Depresję da się wyleczyć

Mitem jest, że depresja zawsze nawraca i że nie da się jej wyleczyć – stwierdził konsultant krajowy w dziedzinie psychiatrii prof. Piotr Gałecki. Depresja może nawracać u osób, u których występują czynniki ryzyka, takie jak zaburzenia osobowości czy choroby o podłożu zapalnym – zaznaczył.

Z danych podawanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia wynika, że w Polsce na depresję cierpi ok. 1,2 mln osób rocznie. Zmagają się one z różnymi objawami. Jak przypomniał w rozmowie z PAP konsultant krajowy w dziedzinie psychiatrii prof. Piotr Gałecki, najczęściej są to: obniżony nastrój, stałe uczucie zmęczenia, brak zdolności lub obniżona zdolność odczuwania przyjemności, utrata zainteresowań, poczucie winy, niska samoocena, pesymistyczne postrzeganie przeszłości, przyszłości i teraźniejszości oraz pogorszenie pamięci i koncentracji. Depresji może też towarzyszyć stałe uczucie lęku i niepokoju, a także objawy somatyczne, w tym bóle głowy, dolegliwości kardiologiczne lub gastryczne.

– Jednak do rozpoznania depresji nie wystarczy samo występowanie tych objawów. Epizod depresyjny możemy zdiagnozować wówczas, gdy utrzymują się one co najmniej przez dwa tygodnie i w tym czasie dominują przez większą liczbę dni oraz przez większą liczbę godzin w ciągu dnia – wyjaśnił specjalista.

W dodatku muszą one powodować u pacjenta subiektywne cierpienie i dyskomfort, ponieważ przeszkadzają w normalnym funkcjonowaniu.

Depresja będzie najczęściej występującą chorobą na świecie. Jakie rekomendacje dla Ministerstwa Zdrowia?– Co trzeci człowiek w ciągu swojego życia będzie cierpieć na zaburzenia neurologiczne albo psychiatryczne. Do 2030 r. depresja będzie najczęściej występującą chorobą na świecie – podkreślała Agnieszka Leszczyńska, dyrektor generalna Angelini Pharma, uczestnicząca w sesji „Przemysł medyczny i farmaceutyczny dla zdrowia” podczas konferencji Priorytety Ochrony Zdrowia 2025.

– Warunkiem zdiagnozowania epizodu depresyjnego jest to, że wymienione objawy zaburzają co najmniej jedną ważną sferę życia, jak np. życie zawodowe – ktoś jest mniej wydajny, nie radzi sobie z obowiązkami etc. – rodzinne, społeczne. Samo występowanie obniżonego nastroju, niepokoju i przygnębienia, które nie powoduje zaburzenia funkcjonowania, nazywamy fizjologicznym smutkiem. Może on wystąpić naturalnie w trudnej sytuacji, np. utraty pracy lub bliskiej osoby, choroby, zawodu miłosnego – wyjaśnił prof. Gałecki.

Specjalista zaznaczył, że w diagnozowaniu depresji ważne jest ustalenie czy stan psychiczny pacjenta nie wynika z innej przyczyny, np. niedoczynności tarczycy czy nierozpoznanego nowotworu.

– Jeśli rozpoznamy u pacjenta łagodny epizod depresyjny, to możemy mu zaproponować jedynie psychoterapię. Natomiast jeśli mamy do czynienia z epizodem depresyjnym umiarkowanym lub o znacznym nasileniu albo jest to kolejny epizod depresji w życiu (nawet łagodny), to wtedy leczeniem z wyboru jest farmakoterapia – wyjaśnił psychiatra.

Dodał, że połączenie farmakoterapii z psychoterapią jest optymalne, ale psychoterapia nie jest bezwzględnie wskazana do leczenia epizodu depresyjnego.

– Czynnikiem spustowym epizodu depresyjnego może być nieprawidłowo ukształtowana osobowość i u młodej osoby bardzo wskazane są wówczas oddziaływania psychoterapeutyczne. Ale jeśli mamy do czynienia z epizodem depresyjnym u osoby starszej w związku z istniejącą chorobą somatyczną, albo gdy depresja występuje w okresie okołomenopauzalnym czy w okresie andropauzy, to nie ma bezwzględnego wskazania do psychoterapii, chyba że uzasadnia to jakiś czynnik psychologiczny – tłumaczył prof. Gałecki.

