iStock
Nowa wersja ustawy o sygnalistach – analiza
Redaktor: Krystian Lurka
Data: 20.04.2022
Źródło: Anna Łuc-Seweryn i Magdalena Olender
Opublikowano kolejną wersję projektu ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa, potocznie zwanej ustawą o ochronie sygnalistów. O zmianach ważnych dla zarządzających podmiotami medycznymi piszą w „Menedżerze Zdrowia” prawniczki Anna Łuc-Seweryn i Magdalena Olender.
Artykuł Anny Łuc-Seweryn i Magdaleny Olender z Kancelarii Radców Prawnych Łuc-Seweryn, Olender s.c.:
Publikację nowej wersji projektu ustawy poprzedziły trwające kilka miesięcy konsultacje. Do najważniejszych zmian – z punktu widzenia szefa podmiotu leczniczego jako pracodawcy – można zaliczyć pięć najważniejszych poprawek.
Po pierwsze – przede wszystkim wprowadzenie definicji podmiotu publicznego oraz podmiotu prywatnego. Rozróżnienie tych rodzajów podmiotów ma znaczenie w przypadku, kiedy chcemy ustalić, w jakim terminie dany podmiot ma obowiązek wprowadzenia obowiązków nałożonych ustawą.
Podmiotem prywatnym będzie osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną, lub pracodawca, jeżeli nie są podmiotami publicznymi.
Podmiotem publicznym będzie podmiot wskazany w art. 3 ustawy z 11 sierpnia 2021 r. o otwartych danych i ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego (Dz.U. poz. 1641) – przepis ten wskazuje, że podmiotami publicznymi będą jednostki sektora finansów publicznych w rozumieniu przepisów ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 305, 1236 i 1535). Wśród podmiotów wymienionych w art. 9 pkt 10 ustawy o finansach publicznych są wymienione wprost samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej. Oznacza to, że wszystkie SPOZ-y, jako podmioty publiczne, będą miały obowiązek wdrożyć procedury zgłaszania naruszeń w terminie jednego miesiąca od wejścia w życie ustawy o ochronie sygnalistów, zgodnie z projektowanym brzmieniem art. 59 ustawy. Taki sam termin będzie obowiązywał podmioty lecznicze o statusie podmiotu prywatnego zatrudniającego co najmniej 250 osób. Podmioty prywatne, na rzecz których pracę wykonuje co najmniej 50, a mniej niż 250 osób, mają czas na wdrożenie procedur do 17 grudnia 2023 r.
Po drugie – utrzymano zakres dziedzinowy zgłoszeń oraz dodano nową kategorię zgłoszeń w zakresie zgłoszeń dotyczących interesów finansowych skarbu państwa Rzeczypospolitej Polskiej oraz Unii Europejskiej, tym samym obowiązkiem ustanowienia kanałów przyjmowania zgłoszeń są bez wątpienia objęte podmioty lecznicze, jako działające w obszarach między innymi zamówień publicznych, zdrowia publicznego, bezpieczeństwa produktów i ich zgodności z wymogami, ochrony środowiska, ochrony radiologicznej, ochrony konsumentów, ochrony prywatności i danych osobowych, bezpieczeństwa sieci i systemów teleinformatycznych.
Po trzecie – złagodzenie sankcji za brak wdrożenia procedur – brak ustanowienia procedury wewnętrznej zagrożony jest karą grzywny.
Po czwarte – wyeliminowano możliwość dokonywania zgłoszeń anonimowych. Dopuszczalne jest dokonywanie jedynie zgłoszenia pod imieniem i nazwiskiem. Należy także podać adres do kontaktu (pocztowy lub elektroniczny), a brak podania adresu eliminuje takie zgłoszenie.
Po piąte – zakaz działań odwetowych. Zabronione są nie tylko działania odwetowe wobec sygnalistów, ale także próby i groźby ich zastosowania. Katalog działań odwetowych, określony w art. 12 projektu ustawy, został poszerzony o nowe przykłady, takie jak niekorzystne lub niesprawiedliwe traktowanie, spowodowanie straty finansowej, w tym gospodarczej lub utraty dochodu, wyrządzenie innej szkody niematerialnej, w tym nadszarpnięcia reputacji, zwłaszcza w mediach społecznościowych. Należy pamiętać, że jest to katalog otwarty, a wiec każde inne działanie wobec sygnalisty może być uznane za działanie odwetowe. Już w tym momencie warto przemyśleć maksymalne uszczegółowienie takich zachowań w wewnętrznych procedurach.
Przedstawione powyżej zmiany to niektóre z wprowadzonych – w tym momencie naszym zdaniem najistotniejsze z punktu widzenia zarządzających podmiotami leczniczymi.
Projekt ustawy skierowano do ponownego opiniowania, więc nie wiadomo, w jakim kształcie ostatecznie zostanie uchwalona ustawa ani kiedy to nastąpi. Należy też pamiętać, że mimo braku polskiej ustawy dyrektywa o ochronie sygnalistów obowiązuje od 17 grudnia 2021 r. w relacji podmiot publiczny jako pracodawca – pracownik lub współpracownik, w celu ochrony praw obywateli i pracowników.
