Skarga lekarzy rodzinnych jest bezpodstawna
Wiceminister zdrowia Jerzy Szafranowicz – w piśmie, do którego dotarł „Menedżer Zdrowia” – ocenia, że skarga Porozumienia Zielonogórskiego na prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia, dotycząca projektu wsparcia POZ w programie FEnIKS, jest bezzasadna. Stanowisko jest zdecydowane. Przedstawiciel resortu krytycznie odnosi się do każdego zarzutu.
- Federacja Porozumienie Zielonogórskie wystosowała skargę do resortu zdrowia na działania prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia
- Chodzi o konieczność przedłużenia umów o udzielanie świadczeń z NFZ do 30 czerwca 2033 r., jako warunku do uzyskania wsparcia z programu FEnIKS
- Zdaniem Jacka Krajewskiego, prezesa Porozumienia Zielonogórskiego, działania NFZ to jawne obchodzenie prawa i wymuszanie wieloletnich zobowiązań na lekarzach, które nie były przewidziane w pierwotnych zasadach projektu
- Fundusz tłumaczy, że środki z programu FEnIKS to pieniądze publiczne, dlatego otrzymuje się je na niezbędnych warunkach. Jednym z nich jest zachowanie trwałości projektu
- Rzecznik NFZ Paweł Florek zaznacza, że placówki POZ mogą dobrowolnie przystąpić do naboru wniosków o granty, dodając, że nikt nie zmusza przychodni do podpisania umów
- Na skargę lekarzy rodzinnych odpowiada Ministerstwo Zdrowia. „Menedżer Zdrowia” udostępnia pismo
5 lutego Narodowy Fundusz Zdrowia opublikował wyniki pierwszego naboru wniosków w projekcie wsparcia podstawowej opieki zdrowotnej (POZ). Operatorem unijnych środków w programie Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat i Środowisko 2021–2027 (FEnIKS) dla POZ jest NFZ.
Po pierwszym naborze wniosków na liście znalazło się aż 1860 placówek POZ, do których trafi dotacja w wysokości niemal 700 mln zł.
NFZ tłumaczy, że warunki finansowe dla placówek POZ są szczególne z tego względu, że środki z funduszy europejskich i budżetu państwa pokryją 100 proc. kosztów inwestycji zgłoszonych do dofinansowania przez jednostki POZ.
Paweł Florek, dyrektor Biura Komunikacji Społecznej i Promocji NFZ, wyjaśnia, że aby otrzymać wsparcie, należy spełnić wiele warunków. Jednym z najważniejszych jest trwałość projektu.
– Otrzymanie grantu finansowanego z UE i budżetu państwa wiąże się z pewnymi warunkami. To oczywiste, zwłaszcza że są to środki publiczne. Jednym z najważniejszych warunków jest zachowanie trwałości projektu. Mówią o tym przepisy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z 2021 r. – przyznaje rzecznik funduszu, posługując się przykładem.
– POZ dostaje dotację w wysokości 100 proc. i kupuje za nią aparaturę medyczną, na przykład aparat USG. Sprzęt ma być wykorzystywany do diagnostyki pacjentów w ramach POZ. Trwałość projektu to czas, w jakim kupiony sprzęt medyczny musi być dostępny w placówce POZ oraz służyć pacjentom w ramach realizacji świadczeń POZ, które są udzielane na podstawie umowy z NFZ. Z naruszeniem zasady trwałości mamy do czynienia na przykład wtedy, gdy placówka podstawowej opieki zdrowotnej nie diagnozuje pacjentów sprzętem kupionym z dotacji, ponieważ nie ma umowy z funduszem na świadczenia w zakresie POZ – wskazuje Florek.
Zarzuty o bezprawność działań NFZ
Rzecznik Narodowego Funduszu Zdrowia tłumaczy, że aby sięgnąć po dofinansowanie, placówki POZ muszą mieć umowę z NFZ na czas realizacji projektu i okres jego trwałości.
