123RF
Zespół postcovidowy związany z metabolicznym stłuszczeniem wątroby
Redaktor: Iwona Konarska
Data: 27.01.2022
Źródło: Milic J, Barbieri S, Gozzi L, Brigo A, Beghé B, Verduri A, Bacca E et all.Metabolic associated fatty liver disease is highly prevalent in the post-acute COVID syndrome Open Forum Infectious Diseases, ofac003, https://doi.org/10.1093/ofid/ofac003
Zespół post-COVID-19 (PACS) – stan zapalny po przebytej infekcji SARS-CoV-2 – jest powiązany ze znacznie zwiększonym ryzykiem wystąpienia metabolicznego stłuszczenia wątroby (MAFLD, w Polsce najczęściej pod nazwą niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby NAFLD).
Takie są wyniki analizy zespołu klinicystów, opublikowanej w Open Forum Infectious Diseases.
MAFLD/NAFLD jest schorzeniem wiążącym się z silnymi zaburzeniami metabolicznymi, powodującym miażdżycę oraz często prowadzącym do przedwczesnego zgonu z powodu zaburzeń układu krążenia.
Zespół post-COVID-19 dotyka różnych organów, manifestując się w postaci zaburzeń neurokognitywnych, psychicznych, dermatologicznych, układu autonomicznego, oddechowego, czuciowego czy mięśniowo-szkieletowego. Około 50–80 proc. osób, które przebyły COVID-19, doświadcza jednego lub kilku typów związanych z nim zaburzeń w okresie trzech miesięcy po opuszczeniu szpitala.
Zespół klinicystów przebadał 235 pacjentów, hospitalizowanych z powodu COVID-19 pomiędzy lipcem 2020 r. a kwietniem 2021 r. 69 proc. stanowili mężczyźni, mediana wieku wynosiła 61 lat, 19,2 proc. musiało korzystać z mechanicznego wspomagania oddychania, zaś średni czas hospitalizacji wynosił 11,7 dnia. Mediana czasu wystąpienia symptomów PACS wynosiła u nich 143 dni od chwili pojawienia się pierwszych objawów zakażenia COVID-19, natomiast u 77,5 proc. występował jeden typ objawów. Najczęściej, bo w 53,2 proc. były to zaburzenia układu oddechowego, w 34,9 proc. neurokognitywne, w 29,4 proc. psychiczne, w 26,4 proc. ze strony układu mięśniowo-szkieletowego, w 25,1 proc. dermatologiczne i w 17,5 proc. sensoryczne.
W trakcie terapii klinicznej objawów PACS wszyscy pacjenci zostali zbadani pod kątem występowania u nich metabolicznego stłuszczenia wątroby. Zostało ono zdefiniowane jako stłuszczenie wątroby oraz nadwaga lub otyłość albo cukrzyca typu 2. Stłuszczenie wątroby oceniano, przeprowadzając badanie przy użyciu elastografii fali poprzecznej. Wykluczono pacjentów nadmiernie spożywających alkohol oraz z wirusowym zapaleniem wątroby typu B lub C. W pozostałej zbadanej populacji u 55,3 proc. pacjentów wykazano występowanie metabolicznego stłuszczenia wątroby, przy czym u wszystkich stwierdzono stłuszczenie wątroby.
Zespół klinicystów był w stanie wyznaczyć wskaźnik stłuszczenia wątroby dla 103 spośród 235 pacjentów. U połowy z tej grupy MAFLD wystąpił po przyjęciu do szpitala wskutek COVID-19 o ciężkim przebiegu, zaś u 48,1 proc. został zaznaczony w wypisie szpitalnym po pobycie z powodu COVID-19. Nie istnieją statystyczne korelacje pomiędzy podawaniem glikokortykosteroidów lub tocilizumabu a występowaniem lub niewystępowaniem metabolicznego stłuszczenia wątroby, zaś zastosowanie w terapii remdesiwiru określono jako „nieznaczące”.
Wyniki badania wskazują, że występowanie metabolicznego stłuszczenia wątroby w grupie badanej jest więcej niż dwukrotnie częstsze niż w populacji całkowitej, co zdaniem autorów sugeruje, iż MAFLD jest nowym rodzajem zaburzenia powiązanym z zespołem post-COVID-19, ostatecznie prowadzącym do długookresowych zaburzeń metabolicznych lub zaburzeń ze strony układu krążenia. Możliwym wyjaśnieniem MAFLD jest utrata masy ciała w trakcie hospitalizacji, a potem gromadzenie się tłuszczu w wątrobie w okresie zdrowienia po przebyciu fazy ostrej COVID-19.
Wykazano także związek pomiędzy zwiększoną częstością występowania MAFLD a takimi schorzeniami, jak HIV, wirusowe zapalenie wątroby czy infekcje Helicobacter pylori. Autorzy obawiają się, że COVID-19 pogarsza ogólny stan pacjenta tak, że późniejsza postać MAFLD jest już ciężka. Wadą analizy jest stosunkowo niewielka grupa badawcza, brak grupy kontrolnej i jej retrospektywny charakter.
