Europa podnosi alarm

Najnowsze dane Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) ujawniają niepokojący wzrost liczby zachorowań na choroby, którym można zapobiegać poprzez szczepienia, takie jak odra i krztusiec.

• Od marca 2023 r. do lutego 2024 r. zgłoszono ponad 5770 przypadków odry, odnotowano co najmniej pięć zgonów
• W połowie 2023 r. w różnych krajach UE/EOG nastąpił gwałtowny wzrost liczby przypadków krztuśca – wstępne dane wskazują na ponad 10-krotny wzrost w porównaniu z latami 2022 i 2021
• Odnotowano niepokojący wzrost występowania błonicy, choć pozostaje chorobą rzadką w krajach UE/EOG – w 2022 r. zgłoszono 359 przypadków, głównie błonicy skórnej
• W 2022 r. 27 krajów UE/EOG zgłosiło łącznie 2593 przypadki świnki, co oznacza wzrost ogólnego wskaźnika zgłaszanych przypadków z 0,4 do 0,7 przypadku na 100 tys. mieszkańców w porównaniu z 2021 r.
• We wszystkich krajach UE/EOG odnotowano gwałtowny wzrost liczby inwazyjnych chorób meningokokowych, w sumie było 1149 potwierdzonych przypadków i odnotowano 110 zgonów

Gwałtowny wzrost zachorowań
Po okresie niskiej aktywności w latach 2020–2022 liczba przypadków odry zaczęła rosnąć w 2023 r. i utrzymywała się w kilku państwach członkowskich UE. Od marca 2023 r. do lutego 2024 r. zgłoszono ponad 5770 jej przypadków, odnotowano też co najmniej pięć zgonów.

Dzieci w wieku poniżej pierwszego roku życia są narażone na największe ryzyko zarażenia ze względu na niemożność otrzymania szczepień. Ochronę zapewnia im odporność społeczna. Odra, znana ze swojej wysokiej zdolności do przenoszenia, wymaga podania co najmniej 95 proc. populacji dwóch dawek szczepionki zawierającej odrę, aby powstrzymać transmisję.

Gwałtowny wzrost liczby przypadków krztuśca nastąpił również w połowie 2023 r. w różnych krajach UE/EOG, a wstępne dane wskazują na ponad 10-krotny wzrost w porównaniu z latami 2022 i 2021.

Noworodki i niemowlęta, które są podatne na ryzyko zakażenia z powodu niepełnego szczepienia, są bardziej narażone na ciężką chorobę i większą śmiertelność. Aby zabezpieczyć tę grupę, konieczne jest terminowe podanie wszystkich zalecanych szczepionek zawierających krztusiec. Szczepienie kobiet w czasie ciąży zapewnia dodatkową ochronę niemowlętom.

– Ogniska odry i krztuśca to tylko dwa przykłady tego, że pomimo dramatycznego spadku liczby zakażeń i śmiertelności w czasie ostatnich dziesięcioleci różne choroby, którym można zapobiegać poprzez szczepienia, w dalszym ciągu krążą i powodują cierpienie osób niechronionych lub bezbronnych – przestrzega Andrea Ammon, dyrektor ECDC.

Jakim chorobom można zapobiegać poprzez szczepienia?
● Świnka. Choć uważa się, że nastąpił niewielki wzrost zachorowań na świnkę, wymaga ona bacznej uwagi. W 2022 r. 27 krajów UE/EOG zgłosiło łącznie 2593 przypadki świnki, co oznacza wzrost ogólnego wskaźnika zgłaszanych przypadków z 0,4 do 0,7 przypadku na 100 tys. mieszkańców w porównaniu z 2021 r.
● Błonica. Choroba ta pozostaje rzadka w krajach UE/EOG, jednak w 2022 r. odnotowano niepokojący wzrost – zgłoszono 359 przypadków, głównie błonicy skórnej. Warto zauważyć, że ponad 60 proc. przypadków błonicy miało miejsce w kraju innym niż ten, w którym zostały zgłoszone, co wskazuje na potencjalne wyzwania w zakresie nadzoru i reagowania.
● Inwazyjna choroba meningokokowa. W 2022 r. we wszystkich krajach UE/EOG odnotowano gwałtowny wzrost liczby inwazyjnych chorób meningokokowych, w sumie 1149 potwierdzonych przypadków i 110 zgonów. Oznacza to wyraźny wzrost w porównaniu z 2021 r., w którym zgłoszono 612 przypadków i 48 zgonów.

Zapewnienie pełnego zakresu szczepień
Ponieważ w krajach UE/EOG utrzymują się ogniska chorób, którym można zapobiegać poprzez szczepienia, konieczne jest podjęcie wspólnych wysiłków w celu zidentyfikowania luk w odporności w populacji, szczególnie wśród osób, które mogły nie zaszczepić się lub przełożyć to na później.

Wedug EDCD konieczne są działania, aby zapewnić równy dostęp do szczepionek, zwłaszcza wśród grup bezbronnych i marginalizowanych, takich jak uchodźcy, migranci i osoby ubiegające się o azyl.

ECDC potwierdziło również swoje zaangażowanie na rzecz wzmacniania krajowych programów szczepień oraz utrzymywania jakości, bezpieczeństwa i skuteczności szczepionek, dążąc jednocześnie do powszechnego i równego dostępu dla wszystkich.

Andrea Ammon podkreśla, że EIW, które co roku odbywa się w całej Europie w ostatnim tygodniu kwietnia, stanowi okazję do refleksji nad monumentalnym wpływem, jaki szczepionki wywarły i nadal wywierają na ludzi na całym świecie oraz ich rolą dla ogólnego stanu zdrowia i dobrostanu na całym świecie. Europejski Region Światowej Organizacji Zdrowia wyznaczył „Ochronę pokoleń” jako temat przewodni EIW 2024, upamiętniający 50-lecie Podstawowego Programu Szczepień.

– Osiągnięcie i utrzymanie wysokiego poziomu zaszczepienia, nadzór nad chorobami i szybkie działania w celu opanowania epidemii pozostają kluczowymi działaniami przeciwko tym chorobom. Szczepionki chroniły wiele pokoleń i powinniśmy dopilnować, aby tak było nadal – stwierdza Ammon.

Przeczytaj także: „Coraz więcej przypadków krztuśca w Polsce” i „Coraz więcej niechętnych do szczepień”.