Klauzula sumienia: Trybunał Konstytucyjny zgadza się z prof. Chazanem

Trybunał Konstytucyjny uznał niejednogłośnie za częściowo niezgodne z Konstytucją ograniczenia klauzuli sumienia lekarzy. Sędziowie przyznali lekarzom prawo do odmowy świadczenia w "innych przypadkach niecierpiących zwłoki" poza sytuacją ratowania życia.

Przepisy ograniczające klauzulę sumienia zaskarżyła Naczelna Rada Lekarska. I choć w trakcie rozprawy prezes NRL, Maciej Hamankiewicz nie umiał odpowiedzieć na pytanie jednego z sędziów ile jest takich świadczeń, które mogą być uznane przez lekarzy za niezgodne z ich sumieniem i odnośnie których odmówią ich wykonania, sędziowie przyznali prawo do ochrony sumienia lekarskiego względem pacjenta. Jednocześnie sędziowie wskazali, że to NFZ powinien informować pacjenta o miejscu wykonania świadczenia, którego odmówił inny lekarz powołując się na klauzulę sumienia.

Przedstawicielka ministerstwa zdrowia stwierdzała, że odmowy świadczeń nie dotyczą jedynie terminacji ciąży, czy wykonywania badań prenatalnych, ale także obdukcji.

Sędziowie uznali jednak, że obowiązek powiadomienia przełożonego o skorzystaniu z klauzuli sumienia oraz uzasadnienia i odnotowania tego w dokumentacji jest zgodny z Konstytucją, choć NRL także domagała się uznania tego za niekonstytucyjne. W ocenie Trybunału nie jest możliwe jednoczesne skorzystanie z klauzuli sumienia i zachowanie w tajemnicy faktu, że lekarz z niej korzysta.

Sędzia Pysiak-Szafnicka stwierdziła, że wszystko to daje możliwość, by placówki lecznicze podawały publiczną informacje, że nie wykonuje się w nich określonych świadczeń.

Według TK nie można także mówić, by odnotowanie sprzeciwu lekarza co do danego świadczenia w dokumentacji naruszało konstytucję. Zdaniem TK miałoby to bowiem charakter "czysto sprawozdawczy" i wtórny wobec wcześniejszej deklaracji lekarza dla przełożonego, że nie wykonuje danego świadczenia.

Część sprawy umorzono, a czterech sędziów zgłosiło zdania odrębne.

Przedstawiciele Sejmu i Prokuratora Generalnego chcieli, by TK uznał wszystkie ograniczenia za zgodne z konstytucją. Poparli to przedstawiciele resortu zdrowia, NFZ i Rzecznika Praw Pacjenta.

Spór o klauzulę sumienia rozpoczął się od sprawy prof. Chazana, który odmówił aborcji pacjentce, której ciąża była obarczona wieloma wadami. W toku dyskusji, Sejm uznał, że zawód lekarza wiąże się m.in. z ryzykiem konieczności działania wbrew sumieniu, zaś ograniczenie możliwości korzystania z wolności sumienia stanowi konsekwencję uznania przez państwo prymatu gwarancji uzyskania świadczenia zdrowotnego.