Ratownicza rewolucja, czyli przełamanie impasu czy nowe problemy?
Redaktor: Krystian Lurka
Data: 22.01.2016
Źródło: Iwoma Magdalena Aleksandrowicz, KL
| Tagi: | ratownictwo medyczne, ratownik medyczny, 2015, 2016, ustawa, rozporządzenie, zmiany |
Rok 2016 przynosi szereg zmian w zasadach funkcjonowania systemu ochrony zdrowia. Dla ratowników medycznych będzie to czas wdrażania długo oczekiwanych regulacji zmieniających ich status zawodowy. Czy jednak przyjęty kierunek zmian i sposób ich wprowadzania spełni oczekiwania zainteresowanych?
W ostatnich latach często powracała kwestia konieczności dokonania zmian w zakresie uzyskiwania kwalifikacji i wykonywania zawodu ratownika medycznego. Regulacja ustawowa była bardzo ogólna, zwłaszcza na tle innych ustaw dotyczących wykonywania zawodów medycznych. Ratownicy medyczni postulowali przede wszystkim potwierdzenie w przepisach możliwości wykonywania medycznych czynności ratunkowych poza systemem PRM oraz ustanowienie odrębnego samorządu zawodowego, który sprawowałby pieczę nad osobami wykonującymi ten zawód.
Ustawa o Państwowym Ratownictwie Medycznym obowiązująca od 1 stycznia 2007 roku była nowelizowana już 19 razy. Większość zmian wynikała z ewolucji systemu, ale również była związana z problemami z zapewnieniem odpowiedniej obsady Zespołów Ratownictwa Medycznego. Dotychczas problemy prawne ratowników medycznych z wykonywaniem zawodu nie były traktowane przez ustawodawcę z należytą uwagą i w tym zakresie przez szereg lat nie przeprowadzano niezbędnych zmian.
Istotnym czynnikiem opóźniającym prace legislacyjne była niechęć do przyznania ratownikom medycznym większej niezależności zawodowej. Pierwszy raz kształcenie w zawodzie ratownik medyczny uruchomiono w Polsce w 1993 roku, ale ustawodawca sprawia wrażenie, jakby ciągle nie mógł się pogodzić, że zawód ratownika medycznego jest już „pełnoletni”, całkiem nieźle radzi sobie na rynku usług i zasługuje na więcej samodzielności. Dalsze funkcjonowanie pod skrzydłami Państwowego Ratownictwa Medycznego prowadzi jedynie do wewnętrznych sprzeczności w ustawie, która ma stanowić o państwowym systemie ratownictwa, ale rozstrzyga również o wielu kwestiach całkowicie z tym systemem niezwiązanych.
Po wielu zarzuconych projektach ustaw, ostatecznie zdecydowano się na wprowadzenie znaczących zmian w ustawie o Państwowym Ratownictwie Medycznym dopiero pod koniec minionej kadencji. Okazało się, że w stosunkowo krótkim czasie możliwe było przeprowadzenie całego procesu niezbędnego do wprowadzenia dwóch nowelizacji. Ustawa z dnia 25 września 2015 roku o zmianie ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz.U. 2015 poz. 1887) wprowadziła zmiany w zakresie zasad wykonywania zawodu ratownika medycznego. Natomiast ustawa z dnia 9 października 2015 roku o zmianie ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2015 poz. 1991) ustanawia nowe wymogi w zakresie uzyskiwania kwalifikacji oraz doskonalenia zawodowego. Zwraca uwagę fakt, że kwestie, które pozostają w korelacji zostały odrębnie wprowadzone, w dwóch różnych ustawach. Wskazuje to na brak kompleksowej wizji zmian w systemie i wprowadzanie bardzo istotnych dla ratowników medycznych rozwiązań prawnych niejako przy okazji regulowania innych zagadnień.