– Fundusz wysłał zatem do placówek POZ, które mają kontrakt na czas określony, aneksy przedłużające umowy do połowy 2033 r., czyli terminu, w którym kończy się trwałość projektu – informuje rzecznik NFZ.
Rzecznik dodaje, każda placówka POZ, która startowała po grant, akceptowała warunki naboru. Tak też było w przypadku federacji Porozumienie Zielonogórskie.
Lekarze rodzinni wskazują jednak, że w ramach programu FEnIKS jednym z
warunków uzyskania wsparcia jest konieczność przedłużenia umów o udzielanie
świadczeń z funduszu do 30 czerwca 2033 r.
– W momencie
składania wniosków nie wspominano o tym wymogu. Wprowadzono go już po
zakończeniu procesu naboru – twierdzi federacja.
– To jawne obchodzenie prawa i wymuszanie wieloletnich zobowiązań na lekarzach, które nie były przewidziane w pierwotnych zasadach projektu – alarmuje prezes Porozumienia Zielonogórskiego Jacek Krajewski, dodając, że federacja 17 lutego wystosowała skargę na działania NFZ do minister zdrowia Izabeli Leszczyny.
Skarga na prezesa NFZ – Ministerstwo Zdrowia odpowiada
Resort zdrowia odpowiada na skargę na prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia, odnosząc się do poszczególnych zarzutów FPZ. Żaden z nich nie jest potrzymany. Treść pisma publikuje „Menedżer Zdrowia”.
– Odpowiadając na skargę z 17 lutego 2025 r. na prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia w przedmiocie działań podejmowanych wobec świadczeniodawców podstawowej opieki zdrowotnej i wykorzystania procedury realizacji projektu unijnego pod nazwą „Wsparcie podstawowej opieki zdrowotnej” – w ramach działania FENX.06.01 System ochrony zdrowia, priorytet FENX.06 Zdrowie, Programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko 2021-2027 w celu uzyskania wpływu na treść i przebieg procesu negocjacji prowadzonych z przedstawicielami świadczeniodawców POZ, dotyczących aneksowania umów o udzielania świadczeń na kolejne okresy, uprzejmie proszę o przyjęcie poniższego, wniesioną skargę należy uznać za bezzasadną – przekazuje w imieniu resortu Jerzy Szafranowicz, wiceminister zdrowia.
Resort zwraca uwagę, że zgodnie z umową o dofinansowanie projektu grantowego w ramach programu FEnIKS NFZ zobowiązany jest do zachowania trwałości projektu, w rozumieniu art. 65 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1060 z 24 czerwca 2021 r. ustanawiającego wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego+, Funduszu Spójności, Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji, to jest w okresie pięciu lat od daty płatności końcowej na jego rzecz.
Dodatkowo to NFZ określa w umowie o powierzenie grantu, obowiązki grantobiorcy w zakresie spełnienia wymogu zachowania trwałości projektu.
Resort podkreśla, że wypełniając ww. zobowiązanie, płatnik określił w § 16 umowy o powierzenie grantu, że grantobiorca zobowiązany jest do zachowania trwałości przedsięwzięcia, w rozumieniu art. 65 ust. 1 rozporządzenia nr 2021/1060, w okresie 5 lat od płatności końcowej przekazanej grantodawcy, to jest NFZ. Ponadto – jak dodaje MZ – jednoznacznie wskazano w umowie o powierzenie grantu, że nieudzielanie świadczeń opieki zdrowotnej na podstawie umowy zawartej z NFZ jest naruszeniem wymienionej zasady trwałości.
Jerzy Szafranowicz podkreśla w piśmie, że kwestia okresu obowiązywania umowy zawartej z NFZ dotyczącej świadczeń opieki zdrowotnej z zakresu POZ nie jest przedmiotem zapisów projektu grantowego, ale została uregulowana w przepisach ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.
