Specjalizacje, Kategorie, Działy

Dysponujemy skutecznymi technikami wspomagania rozrodu

Udostępnij:
Prof. Robert Spaczyński, krajowy konsultant w dziedzinie endokrynologii ginekologicznej i rozrodczości:
To, co dawniej w rozrodczości naprawialiśmy za pomocą operacji, dziś wypierane jest przez postęp technologiczny w medycynie. To jest o wiele bezpieczniejsze, ale nie zawsze tańsze. Operacje chirurgiczne nie są konkurencyjne dla zaawansowanych technik wspomaganego rozrodu, lecz komplementarne.
Czy niepłodność to narastające zjawisko i z czego wynika ten problem we współczesnym świecie?
Problem niepłodności dotyczy około 15% populacji w wieku rozrodczym. Oznacza to, że co szósta para ma kłopot z płodnością. Trudno powiedzieć, czy we współczesnym świecie jest to problem narastający, natomiast z pewnością więcej i częściej się na ten temat mówi. Ponadto postęp w medycynie doprowadził do tego, że mamy coraz więcej do zaoferowania niepłodnym parom i potrafimy skutecznie pomóc im w posiadaniu potomstwa.

Czy w leczeniu niepłodności lekarze mają do czynienia bardziej ze znanymi przyczynami, czy nieznanymi?
Po pierwsze, chciałbym zauważyć, że mamy w społeczeństwie do czynienia ze zmianami socjo-demograficznymi, co dla rozrodczości oznacza, że kobiety coraz później zachodzą w ciążę i planują posiadanie dzieci. Średni wiek kobiety w Unii Europejskiej w momencie porodu pierwszego dziecka wynosi już prawie 30 lat (w Polsce ponad 27 lat). Należy pamiętać, że rezerwa jajnikowa kobiet w tym wieku jest znacznie mniejsza niż młodszych, dwudziestoletnich. Niepłodność nieznanego pochodzenia dotyczy około 20% niepłodnej populacji, którą w kraju szacujemy na około 1,2 mln.

Kiedy należy rozpocząć diagnostykę w kierunku leczenia niepłodności?
Po 12 miesiącach nieskutecznego starania się pary o potomstwo. Jeśli pacjentka ukończyła 35. rok życia - skracamy ten okres do 6 miesięcy, a u 40-letniej pacjentki leczenie wdrażamy od razu. Do natychmiastowego leczenia niepłodności przystępujemy także w przypadku pacjentek po chemioterapii, radioterapii, z nieprawidłowościami anatomicznymi w obrębie miednicy mniejszej, z bardzo słabymi parametrami nasienia partnera, a także u tych kobiet, u których nie dochodzi do owulacji.

Co jest celem diagnostyki w leczeniu niepłodności?
Ma na celu rozpoznanie, po czyjej stronie leży problem - jednego z partnerów czy obojga. Ta ostatnia sytuacja dotyczy ok. 10% par leczonych z powodu niepłodności.

Jakimi metodami diagnostycznymi dysponują lekarze w leczeniu niepłodności?
Po pierwsze, należy przeprowadzić dokładny wywiad zarówno z kobietą, jak i z mężczyzną. Jeśli chodzi o mężczyznę, po badaniu przedmiotowym przeprowadzamy przynajmniej jedno badanie seminologiczne (ocena nasienia manualnie lub komputerowo). W przypadku kobiety sprawdzamy, czy dochodzi u niej do owulacji i czy jajowody są drożne. Jeśli kobieta ma regularne cykle menstruacyjne, to z prawdopodobieństwem ponad 95% możemy stwierdzić, że dochodzi u niej do jajeczkowania. W drugiej fazie cyklu przeprowadzane jest u kobiety badanie stężenia progesteronu w surowicy krwi i jeśli wynosi ono ponad 10 ng/ml, to oznacza, że mamy bezwzględnie do czynienia z cyklem owulacyjnym. Kolejna faza, to badania ultrasonograficzne lub radiologiczne, które pozwalają z kolei określić, czy prawidłowa jest budowa jamy macicy i drożność jajowodów.

Czy każdy ginekolog jest wstanie przeprowadzić taką diagnostykę?
Taką pomoc lekarską kobiety mogą uzyskać w każdym gabinecie ginekologicznym. W przypadku diagnostyki mężczyzn wymagana jest wysokospecjalistyczna wiedza endokrynologiczno-andrologiczna. Posiadają ją lekarze endokrynolodzy, ginekolodzy, urolodzy lub interniści, którzy są certyfikowani przez Polskie Towarzystwo Andrologiczne. Chciałbym przy tym podkreślić, że nie istnieje odrębna specjalizacja lekarska o nazwie andrologia. Umiejętności z tego obszaru posiadają endokrynolodzy, ginekolodzy i urolodzy, a Polskie Towarzystwo Andrologiczne przyznaje lekarzom tych specjalności certyfikaty potwierdzające wiedzę i umiejętności z tej dziedziny.

