Higiena cyfrowa – potrzebne są jednolite zasady dla dzieci

– Zwracamy się z apelem o wprowadzenie jednolitych zasad higieny cyfrowej dotyczących używania telefonów komórkowych i innych indywidualnych urządzeń cyfrowych w żłobkach, przedszkolach i szkołach podstawowych – napisali eksperci w petycji złożonej 2 grudnia na ręce szefowej Ministerstwa Edukacji Narodowej Barbary Nowackiej.

Ponad 60 proc. dzieci korzysta z urządzeń mobilnych

W piśmie, pod którym podpisani są terapeuci i naukowcy, wyjaśniono, że zasady powinny dotyczyć dzieci, młodzieży i personelu placówek. Jego autorzy podkreślili, że opowiadają się za centralną, rządową regulacją, a nie zostawianiem decyzji w gestii poszczególnych placówek.

Cytując badania naukowe, stwierdzili, że fakty są alarmujące:

• 64 proc. dzieci w wieku od 6,5 roku korzysta z urządzeń mobilnych,
• 63 proc. małych dzieci w wieku od 6 miesięcy do 6,5 roku zdarzyło się bawić smartfonem lub tabletem bez konkretnego celu,
• 70 proc. dzieci w klasach 1–3 szkoły podstawowej korzysta z internetu przede wszystkim poprzez smartfony,
• nastolatki korzystają z internetu średnio 5 godzin i 36 minut w dni powszednie, natomiast w weekendy jest to 6 godzin i 16 minut,
• przeciętny nastolatek dostał pierwszy telefon z dostępem do internetu w wieku 8 lat i 5 miesięcy.

– Równocześnie doświadczamy wśród dzieci i młodzieży epidemii depresji, krótkowzroczności, zaburzeń snu, myśli samobójczych i „konsumpcji” niebezpiecznych treści, w tym pornograficznych, na niespotykaną skalę – zaznaczyli autorzy raportu.

Uzależniający ekran smartfonaJeśli filmik na TikToku trwa 15 sekund, to w czasie godziny dziecko jest w stanie obejrzeć ich 240, co powoduje wyłącznie płytkie mechanizmy przetwarzania informacji. Niestety, ponad 86 proc. uczniów szkół podstawowych codziennie używa smartfona, w tym prawie połowa z nich korzysta z niego więcej niż przez dwie godziny dziennie.

Uzależnienie behawioralne

Podpisani pod pismem przestrzegali, że brak jednolitych zasad higieny cyfrowej naraża dzieci na lawinowy wzrost negatywnych skutków, po czym je wymieniają. To uzależnienie behawioralne – cyberzaburzenia, narastające trudności z koncentracją uwagi i zapamiętywaniem, spadek kreatywności, samoizolowanie się dzieci prowadzące do utraty zdrowych relacji rówieśniczych, zagrożenie spadkiem aktywności fizycznej, podatność na niewłaściwe wzorce promowane w części mediów społecznościowych, zagrożenia cyberprzemocą.

Podpisani pod petycją powołali się na badania naukowe, między innymi pionierskie badanie „Structural and functional correlates of smartphone addiction”, opublikowane już w 2020 r., które pokazało ubytek istoty szarej mózgu u osób uzależnionych od telefonów komórkowych. Przy czym zachodzące zmiany były zbieżne z tymi, jakie zaobserwowano wcześniej u osób dotkniętych uzależnieniem od narkotyków.

Przypomniano także informację pochodzącą od UNESCO, że prawie co czwarty kraj na świecie wprowadził zakaz używania smartfonów w szkołach. Ponadto amerykańska Akademia Pediatryczna i Kanadyjskie Towarzystwo Pediatryczne wydały zalecenie, żeby dzieci w wieku przedszkolnym w ogóle nie korzystały z tabletów.

– Uważamy, że uzasadnione byłoby wprowadzenie ogólnopolskiego zakazu używania smartfonów, tabletów i podobnego rodzaju sprzętu (z wyjątkiem przeznaczonego do realizacji zajęć edukacyjnych) w żłobkach, przedszkolach i szkołach podstawowych, obejmującego również udostępnianie prywatnych urządzeń dzieciom przez personel placówek bez ściśle uzasadnionej potrzeby związanej np. z bezpieczeństwem dziecka – wskazano w dokumencie.

– Takie uregulowanie wprowadzone przez panią minister ma szansę istotnie przyczynić się do zwiększenia fizycznego i psychicznego zdrowia polskich dzieci – podkreślili autorzy apelu.

Scrollowanie niszczy nie tylko mózgScrollowanie (przewijanie zawartości ekranu na urządzeniu elektronicznym) obniża zdolność do koncentracji i skupienia. Wpływa na jakość snu, jeśli robimy to przed zaśnięciem. Między innymi powoduje też tzw. szyję smartfonową.

Uregulujmy dostęp do smartfonów w przedszkolach i nauczaniu początkowym

Pod petycją podpisali się między innymi:

• prof. Jagoda Cieszyńska-Rożek z Katedry Logopedii i Zaburzeń Rozwoju Uniwersytetu im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie,
• Daniel Dziewit, terapeuta z Młodzieżowego Ośrodka Reset w Konstancinie-Jeziornie,
• prof. Mariusz Zbigniew Jędrzejko z Ośrodka Wsparcia dla Dzieci i Dorosłych z Uzależnieniami i Zaburzeniami w Józefowie,
• Rafał Górski, prezes zarządu Instytutu Spraw Obywatelskich.

O wprowadzeniu zakazu używania tego typu sprzętu elektronicznego PAP rozmawiała z wiceminister edukacji Pauliną Piechną-Więckiewicz na początku listopada – powiedziała wówczas, że trzeba uregulować kwestię dostępu do smartfonów, jeżeli chodzi o przedszkola i nauczanie początkowe. Dodała, że resort analizuje sytuację dotyczącą używania telefonów komórkowych w szkołach.

Zapytana o to, czy resort pracuje nad przepisami zakazującymi używania w szkołach telefonów komórkowych, odparła, że sytuacja jest analizowana.

Smartfony w podstawówce?– Trzeba uregulować kwestię dostępu do smartfonów, jeśli chodzi o przedszkola i nauczanie początkowe – zwraca uwagę wiceminister edukacji Paulina Piechna-Więckiewicz, informując, że w jej resorcie już zajmują się sprawą.

Jej zdaniem trzeba wymyślić mądry sposób łączenia dobrych stron użytkowania różnego rodzaju elektroniki, internetu, sztucznej inteligencji i tych złych stron. Zwróciła przy tym uwagę, że widoczne jest pogorszenie dobrostanu dzieci i należy szukać czynników, które na to wpływają. Przypomniała, że resort wprowadza – między innymi w ramach nowego przedmiotu edukacja zdrowotna – dużo nauki o cyfrowym świecie.