Jak stwierdził komentujący wyniki badań prof. Paul Martin z University of Miami, u około połowy pacjentów z ciężką postacią COVID-19 próby wątrobowe dają wyniki podwyższone w stosunku do normy, a w podgrupie pacjentów te wyniki się utrzymują także w okresie późniejszym. Literatura wskazuje też na uszkodzenie przewodów żółciowych w trakcie COVID-19, najpewniej w wyniku działania koronawirusa. Z badań zespołu kanadyjskiego wynika, że infekcja SARS-CoV-2 powoduje zaburzenia metaboliczne, które z kolei mogą prowadzić do stłuszczenia wątroby.
Opracowanie: Marek Meissner
MAFLD/NAFLD jest schorzeniem wiążącym się z silnymi zaburzeniami metabolicznymi, powodującym miażdżycę oraz często prowadzącym do przedwczesnego zgonu z powodu zaburzeń układu krążenia.
Zespół post-COVID-19 dotyka różnych organów, manifestując się w postaci zaburzeń neurokognitywnych, psychicznych, dermatologicznych, układu autonomicznego, oddechowego, czuciowego czy mięśniowo-szkieletowego. Około 50–80 proc. osób, które przebyły COVID-19, doświadcza jednego lub kilku typów związanych z nim zaburzeń w okresie trzech miesięcy po opuszczeniu szpitala.
Zespół klinicystów przebadał 235 pacjentów, hospitalizowanych z powodu COVID-19 pomiędzy lipcem 2020 r. a kwietniem 2021 r. 69 proc. stanowili mężczyźni, mediana wieku wynosiła 61 lat, 19,2 proc. musiało korzystać z mechanicznego wspomagania oddychania, zaś średni czas hospitalizacji wynosił 11,7 dnia. Mediana czasu wystąpienia symptomów PACS wynosiła u nich 143 dni od chwili pojawienia się pierwszych objawów zakażenia COVID-19, natomiast u 77,5 proc. występował jeden typ objawów. Najczęściej, bo w 53,2 proc. były to zaburzenia układu oddechowego, w 34,9 proc. neurokognitywne, w 29,4 proc. psychiczne, w 26,4 proc. ze strony układu mięśniowo-szkieletowego, w 25,1 proc. dermatologiczne i w 17,5 proc. sensoryczne.
W trakcie terapii klinicznej objawów PACS wszyscy pacjenci zostali zbadani pod kątem występowania u nich metabolicznego stłuszczenia wątroby. Zostało ono zdefiniowane jako stłuszczenie wątroby oraz nadwaga lub otyłość albo cukrzyca typu 2. Stłuszczenie wątroby oceniano, przeprowadzając badanie przy użyciu elastografii fali poprzecznej. Wykluczono pacjentów nadmiernie spożywających alkohol oraz z wirusowym zapaleniem wątroby typu B lub C. W pozostałej zbadanej populacji u 55,3 proc. pacjentów wykazano występowanie metabolicznego stłuszczenia wątroby, przy czym u wszystkich stwierdzono stłuszczenie wątroby.
Zespół klinicystów był w stanie wyznaczyć wskaźnik stłuszczenia wątroby dla 103 spośród 235 pacjentów. U połowy z tej grupy MAFLD wystąpił po przyjęciu do szpitala wskutek COVID-19 o ciężkim przebiegu, zaś u 48,1 proc. został zaznaczony w wypisie szpitalnym po pobycie z powodu COVID-19. Nie istnieją statystyczne korelacje pomiędzy podawaniem glikokortykosteroidów lub tocilizumabu a występowaniem lub niewystępowaniem metabolicznego stłuszczenia wątroby, zaś zastosowanie w terapii remdesiwiru określono jako „nieznaczące”.
Wyniki badania wskazują, że występowanie metabolicznego stłuszczenia wątroby w grupie badanej jest więcej niż dwukrotnie częstsze niż w populacji całkowitej, co zdaniem autorów sugeruje, iż MAFLD jest nowym rodzajem zaburzenia powiązanym z zespołem post-COVID-19, ostatecznie prowadzącym do długookresowych zaburzeń metabolicznych lub zaburzeń ze strony układu krążenia. Możliwym wyjaśnieniem MAFLD jest utrata masy ciała w trakcie hospitalizacji, a potem gromadzenie się tłuszczu w wątrobie w okresie zdrowienia po przebyciu fazy ostrej COVID-19.
Wykazano także związek pomiędzy zwiększoną częstością występowania MAFLD a takimi schorzeniami, jak HIV, wirusowe zapalenie wątroby czy infekcje Helicobacter pylori. Autorzy obawiają się, że COVID-19 pogarsza ogólny stan pacjenta tak, że późniejsza postać MAFLD jest już ciężka. Wadą analizy jest stosunkowo niewielka grupa badawcza, brak grupy kontrolnej i jej retrospektywny charakter.
Jak stwierdził komentujący wyniki badań prof. Paul Martin z University of Miami, u około połowy pacjentów z ciężką postacią COVID-19 próby wątrobowe dają wyniki podwyższone w stosunku do normy, a w podgrupie pacjentów te wyniki się utrzymują także w okresie późniejszym. Literatura wskazuje też na uszkodzenie przewodów żółciowych w trakcie COVID-19, najpewniej w wyniku działania koronawirusa. Z badań zespołu kanadyjskiego wynika, że infekcja SARS-CoV-2 powoduje zaburzenia metaboliczne, które z kolei mogą prowadzić do stłuszczenia wątroby.
Opracowanie: Marek Meissner
Przegląd Gastroenterologiczny