Na skutek nowelizacji wydłuży się droga do uzyskania kwalifikacji zawodowych dla osób, które w kolejnym roku akademickim rozpoczną studia na kierunku ratownictwo medyczne. Po złożeniu ostatniego egzaminu na studiach, niezbędne będzie odbycie 6 miesięcznej praktyki zrealizowanej w łącznej liczbie 960 godzin dydaktycznych pod okiem opiekuna praktyki. Ukończenie praktyki otworzy możliwość przystąpienia do obowiązkowego do uzyskania kwalifikacji zawodowych Państwowego Egzaminu Ratownictwa Medycznego (PERM). Nowelizacja zakłada, że egzamin ten będzie miał charakter testu złożonego ze stu pytań, a za jego organizację będzie odpowiadać Centrum Egzaminów Medycznych. Co istotne, w odróżnieniu od Lekarskiego Egzaminu Końcowego, w przypadku PERM opłacie w wysokości do 10% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia podlega już pierwsze złożenie wniosku o dopuszczenie do egzaminu.
Osoby, które już wykonują zawód będą musiały natomiast liczyć się z wyższymi wymaganiami w zakresie kształcenia podyplomowego. Wobec cyklicznej zmiany wytycznych, a także dynamicznego rozwoju techniki, w tym zawodzie aktualizacja wiedzy odgrywa szczególną rolę. Dlatego też kwestie, które dotychczas były regulowane na poziomie rozporządzenia, obecnie zostały zawarte w ustawie.
Niedoskonały katalog
W nowych przepisach wymieniono miejsca, w których ratownik medyczny może wykonywać zadania zawodowe. Praktyka stosowania prawa pokazuje jednak, że wprowadzenie bardzo szczegółowego katalogu najczęściej stwarza wiele problemów interpretacyjnych. Enumeratywne wyliczenie miejsc udzielania świadczeń prowadzi do trudności w każdym przypadku, który nie został wskazany przez ustawodawcę.
Upór ustawodawcy w przywiązaniu ratownika medycznego do systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego spowodował powstanie bardzo rozbudowanego przepisu, który i tak nie jest w stanie rozwiązać wszystkich problemów. Przy szczegółowym wyliczeniu, gdzie mógłby znaleźć zatrudnienie ratownik medyczny pominięto między innymi możliwości związane z: zabezpieczeniem medycznym imprez, które nie są zakwalifikowane jako imprezy masowe, zabezpieczeniem medycznym podczas wypoczynku dzieci np. na koloniach, obozach czy zimowiskach, transportem medycznym poza systemem ochrony zdrowia finansowanym ze środków publicznych.
Należy w tym miejscu zauważyć, że ustawodawca pozostał przy zapisie umożliwiającym ratownikowi medycznemu w ramach czynności zawodowych transportowanie osób w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego, podczas gdy jednocześnie dopuścił wykonywanie zadań zawodowych w ramach wykonywania transportu sanitarnego ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2015 poz. 581 ze zm.). Transport sanitarny bardzo często nie dotyczy stanów nagłego zagrożenia zdrowotnego, a wynika z konieczności kontynuowania leczenia czy odwiezienia pacjenta po hospitalizacji. Wyraźnie widać zatem sprzeczność norm prawnych zawartych w jednym artykule.
Ostatnie nowelizacje wprowadziły gruntowne zmiany w uzyskiwaniu kwalifikacji i zasadach wykonywania zawodu ratownika medycznego. Nadal jednak nierozwiązana pozostaje podnoszona od początku obowiązywania ustawy, kwestia siatki pojęciowej niedostosowanej do realiów wykonywania zawodu. Dotychczas ratownik medyczny w ramach czynności zawodowych mógł dokonywać oceny stanu zdrowia osób w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego i podejmować medyczne czynności ratunkowe. Wskazywano na wadliwość takiego zapisu, ponieważ medyczne czynności ratunkowe to świadczenia opieki zdrowotnej w rozumieniu przepisów o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, udzielane przez zespół ratownictwa medycznego, w warunkach pozaszpitalnych, w celu ratowania osoby w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego. Z samej definicji wynikało zatem, że świadczenia medyczne ograniczono to zadań realizowanych w jednostkach systemu, w ramach umowy z NFZ. W nowelizacji wprowadzono nowy zakres czynności zawodowych. Realizacja zadań zawodowych ratownika medycznego ma polegać w szczególności na udzielaniu świadczeń zdrowotnych, w tym medycznych czynności ratunkowych wykonywanych samodzielnie lub pod nadzorem lekarza.
