Ryzyko rozwoju chłoniaka T-komórkowego wątrobowo- śledzionowego u chorych leczonych inhibitorami TNF-α

Leczenie biologiczne z użyciem przeciwciał monoklonalnych anty-TNF-alfa stanowi istotny postęp w terapii nieswoistych zapaleń jelit. Leki te stosowane są od ponad 10 lat na całym świecie, a ich skuteczność nie budzi wątpliwości. Dotychczasowe obserwacje pokazują, że leki z tej grupy są bezpieczne pod warunkiem właściwej kwalifikacji pacjentów i odpowiedniego nadzoru. Warto jednak podkreślić, że obserwacje te są krótkotrwałe i mają charakter wstępny. Jakie będą ewentualne odległe skutki uboczne stosowania tej formy immunosupresji pokażą najbliższe lata. Jednak już teraz niektóre aspekty związane z bezpieczeństwem terapii anty-TNF-alfa są w kręgu zainteresowań lekarzy i pacjentów.

Jednym z potencjalnych działań niepożądanych leczenia biologicznego jest zwiększanie ryzyka rozwoju chorób limfoproliferacyjnych. Chodzi tutaj zwłaszcza o chłoniaki. Dane jednak dotyczące częstości występowania chłoniaków u osób poddanych terapii anty-TNF-alfa są rozbieżne, większość jednak pokazuje, że ryzyko pojawienia się tego niebezpiecznego powikłania jest nieznacznie większe. Jednym z najgorzej rokujących chłoniaków, opisywanych u pacjentów leczonych inhibitorami TNF-alfa jest grupa chłoniaków T-komórkowych wątrobowo-śledzionowych (hepatosplenic T-cell lymphoma – HSTCL). Jak dotąd opisano na świecie około 200 przypadków HSTCL, w tym 20 przypadków u pacjentów z NCHZJ leczonych infliksymabem lub adalimumabem. Jak dotąd uważano, że w grupie ryzyka rozwoju HSTCL są młodzi mężczyźni (<35 roku życia) leczeni lekiem biologicznym z powodu NCHZJ w kombinacji z 6-merkaptopuryną lub azatiopryną.
W jednym z ostatnich wydań European Journal of Gastroenterology and Hepatology ukazała się praca, która aktualizuje wiedzę na temat HSTCL u chorych leczonych inhibitorami TNF-alfa. Autorzy dokonali analizy danych zawartych w Adverse Event Reporting System. Zarejestrowano 25 przypadków HSTCL. 22 dotyczyły nieswoistych zapaleń jelit, 3 – reumatoidalnego zapalenia stawów. 4 chorych stanowiły kobiety, 4 pacjentów miało ponad 65 lat. 24 chorych otrzymywało jednocześnie azatioprynę (AZA), 6-merkaptopurynę (6MP) lub metotreksat (MTX).
Autorzy konkludują, że dotychczasowy pogląd dotyczący profilu chorych pozostających w grupie ryzyka rozwoju HSTCL powinien ulec aktualizacji. Jak wykazano bowiem, choroba ta może dotyczyć także pacjentów z RZS, kobiet, osób w wieku podeszłym. Warto więc o tym powikłaniu pamiętać w każdym przypadku nagłego pogorszenia stanu zdrowia u chorego otrzymującego lek anty-TNF-alfa, w szczególności, gdy u pacjenta pojawia się nagle gorączka z towarzyszącą hepatosplenomegalią, pancytopenią, podwyższeniem aktywności prób wątrobowych. Biorąc pod uwagę fakt coraz powszechniejszego stosowania podwójnej immunosupresji u chorych z NCHZJ (np. anty-TNF-alfa + AZA, ale także MTX), powikłanie to nabiera szczególnego znaczenia.