Jeśli chcesz ściągnąć nowy dokument, kliknij w: Ustawa z 6 kwietnia o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa.
Przeczytaj także: „Co z przepisami dotyczącymi sygnalistów?”.
Publikację nowej wersji projektu ustawy poprzedziły trwające kilka miesięcy konsultacje. Do najważniejszych zmian – z punktu widzenia szefa podmiotu leczniczego jako pracodawcy – można zaliczyć pięć najważniejszych poprawek.
Po pierwsze – przede wszystkim wprowadzenie definicji podmiotu publicznego oraz podmiotu prywatnego. Rozróżnienie tych rodzajów podmiotów ma znaczenie w przypadku, kiedy chcemy ustalić, w jakim terminie dany podmiot ma obowiązek wprowadzenia obowiązków nałożonych ustawą.
Podmiotem prywatnym będzie osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną, lub pracodawca, jeżeli nie są podmiotami publicznymi.
Podmiotem publicznym będzie podmiot wskazany w art. 3 ustawy z 11 sierpnia 2021 r. o otwartych danych i ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego (Dz.U. poz. 1641) – przepis ten wskazuje, że podmiotami publicznymi będą jednostki sektora finansów publicznych w rozumieniu przepisów ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 305, 1236 i 1535). Wśród podmiotów wymienionych w art. 9 pkt 10 ustawy o finansach publicznych są wymienione wprost samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej. Oznacza to, że wszystkie SPOZ-y, jako podmioty publiczne, będą miały obowiązek wdrożyć procedury zgłaszania naruszeń w terminie jednego miesiąca od wejścia w życie ustawy o ochronie sygnalistów, zgodnie z projektowanym brzmieniem art. 59 ustawy. Taki sam termin będzie obowiązywał podmioty lecznicze o statusie podmiotu prywatnego zatrudniającego co najmniej 250 osób. Podmioty prywatne, na rzecz których pracę wykonuje co najmniej 50, a mniej niż 250 osób, mają czas na wdrożenie procedur do 17 grudnia 2023 r.
Po drugie – utrzymano zakres dziedzinowy zgłoszeń oraz dodano nową kategorię zgłoszeń w zakresie zgłoszeń dotyczących interesów finansowych skarbu państwa Rzeczypospolitej Polskiej oraz Unii Europejskiej, tym samym obowiązkiem ustanowienia kanałów przyjmowania zgłoszeń są bez wątpienia objęte podmioty lecznicze, jako działające w obszarach między innymi zamówień publicznych, zdrowia publicznego, bezpieczeństwa produktów i ich zgodności z wymogami, ochrony środowiska, ochrony radiologicznej, ochrony konsumentów, ochrony prywatności i danych osobowych, bezpieczeństwa sieci i systemów teleinformatycznych.
Po trzecie – złagodzenie sankcji za brak wdrożenia procedur – brak ustanowienia procedury wewnętrznej zagrożony jest karą grzywny.
Po czwarte – wyeliminowano możliwość dokonywania zgłoszeń anonimowych. Dopuszczalne jest dokonywanie jedynie zgłoszenia pod imieniem i nazwiskiem. Należy także podać adres do kontaktu (pocztowy lub elektroniczny), a brak podania adresu eliminuje takie zgłoszenie.
Po piąte – zakaz działań odwetowych. Zabronione są nie tylko działania odwetowe wobec sygnalistów, ale także próby i groźby ich zastosowania. Katalog działań odwetowych, określony w art. 12 projektu ustawy, został poszerzony o nowe przykłady, takie jak niekorzystne lub niesprawiedliwe traktowanie, spowodowanie straty finansowej, w tym gospodarczej lub utraty dochodu, wyrządzenie innej szkody niematerialnej, w tym nadszarpnięcia reputacji, zwłaszcza w mediach społecznościowych. Należy pamiętać, że jest to katalog otwarty, a wiec każde inne działanie wobec sygnalisty może być uznane za działanie odwetowe. Już w tym momencie warto przemyśleć maksymalne uszczegółowienie takich zachowań w wewnętrznych procedurach.
Przedstawione powyżej zmiany to niektóre z wprowadzonych – w tym momencie naszym zdaniem najistotniejsze z punktu widzenia zarządzających podmiotami leczniczymi.
Projekt ustawy skierowano do ponownego opiniowania, więc nie wiadomo, w jakim kształcie ostatecznie zostanie uchwalona ustawa ani kiedy to nastąpi. Należy też pamiętać, że mimo braku polskiej ustawy dyrektywa o ochronie sygnalistów obowiązuje od 17 grudnia 2021 r. w relacji podmiot publiczny jako pracodawca – pracownik lub współpracownik, w celu ochrony praw obywateli i pracowników.
Jeśli chcesz ściągnąć nowy dokument, kliknij w: Ustawa z 6 kwietnia o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa.
Przeczytaj także: „Co z przepisami dotyczącymi sygnalistów?”.
