Skuteczność ryfaksyminy w zespole jelita drażliwego – wyniki badań TARGET 1 i TARGET 2.
Autor: Małgosia Michalak
Data: 23.02.2011
Źródło: Pimentel M, Lembo A, Chey WD i wsp. Rifaximin therapy for patients with irritable bowel syndrome without constipation. N Engl J Med 2011; 364: 22-32.
Na łamach New England Yournal of Medicine ukazał się niedawno artykuł prezentujący wyniki dwóch wieloośrodkowych, randomizowanych, kontrolowanych placebo badań (3 faza) – TARGET 1 i TARGET 2, dotyczących zagadnienia skuteczności ryfaksyminy w leczeniu zespołu jelita drażliwego (IBS – irritable bowel syndrome) bez obecności zaparcia.
Jak wiadomo ryfaksymina jest doustnym, praktycznie niewchłanialnym z przewodu pokarmowego antybiotykiem o szerokim spektrum działania stosowanym w szeregu schorzeń układu pokarmowego. Udowodniono w mniejszych badaniach, że lek ten może być także przydatny w terapii IBS. Badania TARGET 1 i TARGET 2 to 2 duże, identycznie zaprojektowane, wieloośrodkowe badania, które oceniają skuteczność ryfaksyminy w IBS (bez zaparcia jako dominującego objawu wg Kryteriów Rzymskich II).
Do badań włączono w sumie 1260 dorosłych chorych (średni wiek 46 ± 15 lat, większość – przeszło 70% - badanych stanowiły kobiety) z rozpoznanym na podstawie Kryteriów Rzymskich II IBS z dominującymi takimi objawami, jak ból i dyskomfort w jamie brzusznej. Kryteriami wykluczenia były m.in. obecność zaparć, jako dominującego objawu IBS, niestabilna choroba tarczycy, operacje brzuszne w wywiadzie (poza cholecystektomią i apendektomią), choroby nerek, wątroby, a także przyjmowanie niektórych leków (m.in. probiotyków, leków przeciwbiegunkowych).
Chorzy byli przydzielani do dwóch grup – przyjmujących ryfaksyminę w dawce 550mg 3 razy dziennie i otrzymujących placebo przez 14 dni. Następnie pacjenci pozostawali w nadzorze przez czas 70 dni (w sumie badanie trwało 3 miesiące), podczas którego nie przyjmowali leku. Pierwotnymi punktami końcowymi była adekwatna redukcja objawów przez okres co najmniej 2 tygodni z 4 tygodni po leczeniu (tygodnie 3 – 6 badania), stanowiących pierwotny okres oceny odpowiedzi na leczenie. Adekwatna reakcja na leczenie definiowano była jako odpowiedź „tak” lub „nie” na konkretnie zadane pytanie dotyczące zmiany stanu pacjenta i ewentualnej symptomatologicznej poprawy pod wpływem terapii. Innym ocenianym punktem końcowym była poprawa w zakresie nasilenia wzdęć obserwowana w pierwotnym okresie ewaluacji. Ponadto oceniano poprawę w zakresie codziennej analizy zgłaszanych objawów (ból brzucha, wzdęcie) w 7-stopniowej skali. Analizowano również łącznie to czy uzyskano u chorego poprawę w zakresie ilości luźnych stolców na dobę oraz bólu/dyskomfortu w jamie brzusznej.
Wyniki badania sugerują, że stosowanie ryfaksyminy w grupie chorych z IBS jest skuteczne. Lek ten istotnie częściej niż placebo powodował poprawę stanu ogólnego. Pierwszorzędowy punkt końcowy osiągnięto u 40,7% pacjentów leczonych ryfaksyminą w porównaniu do 31,7% w grupie placebo (p<0,001). Podobnie istotnie więcej chorych leczonych ryfaksyminą zgłaszało poprawę objawów w zakresie codziennej oceny dolegliwości w 7-stopniowej skali, a także w zakresie zmniejszenia wzdęcia oraz ilości luźnych stolców. Co istotne efekt terapeutyczny stosowania ryfaksyminy był długotrwały. W trakcie 3 miesięcy obserwacji istotnie więcej chorych utrzymywało poprawę kliniczną niż w grupie kontrolnej. Ponadto wykazano, że stosowanie ryfaksyminy jest bezpieczne – jedynie u 2 chorych stwierdzono działania niepożądane leczenia sklasyfikowane jako poważne, podczas gdy podobne zdarzenia zaobserwowano u 5 pacjentów z grupy placebo. Nie stwierdzono żadnego przypadku biegunki wywołanej przez Clostridium difficile.
