylowe w jelitach oraz ryby, rozpuszczalne włókno, czyli dieta śródziemnomorska. Należy pamiętać, że dla zdrowia psychicznego szczególne znaczenie mają warzywa i owoce jedzone na surowo, bogate źródła tryptofanu. Wskazane jest jedzenie 5-6 porcji surowych warzyw i owoców dziennie. Nie bez znaczenia są także tłuszcze Omega3 pochodzące głównie z ryb, które również mają działanie poprawiające nastrój, antydepresyjne oraz poziom stężenia witaminy D.
W jaki sposób mikrobiota wpływa na choroby autoimmunologiczne?
Jeśli chodzi o wpływ na choroby autoimmunologiczne, to zagadnienie nie jest jeszcze do końca poznane. Pewne jest, że niewłaściwy mikrobiom przyczynia się do powstania chorób zapalnych poprzez osłabienie bariery jelitowej. Podobnie jak w przypadku osi mózgowo-jelitowej, kiedy to lokalne zapalenie, poprzez system cytokin i chemokin dostaje się do całego krwiobiegu i mogą wywoływać choroby autoimmunologiczne.
Czy wobec tego można mówić, że dobra mikrobiota jest tajemnicą długowieczności?
Zdecydowanie tak, wykazano to już dawno. Okazuje się, że ludzie, którzy starzeją się w odpowiedni sposób mają dobrą mikrobiotę. Mikrobiota u każdej osoby na przestrzeni lat zmienia się, zawsze jednak stały jest tzw. rdzeń, który jest z człowiekiem od początku do końca. Jeśli jednak naruszy się ten stan równowagi u osoby starszej, to również jego mikrobiota ulegnie zmianie i wraz ze starzeniem się zmieniać się będzie w niepożądanym kierunku.
Skąd brać dobre bakterie?
Najlepszym sposobem na uzupełniania mikrobioty we właściwe bakterie jest robiotykoterapia. Kolejnym sposobem uzupełniania mikrobioty w pożądane bakterie jest żywność fermentowana. Innym, dość kontrowersyjnym sposobem jest przeszczep mikrobioty od zdrowego dawcy dla osób zakażonych bakterią Clostridium difficile wywołującą biegunkę krwotoczną.
Rozmawiała Alicja Kostecka
Mikrobiota, to bardzo dużo różnorodnych komórek, takich jak bakterie, wirusy, fagi które stanowią podstawą naszego zdrowia. W skutek ewolucji ewaluował także mikrobiom człowieka. Ilość tego mikrobiomu i jego różnorodność decyduje o naszym zdrowiu i jeśli jest on nieprawidłowy, prawdopodobnie dochodzi do powstania wielu chorób. Należy mieć świadomość, że to nie są nasze komórki lecz obce, z którymi musimy żyć w symbiozie, dlatego mówi się o tym, że jest to osobny narząd.
Czy w ciągu całego życia człowieka jego mikrobiota ulega zmianie?
Mikrobiota człowieka jest bardzo czułym narządem, na jego funkcjonowanie ma wpływ wiele czynników związanych z życiem człowieka, które mogą zmienić jej skład. Dużo mówi się ostatnio na temat wpływu rodzaju porodu na mikrobiotę. Wiadomo, że cesarskie cięcie zasadniczo zmienia mikrobiotę dziecka, ale wpływa na nią także odżywianie się matki w czasie ciąży, sposób karmienia dziecka, rodzaj dodawanego pożywienia, stosowane leki, poziom stresu, aktywność fizyczna.
W jaki sposób człowiek może dietą wykreować pożądaną mikrobiotę?
Dieta ma podstawowe znaczenie w tworzeniu naszego mikrobiomu. Powinniśmy dążyć do tego, aby za pomocą pożywienia utrzymać różnorodność naszego pożywienia. Należy mieć świadomość, że bakterie odżywiają się różnymi składnikami wchodzącymi w skład produktów pokarmowych człowieka. Największą różnorodność zapewnia dieta śródziemnomorska. Mówi się nawet o tzw. śródziemnomorskim jelicie, które zapewnia różnorodność gatunków bakteryjnych oraz pozwala utrzymać poziom niektórych amin, kwasów tłuszczowych i witamin. Chodzi o to, aby jeść jak najmniej przetworzonej żywności i pozbawionej środków ochrony roślin. Podstawą tej diety są produkty roślinne urozmaicane mięsem i rybami. Chodzi o to, aby eliminować z diety produkty, które przyczyniają się do uszkodzenia nabłonka jelit.
Co oznacza zjawisko pustynnienia jelita?
