SUM. Pierwsze zabiegi stomatologiczne z użyciem rozszerzonej rzeczywistości

Interdyscyplinarny zespół specjalistów SUM pod kierunkiem prof. Małgorzaty Skuchy-Nowak, kierownika Zakładu Propedeutyki Stomatologii, prodziekana Wydziału Nauk Medycznych w Zabrzu, dzięki uprzejmości firmy Qrad sp. z o.o., przeprowadził zabiegi stomatologiczne z wykorzystaniem systemu rozszerzonej rzeczywistości.

Obraz z naniesionymi elementami badania tomograficznego

System (Augmented Reality, AR) − CarnaLife Holo został opracowany przez polską firmę MedApp SA. Wykorzystuje specjalne gogle, które pozwalają na trójwymiarową, interaktywną wizualizację danych medycznych pacjenta. Z wykorzystaniem systemu wykonano zabieg ekstrakcji zęba zatrzymanego we współpracy z lek. dent. Katarzyną Olek, specjalistą w zakresie chirurgii stomatologicznej, oraz zabieg periodontologiczny z lek. dent. Maciejem Łopacińskim u pacjentki ze zdiagnozowanym zapaleniem przyzębia.

− W pierwszym przypadku zatrzymana ósemka była powodem częstych dolegliwości bólowych, w drugim zaś nieleczone schorzenie mogło prowadzić do utraty zębów − wyjaśnia prof. Skucha-Nowak.

Rzeczywistość rozszerzona wykorzystana podczas zabiegu, to obraz świata, który widzimy, tyle że z naniesionymi elementami, w tym przypadku obrazem badania tomograficznego (CBCT), co pozwala na uzyskanie dokładnego trójwymiarowego obrazu struktur szczękowo-twarzowych z uwzględnieniem nie tylko kości i zębów, ale również nerwów przy użyciu gogli Hololens 2. − AR nie przenosi nas więc do wirtualnej rzeczywistości (VR), lecz dodaje obiekty do obrazu rzeczywistości, w której się znajdujemy − podkreśla prof. Skucha-Nowak.

Wirtualna rzeczywistość pomaga lekarzom

Technologia AR, zastosowana w CarnaLife Holo, pozwala lekarzom na zdecydowanie większą precyzję zarówno podczas planowania zabiegu chirurgicznego, jak i w jego takcie. Holograficzny obraz 3D nakłada się na obraz naturalny i w ten sposób lepiej uwidaczniamy pole operacyjne, co pozwala z niezwykłą dokładnością przeprowadzić zabieg, np. nie naruszyć okolicznych tkanek i jak najbardziej ograniczyć inwazyjność interwencji chirurgicznej.

− Wraz z zespołem wykorzystaliśmy tę technologię do planowania przedoperacyjnego, jak i śródoperacyjnego. Integracja technologii rozszerzonej rzeczywistości i wykorzystanie hologramów w trakcie przygotowań, pozwoliła lepiej dopasować procedury chirurgiczne. Na tym etapie można wstępnie powiedzieć, iż zastosowanie tego typu innowacyjnych rozwiązań może skrócić procedurę kwalifikacji i planowania zabiegu, a przy wprawnym posługiwaniu się narzędziem − skrócić czas zabiegu, co jest niezwykle istotne dla pacjenta stomatologicznego – mówi prof. Skucha-Nowak.

VR i XR nowymi narzędziami w psychoterapii?Przybywa narzędzi do dyspozycji psychiatrów. Coraz popularniejsze terapie online to dopiero początek zmian. Dużo uwagi badacze poświęcają potencjalnym zastosowaniom w terapiach wirtualnej rzeczywistości (VR) i rzeczywistości rozszerzonej (XR).

Niejednokrotnie przyczyną chorób przyzębia może być oprócz czynników ogólnoustrojowych i miejscowych, m.in. genetycznych, schorzeń ogólnych czy  warunków anatomicznych, brak właściwej dla danej sytuacji klinicznej higieny jamy ustnej, czyli odpowiedniego mycia zębów, dzięki czemu usuwane są zalegające po posiłkach resztki pokarmowe oraz płytka bakteryjna.

− W jamie ustnej człowieka bytuje około 50 mld bakterii należących do 300 gatunków. Nie wszystkie biorą jednak udział w procesach chorobowych. Bakterie bytujące w jamie ustnej określa się mianem „oportunistycznych amfibiontów”, czyli mających tzw. dwoisty stosunek do swojego żywiciela – w tym przypadku człowieka. W pewnych warunkach mogą odgrywać rolę nieszkodliwych symbiontów, a w innych rolę patogenną − podkreśla profesor.