W ocenie psychiatry obecnie dostępnych jest bardzo dużo skutecznych leków przeciwdepresyjnych.

– Nowoczesne leczenie przeciwdepresyjne jest bardzo bezpieczne i nieuzależniające. Część leków można stosować bezpiecznie również u kobiet w ciąży i karmiących piersią – zaznaczył specjalista.

Rozmowa i kreatyna pomocne w depresjiTerapia rozmową daje lepsze wyniki, gdy osoby z depresją przyjmują kreatynę – informuje pismo „European Neuropsychopharmacology”.

Jak podkreślił, wszystkie leki obecne na naszym rynku mają skuteczność potwierdzoną w badaniach klinicznych, na podstawie których zostały zarejestrowane.

– Są znacząco skuteczniejsze niż placebo i 70 proc. stosujących je pacjentów w ciągu trzech miesięcy uzyskuje remisję objawów depresji, czyli powrót do normalnego funkcjonowania sprzed choroby. Warto rozwiać mit, że depresji nie da się wyleczyć i że zawsze nawraca – zwrócił uwagę prof. Gałecki.

Pozostałe 30 proc. pacjentów ma z różnych powodów depresję lekooporną, która nie ustępuje mimo zmiany leku przeciwdepresyjnego.

– Najczęściej są to osoby, które mają nieprawidłowo ukształtowaną osobowość, choroby przebiegające z bólem lub z mobilizacją układu immunologicznego w kierunku prozapalnym, np. choroby reumatyczne, takie jak reumatoidalne zapalenie stawów – wyjaśnił ekspert. Te osoby mają też silne predyspozycje do nawracania depresji.

Prof. Gałecki podkreślił, że w niektórych przypadkach, jeśli stan psychiczny nie poprawia się mimo przyjmowania leków przeciwdepresyjnych, może chodzić o nieprawidłowo postawioną diagnozę.

– To może być na przykład zaburzenie osobowości, nierozpoznana choroba dwubiegunowa czy ADHD. Pacjent również może odczuwać smutek i przygnębienie, ale nie jest to depresja, dlatego leki przeciwdepresyjne nie zadziałają, podobnie jak antybiotyk nie zadziała w chorobie wirusowej – tłumaczył specjalista.

Przypomniał, że od mniej więcej dwóch lat dla osób z depresją lekooporną w Europie, również w Polsce, dostępne jest leczenie nową cząsteczką – esketaminą stosowaną donosowo.

– Nie jest to lek stosowany w monoterapii, ale jako lek dodatkowy, który wzmaga działanie leków przeciwdepresyjnych z grupy inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny oraz inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny i noradrenaliny. Jego działanie polega na poprawianiu procesu synaptogenezy (czyli procesu tworzenia połączeń synaptycznych) w tych rejonach mózgu, które są odpowiedzialne za regulacje emocji i nastroju – wyjaśnił psychiatra, dodając, że skuteczność donosowej esketaminy jest wysoka – podobna do ketaminy stosowanej dożylnie.

Niemal co trzecia osoba z depresją ma lekooporną postać chorobyAż 30 proc. osób cierpiących na depresję ma lekooporną, czyli trudniejszą w leczeniu postać choroby. Ratunkiem dla tych osób może być terapia w ramach programu lekowego, jednak w Polsce skorzystało z niego na razie ok. 300 pacjentów – podkreśla psychiatra prof. Piotr Gałecki, konsultant krajowy w dziedzinie psychiatrii.

Podkreślił, że obecnie trwają prace nad modyfikacją programu lekowego dla chorych na depresję lekooporną, jednak u osób bardziej zagrożonych nawrotem depresji bardzo ważne są również działania profilaktyczne.

– Jeśli u pacjenta epizody depresji nawracają, to zawsze rekomenduję psychoterapię – powiedział.

Według prof. Gałeckiego w profilaktyce depresji istotne jest dbanie o ogólny dobrostan fizyczny i psychiczny organizmu – poprzez regularny umiarkowany wysiłek fizyczny, zdrową dietę, higienę pracy, snu, spędzanie czasu z przyjaciółmi, z rodziną, rozwijanie hobby.

– Warto pamiętać, że to, co jest dobre i zalecane dla zdrowia serca, jest też dobre dla naszego mózgu – podsumował specjalista.