Przydatność uproszczonej formy testów psychometrycznych w diagnozowaniu minimalnej encefalopatii wątrobowej

Obecność tak zwanej minimalnej encefalopatii wątrobowej (minimal hepatic encephalopathy – MHE) jest stwierdzana u 20 – 60% chorych z marskością wątroby. Częstość diagnozowania zależy od metod, jakie stosuje się rozpoznając MHE.

Diagnozowanie MHE jest rzeczą skomplikowaną. Brakuje jak dotąd wystandaryzowanych i powszechnie akceptowanych narzędzi diagnostycznych. Jedną z powszechniej stosowanych metod w rozpoznawaniu MHE są testy psychometryczne oceniające zdolności percepcyjno-ruchowe chorego. Jednym z popularniejszych jest tzw. psychometric hepatic encephalopathy score – PHES, w skład którego wchodzi pięć testów, które wykonywane są przez chorego. Jednak ze względu na czasochłonność i trudność w ich przeprowadzaniu lekarze rzadko decydują się na ich stosowanie. Jednocześnie, na co wskazują dane statystyczne - 84% członków American Association for the Study of Liver Disease uważa MHE za istotny problem kliniczny. Czy nie da się więc nieco uprościć testów psychometrycznych w ramach PHES stosowanych w diagnostyce MHE? Takie pytanie postawili sobie autorzy włoscy z Uniwersytetu w Padwie, a wyniki swoich obserwacji zamieścili na łamach Clinical Gastroenterology and Hepatology.
Do analizy włączono 79 chorych z rozpoznaną, w chwili włączenia bezobjawową, marskością wątroby. U chorych tych, przeprowadzono testy psychometryczne w ramach PHES, w skład których wchodziły: test symboli cyfr (digit symbol test – DST), test linii (line tracing test – LTT), test kropek (serial dotting test – SDT) oraz test łączenia punktów A i B (trail-making test A i B). Następnie chorzy pozostawali pod obserwacją przez okres średni 6,1 ± 3 miesięcy. U 45 chorych wynik PHES był nieprawidłowy. W wyniku analizy statystycznej wskazano, że uproszczony model PHES – SPHES (simplified PHES) składający się wyłącznie z 3 testów – DST, SDT i LLT w sposób zadowalający koreluje z pełnym PHES. Jak wykazała późniejsza analiza u chorych z MHE, zdiagnozowanej na podstawie PHES/SPHES, częściej dochodziło do rozwoju objawowej marskości wątroby. Ponadto wśród chorych z dekompensacją marskości wątroby w wywiadzie czy koniecznością leczenia shuntem wrotno-systemowym (TIPS) w przeszłości, PHES i SPHES były jedynymi czynnikami prognozującymi pogorszenie się stanu klinicznego chorych ze skompensowaną marskością wątroby.
Jak pokazują wyniki cytowanej pracy stosowanie uproszczonej formy PHES jest równie przydatne jak pełne testy. Może to zachęcić lekarzy do stosowania SPHES w swej codziennej praktyce lekarskiej. Jak pokazuje szereg badań, i co potwierdza przytaczana analiza, warto diagnozować MHE przy pomocy testów psychometrycznych. Stwierdzenie bowiem MHE ma przełożenie na dalsze losy chorego w najbliższej przyszłości.