Czy taka specjalizacja lekarska, pana zdaniem, byłaby potrzebna?
Z pewnością potrzebne byłoby utworzenie umiejętności lekarskiej w dziedzinie andrologii oraz certyfikacja laboratoriów oceniających jakość nasienia. Polskie Towarzystwo Andrologiczne prowadzi programy edukacyjne w tym zakresie, ale niestety nie wszystkie laboratoria chcą w nich uczestniczyć.
Jeśli chodzi o andrologię, to każdy endokrynolog, ginekolog, czy urolog może korzystać z programu edukacyjnego w tej dziedzinie i uzyskać certyfikat androloga klinicznego Polskiego Towarzystwa Andrologicznego.

Jaka jest rola badań genetycznych w leczeniu niepłodności?
Niepłodność niewątpliwie ma podłoże genetyczne, jednak trudno byłoby przeprowadzać screeningi genetyczny u wszystkich niepłodnych par, po prostu żadnego kraju na to nie stać. Badanie kariotypu u niepłodnej pary wykonujemy wówczas, gdy dochodzi do dwóch lub więcej poronień lub gdy u mężczyzny występują bardzo słabe parametry nasienia. Ponadto badania genetyczne przeprowadzamy także, w przypadku nawracających zaburzeń implantacji podczas procedur in vitro lub podejrzenia nosicielstwa wady genetycznej u rodziców.

Kiedy wskazana jest ingerencja operacyjna w leczeniu niepłodności?
W ostatnich latach na skutek postępu w medycynie odsetek operacji chirurgicznych w medycynie rozrodu znacznie się zmniejszył. Operacje wskazane są wówczas, gdy mamy do czynienia z nieprawidłowościami w obrębie jamy macicy i miednicy mniejszej, tzn. m.in. w sytuacji występowania u kobiety polipów i mięśniaków deformujących jamę macicy, dużych torbieli endometrialnych lub wodniaków jajowodów. To, co dawniej w rozrodczości naprawialiśmy na drodze operacji, dziś wypierane zostaje przez postęp biotechnologiczny w medycynie, co jest o wiele bezpieczniejsze, ale nie zawsze tańsze. Obecnie pewne operacje naprawcze podejmowane są w celu odtworzenia prawidłowych warunków anatomicznych kobiety, co przyczynia się do poprawy skuteczność programu zapłodnienia pozaustrojowego. Warto pamiętać, że operacje chirurgiczne nie są konkurencyjne w stosunku do zaawansowanych technik wspomaganego rozrodu, lecz komplementarne.

Czy endometrioza jest przeszkodą w posiadaniu potomstwa?
Endometrioza dotyczy około 20% kobiet w wieku rozrodczym i oddziałuje niekorzystnie na zachodzenie w ciążę, a także na jej utrzymanie. Działa bowiem niekorzystnie na jakość komórek jajowych, na jakość nasienia oraz proces zapłodnienia i zagnieżdżenia zarodka.

Kiedy rozważane jest zapłodnienie in vitro w niepłodności?
Zapłodnienie in vitro znajduje się zwykle na końcu procesu leczenia niepłodności Jest to natomiast metoda, którą stosujemy z wyboru w przypadku, niedrożnych, zarośniętych jajowodów lub wówczas, gdy mamy do czynienia z bardzo słabymi parametrami nasienia u mężczyzny. W tych przypadkach inne metody leczenia niepłodności są nieskuteczne i tylko zapłodnienie pozaustrojowe daje szansę na posiadanie potomstwa. In vitro wdrażane jest również w przypadku umiarkowanego czynnika męskiego, endometriozy, zaburzeń jajeczkowania oraz niepłodności nieznanego pochodzenia.

Czy leczenie niepłodności jest refundowane?
Etap wstępnej diagnostyki i leczenia par borykających się z niepłodnością jest refundowany, podobnie jak procedury operacyjne. Niestety refundacją NFZ nie są objęte procedury diagnostyki i leczenia niepłodności u mężczyzn. Obecnie jednak pacjenci mogą korzystać z programu prokreacyjnego Ministerstwa Zdrowia, w ramach którego wstępna diagnostyka czynnika męskiego objęta jest finansowaniem. Jednak wspomagane procedury leczenia niepłodności takie jak in vitro nie są finansowane przez NFZ. W latach 2013-2016 istniał program Ministerstwa Zdrowia leczenia niepłodności metodą in vitro objęty refundacją ze środków ministerialnych. Obecnie jedynie niektóre samorządy lokalne częściowo współfinansują metodę wspomaganego rozrodu (in vitro).

Rozmawiała Alicja Kostecka
 
© 2024 Termedia Sp. z o.o. All rights reserved.
Developed by Bentus.