Mniej z funduszu – więcej z kieszeni
Wydatki Narodowego Funduszu Zdrowia na refundację leków są w ostatnich latach o 6 mld zł niższe, niż pozwalają przepisy – a Polacy dopłacają do lekarstw znacznie więcej od obywateli innych krajów Unii Europejskiej.
O wydatkach na refundację leków mówi przedstawiciel Federacji Pacjentów Polskich.
Zgodnie z ustawą o refundacji leków Narodowy Fundusz Zdrowia na refundację leków może wydawać do 17 proc. swojego rocznego budżetu przeznaczonego na świadczenia zdrowotne.
– Do 2015 r. poziom refundacji utrzymywał się właśnie na takim poziomie. W kolejnych latach nastąpił jednak spadek wydatków na refundację. W 2023 r. było to 13,5 proc. w relacji do kosztów NFZ i niespełna 12 proc. w odniesieniu do całkowitych wydatków na ochronę zdrowia – wylicza główny ekonomista FPP Łukasz Kozłowski.
– Wydatki na refundację są w ostatnich latach o 5–6 mld zł niższe, niż wynikałoby to z zastosowania wskaźnika 17 proc. – mówi Kozłowski, dodając, że w 2024 r. pieniądze przeznaczone przez fundusz na refundację utrzymają się na zbliżonym poziomie.
Według danych NFZ na refundację wyda on w 2024 r. 22,5 mld zł.
– To istotne dane, ponieważ skala obciążenia finansowego pacjentów wydatkami na leki jest szczególnie duża w Polsce – podkreśla ekspert, wskazując dane Eurostatu z 2021 r., według których Polska jest na przedostatnim miejscu w Unii Europejskiej pod względem udziału publicznego finansowania w wydatkach pacjentów na leki i sprzęt terapeutyczny.
Wynika z nich, że państwo finansuje 35 proc. tych wydatków, resztę pacjenci pokrywają sami. Tymczasem na przykład w Niemczech i we Francji te proporcje układają się odwrotnie.
– Konsekwencją tego jest to, że budżety polskich pacjentów z chorobami przewlekłymi są w dużym stopniu obciążone wydatkami na leki. To ten obszar, w którym najwięcej jako pacjenci dopłacamy z własnej kieszeni – zaznacza ekonomista.
Łukasz Kozłowski opisuje również, jaki wpływ na finansowanie ochrony zdrowia będzie miał Krajowy Plan Odbudowy.
– Na system ochrony zdrowia w KPO przeznaczone ma być w sumie 4,3 mld euro do końca 2026 r. Pieniądze mają być wydane na inwestycje, projekty naukowe itp., a nie na bieżące wydatki na lecznictwo. To może spowodować, że wypchnięte one zostaną z budżetu przez nakłady inwestycyjne – ocenia.
Oznacza to, że NFZ będzie mógł wydać na świadczenia mniej.
Według wyliczeń Kozłowskiego w 2025 r. minimalny dopuszczony przez ustawę wzrost nakładów na ochronę zdrowia ze środków krajowych na skutek KPO może zostać zmniejszony z 21,6 mld zł do 12,8 mld zł.
– Księgowo będzie się wszystko zgadzać – oszczędności funduszu pokryje KPO. Nie będą to jednak pieniądze, którymi NFZ będzie mógł zapłacić świadczeniodawcom za leczenie pacjentów – komentuje.
Kozłowski przedstawia swoją propozycje na poprawienie systemu finansowania ochrony zdrowia.
Wśród nich znajduje się rekomendacja, by urealnić sposób wyliczania przez państwo nakładów na ochronę zdrowia, które według przyjętej w 2021 r. ustawy mają osiągnąć w 2027 r. 7 proc. PKB. Obecnie poziom ten wylicza się na podstawie PKB sprzed dwóch lat, a nie z tego roku, na który ustalane jest finansowanie.
Ekspert proponuje, by odejść od tej zasady.
– Wydatki powinny być liczone w sposób prawidłowy, odpowiadający międzynarodowym standardom, czyli w odniesieniu do bieżącego roku – podsumowuje Łukasz Kozłowski.
Jak na finansowanie ochrony zdrowia wpłynie zapowiedziana przez kierownictwo resortów zdrowia i finansów zmiana w naliczaniu składki dla przedsiębiorców?
Ekonomista FPP ocenia, że spowoduje to spadek wpływów ze składek do NFZ na poziomie 4,5–5 mld zł.
– Istnieje pewna przestrzeń, by zmniejszać obciążenia dla przedsiębiorców. Ale musimy planować zmiany w ten sposób, by na każdą złotówkę, o którą zmniejszą się wpływy do NFZ, znaleźć środki, które zrekompensują ten ubytek. Budżet państwa musi być na to stać, inaczej te zmiany byłyby ze szkodą dla systemu – stwierdza Łukasz Kozłowski.
Nowe zasady naliczania składki zdrowotnej dotyczyć miałyby przedsiębiorców rozliczających PIT w jednej z czterech form: skali podatkowej, 19-procentowym podatkiem liniowym, ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych lub przez kartę podatkową. Zmiany miałyby zacząć obowiązywać od początku 2025 r.
Według Ministerstwa Zdrowia nakłady na ochronę zdrowia w przyszłym roku wyniosą ok. 224 mld zł.
