Biomarkery z krwi pomocne w wykrywaniu wczesnej postaci choroby Alzheimera

W ostatnich latach coraz szerzej otwierają się wrota skutecznej immunoterapii pacjentów z chorobą Alzheimera, pozostaje jednak problem selekcjonowania grupy odnoszącej największe korzyści z tego sposobu leczenia. Rozwiązanie odnalazł zespół prof. Niklasa Mattsson-Carlgrena, który wynikami swojej pracy podzielił się na łamach „The JAMA Neurology”.

Można zaryzykować stwierdzenie, że skuteczna immunoterapia choroby Alzheimera dopiero rozwija skrzydła; na rynku są dostępne aducanumab (przeznaczony dla pacjentów z łagodnymi zaburzeniami funkcji poznawczych lub łagodnym stadium demencji w postępującej chorobie neurodegeneracyjnej) oraz lecanemab (humanizowane przeciwciało monoklonalne skierowane przeciwko protofibrylom amyloidu; także dla pacjentów z łagodną postacią choroby), a w trakcie badań kilka innych leków. Stąd potrzebne będą skalowalne i rentowne sposoby identyfikacji pacjentów z dodatnim oznaczeniem amyloidu β, którzy z największym prawdopodobieństwem odniosą korzyści z tych terapii. Jednym z najprostszych sposobów byłoby opracowanie biomarkerów z krwi, które mogłyby znacznie zmniejszyć potrzebę stosowania w tym celu płynu mózgowo-rdzeniowego lub pozytonowej tomografii emisyjnej.

Międzynarodowy zespół badaczy przeprowadził prospektywne badanie kliniczne obejmujące 912 osób z łagodnymi zaburzeniami poznawczymi (średni wiek to 72 lata). Uczestnicy zostali podzieleni na tzw. zbiór treningowy (80 proc. danych) i testowy (20 proc.). U wszystkich oznaczano wartości wyjściowe dla markerów z krwi, takich jak p-tau181, p-tau217, p-tau231, N-końcowy tau, GFAP oraz NfL, których użyteczność w wykrywaniu choroby Alzheimera zweryfikowano następnie dzięki już zwalidowanym badaniom (pobraniem płynu mózgowo-rdzeniowego i/lub PET).

Wśród badanych białek to p-tau217 okazało się najsilniej powiązane z dodatnim wynikiem amyloidu β, czułością i swoistością na poziomie odpowiednio 94 i 86 proc. Biomarkery wykorzystano także w celu rozróżnienia niskiego, pośredniego i wysokiego ładunku tau w badaniu PET wśród uczestników Aβ-dodatnich. P-tau217 w osoczu ponownie wypadł najlepiej z podobną do obliczonej wcześniej czułością i swoistością. Obliczono, że przy odsetku wyników fałszywie ujemnych mniejszym niż 10 proc.oznaczanie p-tau217 w osoczu mogłoby pozwolić na uniknięcie 56,9 proc. badań PET.

Badanie wykazało, że wykorzystanie p-tau217 może dokładnie zidentyfikować większość osób z dodatnim oznaczeniem amyloidu β; pozwoli to znacznie uprościć, upowszechnić i obniżyć koszty identyfikacji osób, które prawdopodobnie odniosłyby korzyść z immunoterapii.