– Zgodnie z przepisem art. 159 ust. 2a ustawy o świadczeniach umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej, z wyjątkiem nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej, zawiera się na czas nieoznaczony. Przepis wszedł w życie 1 stycznia 2015 r. na mocy ustawy z 22 lipca 2014 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw. Obecnie obowiązujące przepisy nie przewidują wyjątków od powyżej zasady – czytamy w piśmie podpisanym przez Szafranowicza.
Odnosząc się do postawionego w skardze zarzutu bezprawności działań NFZ, wiceminister zdrowia informuje, że Narodowy Fundusz Zdrowia działa na podstawie powszechnie obowiązującego prawa oraz w granicach tego prawa, realizując projekt z uwzględnieniem m.in. przepisów o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, ustawy o zasadach realizacji zadań finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021–2027, ustawy o finansach publicznych, ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, Kodeksu cywilnego, oraz procedury naboru i załączników do tej procedury, zatwierdzonych przez Ministerstwo Zdrowia jako instytucję pośredniczącą – które to dokumenty stanowią podstawę do realizacji naborów grantowych.
Ustosunkowując się do podnoszonego w skardze zarzutu naruszenia art. 156 ust. 1a ustawy o świadczeniach, Szafranowicz zwraca uwagę, iż przepis art. 156 ust. 1a został przywołany bez kontekstu pozostałych norm prawnych określonych tą ustawą, w szczególności z pominięciem ust. 1 tego artykułu, który bezpośrednio odsyła do art. 159 ust. 2a.
– W przypadku podmiotów udzielających świadczeń opieki zdrowotnej z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej, z uwagi na ich specyfikę, zgodnie z art. 159 ust. 2a tejże ustawy, zawiera się na czas nieoznaczony. Łączna analiza przywołanych norm prawnych wskazuje, że art. 156 ust. 1a nie odnosi się do umów zawieranych z zakresu POZ i w skardze został wskazany błędnie – odpowiada wiceminister zdrowia.
Odnosząc się do zarzutu działania NFZ polegającego na proponowaniu zawarcia umowy na zbyt długi czas, Szafranowicz wskazuje, że prowadzenie działalności leczniczej związanej z podstawową opieką zdrowotną powinno wiązać się z respektowaniem przepisów prawa powszechnie obowiązującego.
– Jednocześnie należy podkreślić, że udział w projekcie ma charakter dobrowolny, a przystąpienie do niego wiąże się z akceptacją procedur jego realizacji. Nadmienić należy, iż przywołany w skardze fragment tej procedury został przez skarżącego błędnie wskazany, dotyczy bowiem innego etapu realizacji projektu. Fragment procedury wskazujący, iż wnioskodawca posiada umowę o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w zakresie POZ zawartą z NFZ na czas realizacji projektu albo zobowiąże się do jej posiadania najpóźniej w dniu zawarcia umowy, dotyczy wnioskodawcy, tj. podmiotu, który jest uprawniony do złożenia wniosku, nie zaś etapu podpisania umowy o powierzenie grantu, czyli grantobiorcy – podmiotu wybranego w drodze naboru wniosków – wyjaśnia wiceminister.
Podkreśla, że NFZ – zgodnie z zakresem przedmiotowym i podmiotowym określonym dla projektu – nie może podpisać umowy o powierzenie grantu z podmiotem, który nie posiada umowy o udzielanie świadczeń POZ.
– W związku z tym należy uznać, że postulat posiadania wyłącznie deklaracji zawarcia takiej umowy nie jest zbieżny z przepisami ustawy o świadczeniach oraz z procedurą i trudny do pogodzenia z racjonalnością działania w ramach projektu – zaznacza Szafranowicz.
Wiceminister zdrowia, odnosząc się z kolei do zarzutu naruszenia równości traktowania podmiotów, wskazuje, że szczegółowa analiza sprawy wykazała, iż wymóg posiadania umowy na czas realizacji przedsięwzięcia oraz zachowania trwałości jest stosowany do wszystkich grantobiorców. – Trudno również uznać za zasadne stwierdzenie, że oczekiwanie zachowania trwałości jest rozwiązaniem niestosowanym dotychczas w wielu projektach i jest w jakikolwiek sposób nadmiarowe w tym konkretnym projekcie – twierdzi przedstawiciel MZ.