Najczęściej w zaawansowanych przypadkach klinicznych schorzeń przyzębia konieczna jest wizyta u specjalisty periodontologa, który zdiagnozuje problem i wskaże optymalne sposoby leczenia – ocenia espertka.

– Zabieg chirurgiczny w obrębie przyzębia niestety w wielu przypadkach staje się koniecznością. Jest to związane np. z głębokością kieszonek przyzębnych, potrzebą usunięcia zalegającej poddziąsłowej płytki bakteryjnej wraz z jej toksynami i obumarłym nabłonkiem - dodaje.

Dbajmy o jamę ustną od urodzenia

O stan jamy ustnej należy dbać właściwie o momentu urodzenia dziecka. Brak właściwej higieny jamy ustnej prowadzi bowiem do próchnicy, tworzenia się aft czy grzybicy. Z danych NFZ wynika, że próchnica jest chorobą pojawiającą się w pierwszym roku życia dziecka. Występuje u 35–50 proc dzieci między 2 a 3 rokiem życia. Zwiększa się do 56 – 60 proc. u 3,4 -latków.

− Niestety niemal 90 proc. 12-latów w Polsce ma próchnicę, co potem przekłada się na poważne problemy w dorosłym życiu.  Problemy jamy ustnej wpływają na stan całego organizmu w każdym wieku. Szczególnie powinny uważać kobiety w ciąży, by nie dopuścić do powstania stanu zapalnego w obrębie jamy ustnej, który może mieć negatywny wpływ na przebieg ciąży – dodaje ekspertka z SUM.

Jak wskazuje, szczególne problemy dotyczą też ostatnich zębów trzonowych, do których zaliczamy ósemki. Ich proces wyrzynania się, położenia w kości i specyficznej lokalizacji w okolicy kąta żuchwy i guza szczęki są niejednokrotnie przyczyną kłopotów dla pacjentów i pojawiają się wskazania, aby je chirurgicznie usunąć.

Nie tylko chirurgia stomatologiczna i periodontologia

Oprócz wykorzystania rozszerzonej rzeczywistości w chirurgii stomatologicznej i periodontologii zespół z SUM pracuje nad szerszym wykorzystaniem tej innowacyjnej technologii w innych dziedzinach, m.in. stomatologii zachowawczej i endodoncji dzieci i dorosłych, protetyce, ortodoncji itd.

Śląski Uniwersytet Medyczny jest pionierem, jeśli chodzi o nowoczesne rozwiązania w stomatologii. Oprócz metod rozszerzonej rzeczywistości od kilku lat wykorzystuje wirtualną rzeczywistość (VR). „Wirtualny gabinet stomatologiczny” w całości zaprojektowany przez pracowników SUM i wdrożony w proces dydaktyczny kierunku lekarsko-dentystycznego Wydziału Nauk Medycznych w Zabrzu jest jedynym tego typu w Polsce nowoczesnym narzędziem edukacyjnym.

Wirtualny gabinet jest odzwierciedleniem rzeczywistego i zaimplementowane są w nim realistyczne sytuacje kliniczne. Student nabywa umiejętności z uwzględnieniem zasad ergonomii, poznaje zakres i czynności wymagane od lekarza dentysty, pozwala mu poznać własne możliwości oraz wybrać właściwe dla siebie rozwiązania.

Wykorzystanie VR w kształceniu studentów uczelni medycznych ma na celu znacznie wcześniejsze niż dotychczas zapoznanie się z problemami klinicznymi, kształtowanie umiejętności krytycznego myślenia, naukę pracy w zespole, nabycie umiejętności kreowania innowacyjnych rozwiązań.

Ponadto narzędzie to pozwala na zwiększenie kreatywności studentów, skuteczności osiągania, a potem weryfikacji zakładanych efektów uczenia się, skłonienie do samodzielnego poszukiwania rozwiązań problemów, z którymi spotkają się na swojej drodze zawodowej, a także na zmuszenie studentów do zweryfikowania swojej dotychczasowej wiedzy i umiejętności, co może pozwolić im na indywidualne określenie obszarów do uzupełnienia lub utrwalenia.

− Wykorzystanie „wirtualnego gabinetu stomatologicznego” jako jednego z narzędzi dydaktycznych pozwala na samodzielność studentów i rozbudzanie ich kreatywności, przy równoczesnym braku ryzyka dla chorego, w symulowanych warunkach klinicznych − wyjaśnia prof. Skucha - Nowak.