Więcej przychodni, mniej praktyk lekarskich

Zwiększa się liczba przychodni, ale coraz mniej jest lekarzy i dentystów udzielających świadczeń finansowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia w indywidualnych praktykach – w ciągu roku liczba poradni wzrosła o 633, a praktyk spadła prawie o 7,3 proc.

Główny Urząd Statystyczny policzył, ile było w Polsce przychodni oraz praktyk lekarskich i stomatologicznych na koniec 2022 r., ile porad udzielono i gdzie – dane zaprezentował w dokumencie „Zdrowie i ochrona zdrowia”.

Przychodnie i praktyki lekarskie

W końcu 2022 r. działalność prowadziło 26,1 tys. podmiotów ambulatoryjnej opieki zdrowotnej.

Funkcjonowało 22,6 tys. przychodni oraz 0,6 tys. praktyk lekarskich i 2,8 tys. praktyk stomatologicznych realizujących świadczenia finansowane ze środków publicznych. W miastach zlokalizowanych było 20,6 tys. podmiotów ambulatoryjnej opieki zdrowotnej, a na wsi – 5,5 tys.

W 2022 r. zaobserwowano wzrost liczby przychodni (o 633 więcej niż w roku poprzednim). Natomiast w przypadku praktyk lekarskich i stomatologicznych udzielających świadczeń finansowanych ze środków publicznych występuje tendencja spadkowa.

W 2022 r. odnotowano 3,5 tys. praktyk lekarskich i stomatologicznych świadczących usługi w ramach środków publicznych (prawie o 7,3 proc. mniej niż w poprzednim roku), przy czym 2,8 tys. (81,9 proc.) z nich stanowiły praktyki stomatologiczne (o 7,5 proc. mniej niż w poprzednim roku).

Praktyki lekarskie i stomatologiczne zlokalizowane w miastach stanowiły 74,1 proc. wszystkich praktyk tego typu w kraju. Bardziej widoczne różnice dotyczyły praktyk lekarskich – aż 92,7 proc. znajdowało się w miastach. Natomiast praktyki stomatologiczne w miastach stanowiły 70,0 proc. Struktura praktyk lekarskich była podobna jak przed rokiem. Przeważały indywidualne specjalistyczne praktyki lekarskie (88,9 proc.), a udziały indywidualnych praktyk lekarskich (niespecjalistycznych) oraz grupowych praktyk lekarskich wyniosły odpowiednio 6,3 proc. i 4,8 proc.

Nie zmieniła się również znacząco struktura praktyk stomatologicznych. Najczęściej były to indywidualne praktyki stomatologiczne (58,8 proc.). Ta forma ambulatoryjnej opieki medycznej, podobnie jak w poprzednich latach, nadal częściej występowała w miastach niż na wsi (odpowiednio 37,8 proc. i 21,0 proc. praktyk stomatologicznych).

Porady ambulatoryjne

W ciągu 2022 r. w ambulatoryjnej opiece zdrowotnej udzielono prawie 331 mln porad, o ponad 14 mln porad więcej niż w roku poprzednim.

Spośród porad lekarskich 176,1 mln stanowiły porady udzielone w podstawowej opiece zdrowotnej (wzrost o 2,8 proc. w stosunku do 2021 r.), a 121,5 mln – porady lekarskie w opiece specjalistycznej (wzrost o 6,0 proc. w skali roku). Liczba porad stomatologicznych wyniosła 33,2 mln (wzrost o 7,9 proc. w porównaniu z rokiem poprzednim).

Porady udzielone w przychodniach stanowiły 97,7 proc. wszystkich porad ambulatoryjnych. W przychodniach w roku 2022 udzielono o 4,7 proc. więcej porad niż w roku poprzednim. Wzrost odnotowano zarówno w miastach – o 5,0 proc., jak i na wsi – o 2,8 proc.

Liczba porad udzielonych w ramach praktyk lekarskich i stomatologicznych zmniejszyła się o 3,6 proc. w porównaniu z rokiem poprzednim, przy czym spadek porad dotyczył zarówno wsi, jak i miast (odpowiednio 3,5 proc. i 3,8 proc.).

