123RF
Przymusowe zastrzyki bez zgody aresztowanego – naruszono prawo
Redaktor: Monika Stelmach
Data: 27.09.2021
Źródło: RPO
| Tagi: | RPO, Marcin Wiącek |
Lekarz psychiatra zlecił aresztowanemu mężczyźnie zastrzyki, a wobec braku zgody na ich podanie wpisał do dokumentacji medycznej wykonywanie iniekcji z zastosowaniem przymusu. RPO uznał, że takie postępowanie było niezgodne z przepisami – tym samym naruszyło prawo pacjenta do odmowy leczenia.
Mężczyzna poskarżył się na stosowanie w areszcie śledczym leczenia, na które nie wyraził zgody, oraz podawania mu leków z użyciem przymusu bezpośredniego. W związku z tym w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich przeprowadzono postępowanie wyjaśniające.
Z odpowiedzi Służby Więziennej wynikało, że podczas pobytu w areszcie śledczym osadzonego objęto leczeniem psychiatrycznym, w tym farmakologicznym. Był leczony ambulatoryjnie, ponieważ nie zgodził się na proponowane leczenie na oddziale psychiatrycznym szpitala aresztu śledczego. Lekarz konsultujący nie widział zaś potrzeby przyjęcia go do szpitala wbrew jego woli.
Osadzony wielokrotnie składał ustne i pisemne oświadczenia o odmowie leczenia psychiatrycznego, w tym odmowie przyjmowania leków. Lekarz zlecił zastrzyki co dziesięć dni.
Pacjent odmówił, w związku z czym – na zlecenie lekarza – zastrzyk zrobiono mu przy zastosowaniu przymusu bezpośredniego w postaci przytrzymania. Ponieważ w kolejnym terminie pacjent ponownie odmówił, lekarz zamieścił w dokumentacji medycznej osadzonego zalecenie podawania mu leku w przyszłości – jeśli nadal nie będzie wyrażał zgody – z zastosowaniem przymusu bezpośredniego.
Dyrektor okręgowy SW uznał skargę osadzonego za bezzasadną. RPO nie podzielił tej oceny i wystąpił o zbadanie sprawy do Centralnego Zarządu SW. Dyrektor Biura Spraw Wewnętrznych CZSW potwierdził zaś ocenę dyrektora okręgowego.
Wówczas RPO zwrócił się o opinię do konsultanta krajowego w dziedzinie psychiatrii, prof. dr. hab. Piotra Gałeckiego. Podzielił on zastrzeżenia co do prawidłowości działań służby zdrowia aresztu śledczego.
Stwierdził jednoznacznie brak podstaw do przymusowego stosowania czynności leczniczych w trybie art. 34 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego. Za niewłaściwe uznał podanie pacjentowi w ramach przymusu bezpośredniego leku o przedłużonym działaniu. Ponadto nie było też prawidłowe formułowanie przez lekarza zaleceń „na przyszłość” o podawaniu pacjentowi leku pod przymusem.
Dlatego też RPO uznał zarzuty osadzonego za zasadne. Podawanie mu leków pod przymusem nie miało oparcia w przepisach prawa, a tym samym naruszyło jego prawo do odmowy leczenia.
Rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek poprosił dyrektora generalnego SW o działania w celu zapobieżenia podobnych naruszeń praw pacjentów więziennej służby zdrowia.
Dodatkowe zaniepokojenie budzi fakt, że nieprawidłowości w działaniach podległych służb nie dostrzegły także organy nadzoru.
– W mojej ocenie wskazuje to na pilną potrzebę wdrożenia szkoleń personelu medycznego, jak i funkcjonariuszy nadzorujących prawidłowość funkcjonowania placówek więziennej służby zdrowia, z zakresu ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, w części dotyczącej warunków i zasad stosowania przymusu bezpośredniego wobec osób z zaburzeniami psychicznymi – napisał RPO.