W podsumowaniu autorzy podkreślają, że ryfaksymina wpływając na skład mikroflory jelitowej może zmniejszać objawy w przebiegu IBS. Z uwagi jednak na różnorodne podłoże dolegliwości stwierdzanych w tym schorzeniu nie u wszystkich pacjentów jest równie skuteczna. Stosowanie ryfaksyminy pozostaje jednak jedną z dobrych metod farmakoterapeutycznych w tej trudnej z punktu widzenia możliwości leczniczych chorobie.
Do badań włączono w sumie 1260 dorosłych chorych (średni wiek 46 ± 15 lat, większość – przeszło 70% - badanych stanowiły kobiety) z rozpoznanym na podstawie Kryteriów Rzymskich II IBS z dominującymi takimi objawami, jak ból i dyskomfort w jamie brzusznej. Kryteriami wykluczenia były m.in. obecność zaparć, jako dominującego objawu IBS, niestabilna choroba tarczycy, operacje brzuszne w wywiadzie (poza cholecystektomią i apendektomią), choroby nerek, wątroby, a także przyjmowanie niektórych leków (m.in. probiotyków, leków przeciwbiegunkowych).
Chorzy byli przydzielani do dwóch grup – przyjmujących ryfaksyminę w dawce 550mg 3 razy dziennie i otrzymujących placebo przez 14 dni. Następnie pacjenci pozostawali w nadzorze przez czas 70 dni (w sumie badanie trwało 3 miesiące), podczas którego nie przyjmowali leku. Pierwotnymi punktami końcowymi była adekwatna redukcja objawów przez okres co najmniej 2 tygodni z 4 tygodni po leczeniu (tygodnie 3 – 6 badania), stanowiących pierwotny okres oceny odpowiedzi na leczenie. Adekwatna reakcja na leczenie definiowano była jako odpowiedź „tak” lub „nie” na konkretnie zadane pytanie dotyczące zmiany stanu pacjenta i ewentualnej symptomatologicznej poprawy pod wpływem terapii. Innym ocenianym punktem końcowym była poprawa w zakresie nasilenia wzdęć obserwowana w pierwotnym okresie ewaluacji. Ponadto oceniano poprawę w zakresie codziennej analizy zgłaszanych objawów (ból brzucha, wzdęcie) w 7-stopniowej skali. Analizowano również łącznie to czy uzyskano u chorego poprawę w zakresie ilości luźnych stolców na dobę oraz bólu/dyskomfortu w jamie brzusznej.
Wyniki badania sugerują, że stosowanie ryfaksyminy w grupie chorych z IBS jest skuteczne. Lek ten istotnie częściej niż placebo powodował poprawę stanu ogólnego. Pierwszorzędowy punkt końcowy osiągnięto u 40,7% pacjentów leczonych ryfaksyminą w porównaniu do 31,7% w grupie placebo (p<0,001). Podobnie istotnie więcej chorych leczonych ryfaksyminą zgłaszało poprawę objawów w zakresie codziennej oceny dolegliwości w 7-stopniowej skali, a także w zakresie zmniejszenia wzdęcia oraz ilości luźnych stolców. Co istotne efekt terapeutyczny stosowania ryfaksyminy był długotrwały. W trakcie 3 miesięcy obserwacji istotnie więcej chorych utrzymywało poprawę kliniczną niż w grupie kontrolnej. Ponadto wykazano, że stosowanie ryfaksyminy jest bezpieczne – jedynie u 2 chorych stwierdzono działania niepożądane leczenia sklasyfikowane jako poważne, podczas gdy podobne zdarzenia zaobserwowano u 5 pacjentów z grupy placebo. Nie stwierdzono żadnego przypadku biegunki wywołanej przez Clostridium difficile.
W podsumowaniu autorzy podkreślają, że ryfaksymina wpływając na skład mikroflory jelitowej może zmniejszać objawy w przebiegu IBS. Z uwagi jednak na różnorodne podłoże dolegliwości stwierdzanych w tym schorzeniu nie u wszystkich pacjentów jest równie skuteczna. Stosowanie ryfaksyminy pozostaje jednak jedną z dobrych metod farmakoterapeutycznych w tej trudnej z punktu widzenia możliwości leczniczych chorobie.
Przegląd Gastroenterologiczny
