Ryfaksymina w profilaktyce samoistnego bakteryjnego zapalenia otrzewnej u chorych z marskością wątroby

Samoistne bakteryjne zapalenie otrzewnej (ang. spontaneous bacterial peritonitis – SBP) jest ważnym i częstym powikłaniem u chorych z zaawansowaną marskością wątroby z wodobrzuszem. Istnieją przesłanki, by sądzić, że u podstaw patogenezy SBP leży translokacja bakterii ze światła przewodu pokarmowego do krążenia systemowego, a następnie do płynu puchlinowego. Szacuje się, że wewnątrzszpitalna śmiertelność u chorych z SBP waha się między 10-30%. Co więcej, około 70% pacjentów doświadcza nawrotu SBP w ciągu roku po pierwszym jego epizodzie.

Powszechnie więc akceptowanym postępowaniem u chorych z marskością wątroby powikłaną wodobrzuszem jest profilaktyka SBP. Polega ona przede wszystkim na stosowaniu w dawce prewencyjnej antybiotyków. Najczęściej stosowanym w tym celu lekiem jest norfloksacyna. Pojawia się jednak pytanie, czy stosowanie selektywnie działających na poszczególnie szczepy bakteryjne fluorochinolonów (ewentualnie trimetoprimu/sulfametoksazolu) nie zwiększa ryzyka rozwoju zakażeń wywoływanych przez niewrażliwe na wspomniane preparaty bakterie. Takie wnioski płyną z pojedynczych badań dotyczących tego zagadnienia.
W jednym z ostatnich wydań Journal of Clinical Gastroenterology ukazała się praca, w której podjęto próbę oceny przydatności ryfaksyminy w profilaktyce SBP. Ryfaksymina jest antybiotykiem o szerokim spektrum działania i praktycznie nie wchłania się z przewodu pokarmowego do krążenia systemowego. Stąd teoretycznie spełniałaby wymogi skutecznego i bezpiecznego leku w profilaktyce SBP.
Autorzy pracy dokonali analiz przypadków pacjentów przyjętych do ich ośrodka w latach 2003-2007 z marskością wątroby oraz wodobrzuszem, u których dokonano nakłucia jamy brzusznej. Podzielono chorych na dwie grupy – w zależności od tego czy otrzymywali ryfaksyminę czy nie. Chorzy otrzymujący inną profilaktykę SBP oraz chorzy, którzy przyjmowali ryfaksyminę w przeszłości zostali wykluczeni z analizy.
Spośród 404 chorych – 49 (12%) otrzymywało ryfaksyminę w omawianym wskazaniu. Obie wydzielone grupy chorych były porównywalne pod względem wieku, rasy, płci. Średni czas obserwacji chorych wynosił 4,2 miesiąca. W tym czasie u 89% chorych otrzymujących ryfaksyminę nie doszło do nawrotu SBP, podczas gdy w grupie chorych bez ryfaksyminy nawrotu SBP nie doświadczyło 68%. Różnica między obu grupami była istotna statystycznie. Także w analizie oceniającej przeżycie bez konieczności transplantacji wątroby w obserwacji długoterminowej zaobserwowano istotnie dłuższy czas przeżycia u chorych otrzymujących wspomniany lek.
W podsumowaniu autorzy konkludują, że dekontaminacja przewodu pokarmowego z zastosowaniem ryfaksyminy może być skuteczną metodą profilaktyki SBP u chorych z marskością wątroby powikłaną wodobrzuszem. Aby w pełni ocenić przydatność tego leku w omawianym wskazaniu potrzebne są jednak dalsze prospektywne, randomizowane badania.