Stosowanie przymusu bezpośredniego na podstawie ustawy o ochronie zdrowia psychicznego było już wcześniej przedmiotem wystąpień generalnych RPO do SW. Podnoszono w nich kwestie, o których mowa także w tej sprawie. A ten przypadek pokazuje, że – mimo zapewnień o prowadzeniu bieżącej kontroli i deklaracji szkoleń personelu medycznego – w dalszym ciągu pojawiają się takie same problemy.
Z odpowiedzi Służby Więziennej wynikało, że podczas pobytu w areszcie śledczym osadzonego objęto leczeniem psychiatrycznym, w tym farmakologicznym. Był leczony ambulatoryjnie, ponieważ nie zgodził się na proponowane leczenie na oddziale psychiatrycznym szpitala aresztu śledczego. Lekarz konsultujący nie widział zaś potrzeby przyjęcia go do szpitala wbrew jego woli.
Osadzony wielokrotnie składał ustne i pisemne oświadczenia o odmowie leczenia psychiatrycznego, w tym odmowie przyjmowania leków. Lekarz zlecił zastrzyki co dziesięć dni.
Pacjent odmówił, w związku z czym – na zlecenie lekarza – zastrzyk zrobiono mu przy zastosowaniu przymusu bezpośredniego w postaci przytrzymania. Ponieważ w kolejnym terminie pacjent ponownie odmówił, lekarz zamieścił w dokumentacji medycznej osadzonego zalecenie podawania mu leku w przyszłości – jeśli nadal nie będzie wyrażał zgody – z zastosowaniem przymusu bezpośredniego.
Dyrektor okręgowy SW uznał skargę osadzonego za bezzasadną. RPO nie podzielił tej oceny i wystąpił o zbadanie sprawy do Centralnego Zarządu SW. Dyrektor Biura Spraw Wewnętrznych CZSW potwierdził zaś ocenę dyrektora okręgowego.
Wówczas RPO zwrócił się o opinię do konsultanta krajowego w dziedzinie psychiatrii, prof. dr. hab. Piotra Gałeckiego. Podzielił on zastrzeżenia co do prawidłowości działań służby zdrowia aresztu śledczego.
Stwierdził jednoznacznie brak podstaw do przymusowego stosowania czynności leczniczych w trybie art. 34 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego. Za niewłaściwe uznał podanie pacjentowi w ramach przymusu bezpośredniego leku o przedłużonym działaniu. Ponadto nie było też prawidłowe formułowanie przez lekarza zaleceń „na przyszłość” o podawaniu pacjentowi leku pod przymusem.
Dlatego też RPO uznał zarzuty osadzonego za zasadne. Podawanie mu leków pod przymusem nie miało oparcia w przepisach prawa, a tym samym naruszyło jego prawo do odmowy leczenia.
Rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek poprosił dyrektora generalnego SW o działania w celu zapobieżenia podobnych naruszeń praw pacjentów więziennej służby zdrowia.
Dodatkowe zaniepokojenie budzi fakt, że nieprawidłowości w działaniach podległych służb nie dostrzegły także organy nadzoru.
– W mojej ocenie wskazuje to na pilną potrzebę wdrożenia szkoleń personelu medycznego, jak i funkcjonariuszy nadzorujących prawidłowość funkcjonowania placówek więziennej służby zdrowia, z zakresu ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, w części dotyczącej warunków i zasad stosowania przymusu bezpośredniego wobec osób z zaburzeniami psychicznymi – napisał RPO.
Stosowanie przymusu bezpośredniego na podstawie ustawy o ochronie zdrowia psychicznego było już wcześniej przedmiotem wystąpień generalnych RPO do SW. Podnoszono w nich kwestie, o których mowa także w tej sprawie. A ten przypadek pokazuje, że – mimo zapewnień o prowadzeniu bieżącej kontroli i deklaracji szkoleń personelu medycznego – w dalszym ciągu pojawiają się takie same problemy.