Zjawisko pustynnienia jelita , czyli inaczej mówiąc dysbioza oznacza spadek różnorodności mikrobiomu, która powoduje obniżenie krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych , produkowanych przez bakterie jelitowe. Z taką dietą mamy do czynienia bardzo często współcześnie, gdyż ludzie mają coraz mniej czasu i jedzą byle jak, byle szybciej, czyli duże ilości produktów przetworzonych, bogatych w cukier. Współcześnie uważa się że im bardziej mikrobiota jelitowa jest różnorodna ( czyli bogata w gatunki bakterii) tym lepiej.
Jaki związek istnieje między mikrobiotą a układem odpornościowym, nerwowym i innymi układami człowieka?
Na układ odpornościowy wpływa wiele czynników, w tym mikrobiota. W związku z tym, że tak jak już powiedzieliśmy, na nasza mikrobiotę kolosalny wpływ ma dieta, to jeśli wyeliminujemy z diety związki prozapalne, tym samym wzmocnimy nasz układ odpornościowy. Jeśli natomiast osoby po przebytej antybiotykoterapii, czy po długotrwałym przyjmowaniu innych leków, które zakłóciły różnorodność mikroorganizmów, zaczną spożywać czerwone mięso, jajka, mleko zawierające prozapalne czynniki, tym samym osłabiają swoją odporność. Żeby temu prozapalnemu „marszowi” przeciwdziałać trzeba spożywać składniki przeciwazpalne – owoce, warzywa , oleje, o działaniu antyzapalnym. Ich mikrobiota wytwarza związki azotowy, metyloaminy, które przyspieszają wytwarzanie prozapalnych cytokin prowadzące do miażdżycy. Z kolei tłuszcz znajdującym się w, w przypadku osób z chorobami zapalnymi jelit, pobudza wzrost bakterii Mycobacterium avium paratuberculosis (MAP), inwazyjnych szczepów Escherichia coli
(AIEC), Clostridium difficile, Campylobacter, czy Salmonella, i jednoczesny spadek ilości Roseburia
hominis czy Faecalibacterium prausnitzii., przerost niektórych gatunków mikrobioty grzybiczej np. zmianę proporcji Basidiomycota:Ascomycota i spadek ilości Saccharomyces cerevisiae powodują stan zapalny.
Składniki, które są najbardziej pożądane dla osi mózgowo-jelitowej, to składniki jak najmniej zapalne, i taka dieta poprzez mikrobiotę wpływa na poprawę zdrowia psychicznego. Do takich składników antyzapalnych należą dla przykładu warzywa krzyżowe, które zawierają mnóstwo polifenoli, takich jak kwercytyna, rutyna , karbazole działające na receptory arylowe w jelitach oraz ryby, rozpuszczalne włókno, czyli dieta śródziemnomorska. Należy pamiętać, że dla zdrowia psychicznego szczególne znaczenie mają warzywa i owoce jedzone na surowo, bogate źródła tryptofanu. Wskazane jest jedzenie 5-6 porcji surowych warzyw i owoców dziennie. Nie bez znaczenia są także tłuszcze Omega3 pochodzące głównie z ryb, które również mają działanie poprawiające nastrój, antydepresyjne oraz poziom stężenia witaminy D.
W jaki sposób mikrobiota wpływa na choroby autoimmunologiczne?
Jeśli chodzi o wpływ na choroby autoimmunologiczne, to zagadnienie nie jest jeszcze do końca poznane. Pewne jest, że niewłaściwy mikrobiom przyczynia się do powstania chorób zapalnych poprzez osłabienie bariery jelitowej. Podobnie jak w przypadku osi mózgowo-jelitowej, kiedy to lokalne zapalenie, poprzez system cytokin i chemokin dostaje się do całego krwiobiegu i mogą wywoływać choroby autoimmunologiczne.
Czy wobec tego można mówić, że dobra mikrobiota jest tajemnicą długowieczności?
Zdecydowanie tak, wykazano to już dawno. Okazuje się, że ludzie, którzy starzeją się w odpowiedni sposób mają dobrą mikrobiotę. Mikrobiota u każdej osoby na przestrzeni lat zmienia się, zawsze jednak stały jest tzw. rdzeń, który jest z człowiekiem od początku do końca. Jeśli jednak naruszy się ten stan równowagi u osoby starszej, to również jego mikrobiota ulegnie zmianie i wraz ze starzeniem się zmieniać się będzie w niepożądanym kierunku.
Skąd brać dobre bakterie?
Najlepszym sposobem na uzupełniania mikrobioty we właściwe bakterie jest robiotykoterapia. Kolejnym sposobem uzupełniania mikrobioty w pożądane bakterie jest żywność fermentowana. Innym, dość kontrowersyjnym sposobem jest przeszczep mikrobioty od zdrowego dawcy dla osób zakażonych bakterią Clostridium difficile wywołującą biegunkę krwotoczną.
Rozmawiała Alicja Kostecka
Przegląd Gastroenterologiczny