Struktura udzielonych porad

Wśród porad udzielonych przez lekarzy w podstawowej opiece zdrowotnej w miastach 57,1 proc. stanowiły porady udzielone kobietom (w roku poprzednim 57,0 proc.), 21,5 proc. – dzieciom i młodzieży poniżej 18 lat (w poprzednim 19,3 proc.), a 34,1 proc. – osobom w wieku 65 lat lub więcej (34,7 proc. rok wcześniej).

Struktura porad udzielonych w podstawowej opiece zdrowotnej na wsi niewiele różniła się od tej występującej w miastach. Odsetek porad udzielonych kobietom na terenach wiejskich wyniósł 55,8 proc. (w roku poprzednim 55,9 proc.), 19,5 proc. stanowiły porady udzielone dzieciom i młodzieży poniżej 18 lat (rok wcześniej 17,0 proc.), natomiast porady dla pacjentów w wieku 65 lat lub więcej – 33,3 proc. (w roku poprzednim 34,6 proc.).

W zakresie opieki specjalistycznej porady lekarskie udzielone kobietom stanowiły 60,8 proc. Udział porad udzielonych kobietom nie zmienił się znacznie w stosunku do roku poprzedniego (w 2021 r. 61,0 proc.) i stanowił 60,7 proc. porad w miastach i 64,6 proc. na wsi (w roku poprzednim 60,8 proc. porad w miastach i 65,4 proc. na wsi).

Porady udzielone dzieciom i młodzieży poniżej 18 lat stanowiły 12,8 proc. porad w miastach (o 0,7 pkt proc. więcej niż przed rokiem) i 15,4 proc. (o 1,0 pkt proc. więcej niż w 2021 r.) na wsi. Odsetek porad udzielonych w specjalistycznej ambulatoryjnej opiece zdrowotnej osobom w wieku 65 lat lub więcej wyniósł 29,8 proc. w miastach (w roku poprzednim 29,4 proc.) i 24,7 proc. na wsi (o 0,8 pkt proc. więcej niż przed rokiem) i był znacząco niższy niż w przypadku podstawowej opieki zdrowotnej.

W 2022 r. kobietom udzielono 55,8 proc. porad stomatologicznych w miastach (w roku poprzednim 56,0 proc.), natomiast na wsi – 54,7 proc. (55,0 proc. w roku poprzednim). Udział porad stomatologicznych dla dzieci i młodzieży poniżej 18 lat wyniósł 28,3 proc. (w roku poprzednim 27,4 proc.). W przypadku porad udzielonych w miastach odsetek ten wyniósł 27,8 proc. (w roku poprzednim 27,1 proc.), a w przypadku wsi był o ponad 3,5 pkt proc. wyższy.

Porady stomatologiczne udzielone osobom w wieku 65 lat lub więcej, w miastach stanowiły 16,0 proc. ogółu tych porad (15,9 proc. w 2021 r.) , a na wsi – 15,4 proc. (w roku poprzednim 15,1 proc.).

Udział porad udzielonych osobom w wieku 65 lat lub więcej w podstawowej opiece zdrowotnej był o 14,7 pkt proc. większy niż udział tej grupy wiekowej w populacji, a dla porad specjalistycznych o 10,4 pkt proc. większy. Najniższy wystąpił w odniesieniu do tych stomatologicznych.

Dla dzieci i młodzieży poniżej 18. roku życia najwyższy udział udzielonych porad w porównaniu z udziałem w populacji tej grupy wiekowej charakteryzował porady stomatologiczne, a najniższy – porady specjalistyczne lekarskie.

W 2022 r. kontynuowano realizację porad lekarskich w formie teleporad szczególnie w podstawowej opiece zdrowotnej u lekarza rodzinnego w przypadku leczenia drobnych dolegliwości niewymagających badań fizykalnych pacjenta. Teleporada jest obecnie traktowana na równi z osobistą wizytą pacjenta w gabinecie, stała się również świetnym rozwiązaniem dla tych, którzy mieszkają w miejscach, gdzie nie ma blisko przychodni czy szpitala.

W 2022 r. w formie teleporad zrealizowano 23,5 mln (13,4 proc.) porad lekarskich w podstawowej opiece zdrowotnej (w 2021 r. odpowiednio 48,6 mln i 28,4 proc.). W opiece specjalistycznej teleporady stanowiły 10,6 mln (8,7 proc.). Spośród porad stomatologicznych w formie teleporady świadczonych było 43,3 tys. (0,1 proc.).

