Receptomaty prowadzą do drenażu budżetu płatnika publicznego

Wartość leków pozyskanych za pośrednictwem receptomatów zwiększyła się z 22 mln zł w 2019 r. do 275 mln zł w 2023 r. – rok temu wystawiono 2,85 mln recept, a liczba osób korzystających z receptomatów wzrosła do 1 mln.

• Powyższe dane to wnioski z raportu przygotowanego przez Zespół do spraw preskrypcji i realizacji recept w Ministerstwie Zdrowia
• Autorzy raportu stwierdzili, że system preskrypcji i realizacji recept przypomina szwajcarski ser pod względem liczby dziur, które pozwalają na powstawanie nadużyć, a co za tym idzie drenaż budżetu płatnika publicznego
• Z roku na rok jest coraz więcej receptomatów, coraz więcej osób kupuje za ich pośrednictwem leki i wystawianych jest coraz więcej recept. Skalę zjawiska obrazuje wartość leków, które zostały zakupione za pomocą recept wystawionych za pośrednictwem receptomatów – w 2019 r. wynosiła ona ponad 21,74 mln zł, a w 2023 r. wzrosła do 275,81 mln zł
• W trakcie prac zespołu Rzecznik Praw Pacjenta poinformował, że prowadzi postępowania w sprawie stosowania praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów

Prawie 3 miliony recept z receptomatu
Z przedstawionych danych dotyczących działalności receptomatów wynika, że stale rośnie liczba podmiotów świadczących takie usługi. W 2019 r. były to trzy podmioty, a w 2023 r. już 28. Zanotowano także znaczny wzrost liczby wystawianych w ten sposób recept. Z przedstawionych danych wynika, że w 2019 r. było to niemal 584 tys. recept, a w 2023 r. liczba ta sięgnęła 2,85 mln.

W tym samym czasie liczba osób korzystających z tzw. receptomatów zwiększyła się z prawie 64 tys. do ponad 1 mln.

Skalę zjawiska dobrze obrazuje także wartość leków, które zostały zakupione za pomocą recept wystawionych za pośrednictwem receptomatów – w 2019 r. wynosiła ona ponad 21,74 mln zł, a w 2023 r. wzrosła do 275,81 mln zł.

Osoby korzystające z receptomatów zainteresowane są głównie lekami, które nie są objęte refundacją
Z danych wynika, że w okresie od 2019 do 2023 r. znacznie zmniejszył się procentowy udział w wartości sprzedaży leków refundowanych na receptach wystawionych z wykorzystaniem receptomatów z 60,69 proc. w 2019 r. do 1,33 proc. w 2023 r. Oznacza to, że osoby korzystające z receptomatów zainteresowane są głównie lekami, które nie są objęte refundacją.

W trakcie prac zespołu do spraw preskrypcji i realizacji recept Rzecznik Praw Pacjenta poinformował, że prowadzi postępowania w sprawie stosowania praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów, a toczą się one w stosunku do kilkunastu podmiotów prawa handlowego, które prowadzą działalność leczniczą zorganizowaną jako tzw. receptomat.

Naczelna Rada Lekarska wyjaśniała, że postępowania dotyczące lekarzy wystawiających recepty w ramach usług tzw. receptomatów są trudne do prowadzenia z kilku powodów. Między innymi dlatego, że rzecznik odpowiedzialności zawodowej czy sąd lekarski nie dysponują takimi możliwościami śledczymi jak prokuratura na przykład w zakresie zebrania materiału dowodowego będącego na serwerach podmiotu prowadzącego receptomat, czy informacji będących w zasobach elektronicznych Narodowego Funduszu Zdrowia lub Centrum e-Zdrowia.

Zespół do spraw preskrypcji i realizacji recept sformułował tezę, że kluczowa jest nie tyle próba pociągnięcia do odpowiedzialności pojedynczych osób i podmiotów, które uczestniczyły dotychczas w procedurze wystawiania recept w receptomatach, lecz stworzenie systemowych blokad przeciwko wykorzystywaniu telemedycyny do obchodzenia reguł dostępu do leków i bezpiecznego ich stosowania.

Zespół opowiedział się za wprowadzeniem do przepisów możliwości czasowego zawieszenia (zablokowania) działania podmiotu prowadzącego działalność leczniczą w przypadku uzasadnionego podejrzenia wystawiania recept w sposób niezgodny z przepisami. Zespół rozważał także możliwość wprowadzenia odpowiedzialności karnej osób biorących udział w działalności receptomatów. Zaproponował także wprowadzenie możliwości zablokowania przez farmaceutę recepty, odnośnie do której istnieje podejrzenie, że jest receptą na lek przeznaczony do użytku innego niż w celu medycznym.

System preskrypcji i realizacji recept jest dziurawy
Raport dotyczył między innymi recept na tzw. leki gotowe, receptomatów, leków recepturowych, recept weterynaryjnych. W skład zespołu do spraw preskrypcji i realizacji recept Ministerstwa Zdrowia, który opracował raport, weszło 33 członków, pod przewodnictwem podsekretarza stanu w resorcie. Wśród członków znaleźli się konsultanci krajowi, przedstawiciele Narodowego Funduszu Zdrowia, Centrum e-Zdrowia, Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Rzecznika Praw Pacjenta, środowiska akademickiego, reprezentanci farmaceutów i lekarzy, członkowie Rady Organizacji Pacjentów przy ministrze zdrowia, przedstawiciele pracodawców aptecznych, hurtowni farmaceutycznych, producentów surowców farmaceutycznych oraz pracownicy departamentów Ministerstwa Zdrowia.

– Gdybyśmy mieli krótko opisać nasz obecny system preskrypcji i realizacji recept, zapewne wybralibyśmy określenie szwajcarski ser. Niestety, nie chodzi tutaj o jego walory smakowe, lecz o ilość dziur, które pozwalają na powstawanie nadużyć, a co za tym idzie – drenaż budżetu płatnika publicznego – podkreślili autorzy raportu.

Przeczytaj także: „Dilerzy fentanylu z Żuromina w rękach policji”.