Odnośnie do zarzutu naruszenia przejrzystości wiceminister tłumaczy, że NFZ realizuje projekt zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa i na podstawie aktualnych procedur. Zwraca uwagę, że dokumentacja projektowa, w postaci procedury wraz z załącznikami, została publicznie udostępniona od dnia ogłoszenia pierwszego naboru (to jest od 6 sierpnia 2024 r.). Formułowany w skardze zarzut wprowadzenia dodatkowego wymogu w trakcie trwania procedury nie znajduje uzasadnienia. Przepisy określające zasady realizacji projektów grantowych nie uległy zmianie od chwili ich udostępnienia i ogłoszenia pierwszego naboru.
– Działanie prezesa NFZ służyło zabezpieczeniu realizacji obowiązujących procedur i osiągnięciu celu projektu. Ponadto miało na celu zagwarantowanie realizacji dobra pacjentów, którzy powinni mieć pewność, że zostanie zapewniona im dostępność do udzielania świadczeń na odpowiednim poziomie oraz przy wykorzystaniu nowoczesnego sprzętu diagnostycznego. Umowy o udzielanie świadczeń POZ są umowami, które mogą też być rozwiązane zgodnie z przepisami prawa powszechnie obowiązującego. Nie są to umowy nierozwiązywalne, przy czym rozwiązanie oznaczać będzie niezachowanie okresu trwałości, o którym mowa w zapisach umowy o dofinansowanie. Każdy świadczeniodawca z zakresu POZ zakwalifikowany do projektu będzie go realizował na tych samych zasadach z uwzględnieniem tych samych praw i obowiązków – podsumowuje Jerzy Szafranowicz, uznając działania NFZ za uzasadnione.
– Stanowią one zabezpieczenie właściwego wykorzystania infrastruktury nabytej w projekcie, za poprawność którego odpowiada NFZ. Jednocześnie działania te uwzględniają zasadę przejrzystości, rzetelności, bezstronności i równego traktowania podmiotów. Opierając się na powyższym, przedmiotową skargę Federacji Związków Pracodawców Ochrony Zdrowia Porozumienie Zielonogórskie należy uznać za niezasadną – stwierdza wiceminister zdrowia.
Odpowiedź Ministerstwa Zdrowia nie pozostawia wątpliwości
– Działania NFZ, oprócz dochowania niezbędnych procedur, zabezpieczają przede wszystkim interes pacjentów. To właśnie pacjenci są ostatecznymi beneficjentami inwestycji POZ. Dlatego muszą mieć gwarancję korzystania na przykład z nowoczesnego sprzętu diagnostycznego – kupionego z dotacji UE – przez cały okres przewidziany w unijnych przepisach. W tym przypadku mówimy o połowie 2033 r. – mówi Paweł Florek.
Przypomina, że wysokość dotacji w pierwszym naborze była uzależniona od wielkości placówki POZ:
- mały podmiot (do 5000 zapisanych pacjentów na liście aktywnej) – 300 000 zł,
- średni podmiot (od 5001 do 10 000 zapisanych pacjentów na liście aktywnej) – 450 000 zł,
- duży podmiot (powyżej 10 000 zapisanych pacjentów na liście aktywnej) – 600 000 zł.
Rzecznik NFZ informuje, że w puli projektu wsparcia POZ, która liczy łącznie 1,2 mld zł, są jeszcze wolne środki. Dlatego w tym roku rozpocznie się drugi nabór wniosków. Prawdopodobnie we wrześniu 2025 r.
– To szansa dla placówek, które nie dostały dotacji w pierwszym konkursie lub w nim nie startowały. Do dyspozycji pozostaje jeszcze około 500 mln zł – przekazuje rzecznik NFZ.
Pismo Ministerstwa Zdrowia poniżej.
Przeczytaj także: „Niemal 700 mln zł na modernizację placówek POZ”.
