RPP negatywnie o organizacji przetargu na lek ratujący zdrowie lub życie

Rzecznik Praw Pacjenta zbadał w jednym ze szpitali procedury udzielania świadczeń zdrowotnych dla małoletnich pacjentów z rdzeniowym zanikiem mięśni (SMA). W toku postępowania zauważono, iż udzielanie zamówień publicznych przewiduje jedynie przetarg nieograniczony, którego procedura jest bardzo długa i nie sprzyja pilnej realizacji zamówienia, a w konsekwencji stwierdzono naruszenie zbiorowych praw pacjenta.

O tym, jak ważna jest odpowiednio szybka reakcja na potrzebę zakupu leku ratującego zdrowie lub życie, doskonale wiedzą rodzice małych pacjentów, u których stwierdzono rdzeniowy zanik mięśni . Postęp medycyny sprawił, iż w przypadku podania dziecku preparatu zawierającego substancję czynną onasemnogen abeparwowek istnieje istotna szansa na zatrzymanie objawów SMA.

Ten niezwykle kosztowny lek musi zostać podany maksymalnie do szóstego miesiąca życia zgodnie z kryteriami programu lekowego, zaś im wcześniej, tym lepiej – zgodnie z aktualną wiedzą medyczną.

Tym samym podmiot leczniczy powinien podjąć odpowiednie działania organizacyjne w ramach obowiązujących przepisów prawa, aby zabezpieczyć możliwość szybkiego podania pacjentowi leku odpowiednio do przypadku danego pacjenta i występujących kryteriów medycznych.

Rzecznik Praw Pacjenta zbadał procedury udzielania świadczeń zdrowotnych dla małoletnich pacjentów z SMA. Stwierdził, że udzielanie zamówień publicznych przewiduje jedynie przetarg nieograniczony, który ze względu na terminy ustawowe, jest procedurą zdecydowanie wydłużoną w sytuacji konieczności pilnego udzielenia zamówienia.

Co prawda ustawodawca przewidział inną możliwość, jaką potwierdziły w swoim orzecznictwie sądy powszechne oraz prezes Urzędu Zamówień Publicznych, tj. zamówienie „z wolnej ręki”, ale w analizowanej przez RPP sprawie jednak możliwość taka nie została przewidziana.

Dorota Raczek: Na sukces w SMA składa się wiele elementów ►– SMA to modelowo zaopiekowana choroba rzadka. Jako rodziny osób z rdzeniowym zanikiem mięśni i jako fundacja staramy się bywać na kongresach, mówić o naszej chorobie, pokazywać filmy z efektami leczenia. Jesteśmy otwarci na dialog ze wszystkimi, bo bez tego nie bylibyśmy w tym miejscu, w którym jesteśmy – mówiła w rozmowie z „Menedżerem Zdrowia” Dorota Raczek, prezes Fundacji SMA.

W takiej sytuacji w tej konkretnej sprawie Rzecznik Paw Pacjenta wydał decyzję stwierdzającą naruszenie zbiorowych praw pacjenta polegające na odgórnym ograniczeniu trybu udzielenia zamówienia w sytuacji, gdy czas stanowi niezwykle istotny element składowy procesu terapeutycznego. Rzecznik podkreślił przy tym, iż w przypadku terapii SMA jakiekolwiek opóźnienie leczenia powoduje nie tylko pogorszenie wyjściowego stanu dziecka, ale także związane jest znacząco z mniejszą skutecznością terapii.

Dodatkowo wskazał, że sam tryb „z wolnej ręki” przewidziany został dla sytuacji ekstraordynaryjnych, w których zastosowanie „klasycznej” procedury przetargowej wiązałoby się z brakiem osiągnięcia zamierzonego efektu postępowania. Powtórzył przy tym stanowisko prezesa Urzędu Zamówień Publicznych stwierdzające, że konieczność zakupu leku niezbędnego dla ochrony zdrowia i ratowania życia ludzkiego, jeżeli lek ten należy podać w jak najkrótszym czasie i nie ma możliwości zachowania terminów określonych dla innych trybów udzielenia zamówienia, jest okolicznością uzasadniającą wybór takiego trybu.

Rzecznik Praw Pacjenta uwzględnił przy tym w swojej decyzji stanowisko konsultanta krajowego w dziedzinie neurologii dziecięcej, który wskazał: „Zgodnie z aktualną wiedzą medyczną niezwykle korzystne jest połączenie wczesnej diagnostyki w kierunku rdzeniowego zaniku mięśni (SMA) z wczesnym leczeniem. Badania kliniczne potwierdzają, że leki są najskuteczniejsze, jeśli są podawane u pacjenta, zanim wystąpią pierwsze objawy choroby (…) powinno się dołożyć wszelkich starań, aby terapia została podana jak najszybciej. Dzięki temu można zmienić naturalny przebieg choroby i nie dopuścić do pojawienia się objawów SMA”.