Całość tekstu do przeczytania w najnowszym "Menedżerze Zdrowia".
Przeczytaj również inne tekst o problemach ratowników medycznych na początku 2016 roku: "Edyta Wcisło: - Ratownicy mają prawo wykonywać dotychczas przyjęte procedury".
Zachęcamy również do zapoznania się z tekstami: "Eksperci o ratownikach zastępujących pielęgniarki: - Nie jest to możliwe ze względów formalno-prawnych" i "Nadmiar ratowników nie może być przyczynkiem do powierzania im zadań innych profesji medycznych"
Ustawa o Państwowym Ratownictwie Medycznym obowiązująca od 1 stycznia 2007 roku była nowelizowana już 19 razy. Większość zmian wynikała z ewolucji systemu, ale również była związana z problemami z zapewnieniem odpowiedniej obsady Zespołów Ratownictwa Medycznego. Dotychczas problemy prawne ratowników medycznych z wykonywaniem zawodu nie były traktowane przez ustawodawcę z należytą uwagą i w tym zakresie przez szereg lat nie przeprowadzano niezbędnych zmian.
Istotnym czynnikiem opóźniającym prace legislacyjne była niechęć do przyznania ratownikom medycznym większej niezależności zawodowej. Pierwszy raz kształcenie w zawodzie ratownik medyczny uruchomiono w Polsce w 1993 roku, ale ustawodawca sprawia wrażenie, jakby ciągle nie mógł się pogodzić, że zawód ratownika medycznego jest już „pełnoletni”, całkiem nieźle radzi sobie na rynku usług i zasługuje na więcej samodzielności. Dalsze funkcjonowanie pod skrzydłami Państwowego Ratownictwa Medycznego prowadzi jedynie do wewnętrznych sprzeczności w ustawie, która ma stanowić o państwowym systemie ratownictwa, ale rozstrzyga również o wielu kwestiach całkowicie z tym systemem niezwiązanych.
Po wielu zarzuconych projektach ustaw, ostatecznie zdecydowano się na wprowadzenie znaczących zmian w ustawie o Państwowym Ratownictwie Medycznym dopiero pod koniec minionej kadencji. Okazało się, że w stosunkowo krótkim czasie możliwe było przeprowadzenie całego procesu niezbędnego do wprowadzenia dwóch nowelizacji. Ustawa z dnia 25 września 2015 roku o zmianie ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz.U. 2015 poz. 1887) wprowadziła zmiany w zakresie zasad wykonywania zawodu ratownika medycznego. Natomiast ustawa z dnia 9 października 2015 roku o zmianie ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2015 poz. 1991) ustanawia nowe wymogi w zakresie uzyskiwania kwalifikacji oraz doskonalenia zawodowego. Zwraca uwagę fakt, że kwestie, które pozostają w korelacji zostały odrębnie wprowadzone, w dwóch różnych ustawach. Wskazuje to na brak kompleksowej wizji zmian w systemie i wprowadzanie bardzo istotnych dla ratowników medycznych rozwiązań prawnych niejako przy okazji regulowania innych zagadnień.
Na skutek nowelizacji wydłuży się droga do uzyskania kwalifikacji zawodowych dla osób, które w kolejnym roku akademickim rozpoczną studia na kierunku ratownictwo medyczne. Po złożeniu ostatniego egzaminu na studiach, niezbędne będzie odbycie 6 miesięcznej praktyki zrealizowanej w łącznej liczbie 960 godzin dydaktycznych pod okiem opiekuna praktyki. Ukończenie praktyki otworzy możliwość przystąpienia do obowiązkowego do uzyskania kwalifikacji zawodowych Państwowego Egzaminu Ratownictwa Medycznego (PERM). Nowelizacja zakłada, że egzamin ten będzie miał charakter testu złożonego ze stu pytań, a za jego organizację będzie odpowiadać Centrum Egzaminów Medycznych. Co istotne, w odróżnieniu od Lekarskiego Egzaminu Końcowego, w przypadku PERM opłacie w wysokości do 10% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia podlega już pierwsze złożenie wniosku o dopuszczenie do egzaminu.
