Onkofertility – szansą na zachowanie płodności u chorych onkologicznie

Zarówno w przypadku stymulacji jajników, jak i pobrania tkanki jajnikowej potrzebny jest czas, natomiast onkolog chciałby rozpocząć leczenie jak najszybciej, co jest w pełni zrozumiałe. Dlatego tak ważną rzeczą jest koordynacja opieki nad pacjentem onkologicznym i pełna współpraca pomiędzy ośrodkami – mówi prof. dr hab. n. med. Rafał Kurzawa z Katerdy i Zakładu Ginekologii i Zdrowia Prokreacyjnego, Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego oraz Vitrolive, Centrum Ginekologii i Leczenia Niepłodności.

Wzrasta wykrywalność chorób nowotworowych, a co za tym idzie wydłuża się obecnie przeżywalność osób chorych. Czy polscy pacjenci często korzystają z możliwości zachowania płodności przed rozpoczęciem leczenia?
Niestety bardzo rzadko. Podstawowym problemem jest brak wiedzy pacjentów co do możliwości skorzystania z takiej opcji. Ten brak wiedzy jest wynikiem braku wiedzy ogólnej, braku publikacji medialnych, a co za tym idzie często lekarze nie mają w swojej świadomości istnienia możliwości skorzystania z onkofertility . Kolejną przeszkodą dla pacjenta jest brak spójnego systemu finansowania dotyczącego zabezpieczenia płodności. Należy podkreślić, że nie da się dobrze prowadzić programu zabezpieczenia płodności bez współpracy z ośrodkami wspomaganej prokreacji. Ośrodki te dysponują bowiem biotechnologią, która łączy się z zapłodnieniem pozaustrojowym.
Czyli w przypadku pacjenta onkologicznego ważny byłby aspekt opieki koordynowanej?
Absolutnie tak. Pamiętajmy o tym, że zarówno w przypadku stymulacji jajników, jak i pobrania tkanki jajnikowej potrzebny jest czas, natomiast onkolog chciałby rozpocząć leczenie jak najszybciej, co jest w pełni zrozumiałe. Dlatego tak ważną sprawą jest koordynacja opieki nad pacjentem onkologicznym i pełna współpraca pomiędzy ośrodkami. Jako przykład mogę podać niemiecką sieć Fertiprotekt- jest to scentralizowana sieć współpracy klinik onkologicznych z ośrodkami wspomaganej prokreacji (głównie publicznymi) oraz bankami komórek rozrodczych i tkanek, które w tym zakresie zabezpieczają Republikę Federalną Niemiec.
Jakie są opcje zachowania płodności u mężczyzn, a jakie u kobiet?
Zabezpieczenie płodności u mężczyzn jest dużo prostsze niż u kobiet i sprowadza się do oddania nasienia. Technologia mrożenia plemników jest mało skomplikowana, a użycie zamrożonych komórek do ewentualnej procedury zapłodnienia nie wpływa na to, że skuteczność jest niższa. Wyniki są takie same niezależnie czy użyjemy do zapłodnienia nasienie kriokonserwowane, czy świeże. Trudniejszym problemem jest pobranie nasienia od chłopców przed okresem dojrzewania, ponieważ kwalifikują się oni do biopsji jąder.
Natomiast u kobiet dojrzałych płciowo problem jest nieco bardziej złożony. Pierwszym aspektem jest kwestia relacji kobiety, czyli czy jest ona w związku ( jest to związane z możliwością zapłodnienia komórki). Drugim aspektem jest czas potrzebny do uzyskania komórek jajowych. Żeby można było pozyskać komórki jajowe, kobieta musi zostać poddana stymulacji jajeczkowania, takiej samej lub podobnej jak w programie zapłodnienia pozaustrojowego. Stymulację pacjentki możemy rozpocząć niezależnie od dnia cyklu, następnie możemy pobrać i zamrozić komórki jajowe, lub pobrać, zapłodnić komórki jajowe i zamrozić zarodki. Mrożenie komórek jajowych jest trudniejsze biotechnologicznie, a tym samym skuteczność mrożenia komórek jajowych jest nieco mniejsza niż w przypadku mrożenia zarodków. Inną istniejącą możliwością jest pobranie i zamrożenie tkanki jajnikowej. Wiąże się ona z koniecznością wykonania procedury operacyjnej, a następnie po zakończeniu leczenia onkologicznego należy się liczyć z koniecznością przeszczepu z powrotem tkanki jajnikowej.


Rozmawiała Małgorzata Lipko