W formie teleporady zrealizowanych było średnio 10,3 proc. porad w ambulatoryjnej opiece zdrowotnej.

Najwyższy udział teleporad w odniesieniu do porad ambulatoryjnych zaobserwowano w województwie mazowieckim – 14,5 proc., natomiast najniższy w województwie lubuskim – 6,2 proc. Udział teleporad powyżej przeciętnej w kraju, oprócz województwa mazowieckiego, charakteryzował również województwa: pomorskie, łódzkie, śląskie i zachodniopomorskie.

Ambulatoryjna opieka zdrowotna w województwach

W 2022 r. najwięcej przychodni oraz praktyk lekarzy i lekarzy dentystów zlokalizowanych było na terenie województwa mazowieckiego (3,6 tys.), a najmniej odnotowano w województwach lubuskim i opolskim – po 0,7 tys. Z ogólnej liczby 3,5 tys. praktyk lekarskich i stomatologicznych, które podpisały umowę z NFZ, najwięcej (12,0 proc.) było zlokalizowanych na terenie województwa wielkopolskiego, a najmniej na obszarze małopolskiego – 3,5 proc.

Najwięcej podmiotów ambulatoryjnych na 10 tys. mieszkańców odnotowano w województwie podlaskim (8,3), a najmniej w województwie pomorskim (5,8).

Średnia liczba porad lekarskich i stomatologicznych w ramach ambulatoryjnej opieki zdrowotnej (przychodnie i praktyki z podpisanym kontraktem z NFZ) w przeliczeniu na jednego mieszkańca w 2022 r. wyniosła 8,9 proc. (o 0,5 pkt proc. więcej niż w 2021 r.).

Największą liczbę porad lekarskich i stomatologicznych udzielonych w ramach ambulatoryjnej opieki zdrowotnej odnotowano w województwie mazowieckim (48,6 mln), a najniższą w województwie opolskim (6,4 mln).

Wskaźnik udzielonych porad lekarskich przypadających na jednego mieszkańca w poszczególnych województwach wyniósł od 6,8 w województwie opolskim do 8,8 w mazowieckim.

Porady udzielone w ramach podstawowej opieki zdrowotnej stanowiły w poszczególnych województwach od 43,3 proc. (mazowieckie) do 60,9 proc. (lubuskie) wszystkich porad udzielonych ambulatoryjnie (lekarskich i stomatologicznych).

21,1 proc. porad podstawowej opieki zdrowotnej stanowiły porady udzielone dzieciom i młodzieży poniżej 18 lat (o 2,3 pkt proc. więcej niż w roku poprzednim). Ich udział w poszczególnych województwach zawierał się w przedziale od 17,6 proc. do 24,4 proc. (wartość maksymalną odnotowano w województwie małopolskim, a minimalną w zachodniopomorskim). W przypadku osób w wieku 65 lat lub więcej odsetek ten wahał się od 32,0 proc. w województwie małopolskim do 37,3 proc. w świętokrzyskim.

W specjalistycznej lekarskiej opiece zdrowotnej udział porad udzielonych dzieciom i młodzieży wyniósł od 10,6 proc. w województwie zachodniopomorskim do 15,2 proc. w podlaskim. Porady udzielone osobom w wieku 65 lat lub więcej stanowiły 29,6 proc. porad lekarskich udzielonych w ramach opieki specjalistycznej.

W poszczególnych województwach ich udział wyniósł od 25,1 proc. (mazowieckie) do 35,6 proc. (świętokrzyskie).

W specjalistycznej stomatologicznej opiece zdrowotnej udział porad udzielonych dzieciom i młodzieży kształtował się od 23,3 proc. w województwie zachodniopomorskim do 36,1 proc. w lubelskim. Porady udzielone w wieku 65 lat lub więcej stanowiły 15,9 proc. porad stomatologicznych udzielonych w ramach opieki specjalistycznej. W poszczególnych województwach ich udział wyniósł od 13,9 proc. (lubelskie) do 20,2 proc. (zachodniopomorskie).