Osoby, które już wykonują zawód będą musiały natomiast liczyć się z wyższymi wymaganiami w zakresie kształcenia podyplomowego. Wobec cyklicznej zmiany wytycznych, a także dynamicznego rozwoju techniki, w tym zawodzie aktualizacja wiedzy odgrywa szczególną rolę. Dlatego też kwestie, które dotychczas były regulowane na poziomie rozporządzenia, obecnie zostały zawarte w ustawie.
Niedoskonały katalog
W nowych przepisach wymieniono miejsca, w których ratownik medyczny może wykonywać zadania zawodowe. Praktyka stosowania prawa pokazuje jednak, że wprowadzenie bardzo szczegółowego katalogu najczęściej stwarza wiele problemów interpretacyjnych. Enumeratywne wyliczenie miejsc udzielania świadczeń prowadzi do trudności w każdym przypadku, który nie został wskazany przez ustawodawcę.
Upór ustawodawcy w przywiązaniu ratownika medycznego do systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego spowodował powstanie bardzo rozbudowanego przepisu, który i tak nie jest w stanie rozwiązać wszystkich problemów. Przy szczegółowym wyliczeniu, gdzie mógłby znaleźć zatrudnienie ratownik medyczny pominięto między innymi możliwości związane z: zabezpieczeniem medycznym imprez, które nie są zakwalifikowane jako imprezy masowe, zabezpieczeniem medycznym podczas wypoczynku dzieci np. na koloniach, obozach czy zimowiskach, transportem medycznym poza systemem ochrony zdrowia finansowanym ze środków publicznych.
Należy w tym miejscu zauważyć, że ustawodawca pozostał przy zapisie umożliwiającym ratownikowi medycznemu w ramach czynności zawodowych transportowanie osób w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego, podczas gdy jednocześnie dopuścił wykonywanie zadań zawodowych w ramach wykonywania transportu sanitarnego ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2015 poz. 581 ze zm.). Transport sanitarny bardzo często nie dotyczy stanów nagłego zagrożenia zdrowotnego, a wynika z konieczności kontynuowania leczenia czy odwiezienia pacjenta po hospitalizacji. Wyraźnie widać zatem sprzeczność norm prawnych zawartych w jednym artykule.
Ostatnie nowelizacje wprowadziły gruntowne zmiany w uzyskiwaniu kwalifikacji i zasadach wykonywania zawodu ratownika medycznego. Nadal jednak nierozwiązana pozostaje podnoszona od początku obowiązywania ustawy, kwestia siatki pojęciowej niedostosowanej do realiów wykonywania zawodu. Dotychczas ratownik medyczny w ramach czynności zawodowych mógł dokonywać oceny stanu zdrowia osób w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego i podejmować medyczne czynności ratunkowe. Wskazywano na wadliwość takiego zapisu, ponieważ medyczne czynności ratunkowe to świadczenia opieki zdrowotnej w rozumieniu przepisów o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, udzielane przez zespół ratownictwa medycznego, w warunkach pozaszpitalnych, w celu ratowania osoby w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego. Z samej definicji wynikało zatem, że świadczenia medyczne ograniczono to zadań realizowanych w jednostkach systemu, w ramach umowy z NFZ. W nowelizacji wprowadzono nowy zakres czynności zawodowych. Realizacja zadań zawodowych ratownika medycznego ma polegać w szczególności na udzielaniu świadczeń zdrowotnych, w tym medycznych czynności ratunkowych wykonywanych samodzielnie lub pod nadzorem lekarza.
Całość tekstu do przeczytania w najnowszym "Menedżerze Zdrowia".
Przeczytaj również inne tekst o problemach ratowników medycznych na początku 2016 roku: "Edyta Wcisło: - Ratownicy mają prawo wykonywać dotychczas przyjęte procedury".
Zachęcamy również do zapoznania się z tekstami: "Eksperci o ratownikach zastępujących pielęgniarki: - Nie jest to możliwe ze względów formalno-prawnych" i "Nadmiar ratowników nie może być przyczynkiem do powierzania im zadań innych profesji medycznych"
