Walproinian w chorobie Alzheimera a zanik mózgu
Autor: Izabela Żmijewska
Data: 14.10.2011
Źródło: Fleisher AS, Truran D, Mai JT. Chronic divalproex sodium use and brain atrophy in Alzheimer disease. Neurology 2011; 77(13):1263-1271
W bieżącym numerze Neurology przedstawione zostały wyniki eksperymentu, którego celem było określenie wpływu szeroko stosowanego leku przeciwpadaczkowego i normotymicznego, jakim jest walproinian sodu, na zmiany w objętości mózgu u pacjentów z chorobą Alzheimera.
Ostatnie odkrycia z zakresu neurobiologii molekularnej pozwalały podejrzewać, że walproinian może wywierać działanie neuroprotekcyjne poprzez blokowanie kinazy syntazy glikogenu 3 beta i inhibicję deacetylaz histonowych. Neuroprotekcyjne właściwości walproinianu zostały potwierdzone w modelach zwierzęcych; jednocześnie w niektórych badaniach stwierdzono, że może on prowadzić do odwracalnej encefalopatii. Przedstawione przez Fleishera i wsp. dane, wskazujące na przyspieszony zanik mózgu przy stosowaniu walproinianu, są zaskakujące. Nie tylko udzielają one negatywnej odpowiedzi na pytanie o potencjalne działanie neuroprotekcyjne walproinianu w chorobie Alzheimera, ale także mogą wpłynąć na jego stosowanie w tej grupie, niezależnie od wskazań.
W badaniu oceniono przy użyciu rezonansu magnetycznego (MR) wpływ walproinianu sodowego stosowanego w proporcji 1:1 z kwasem walproinowym na objętość mózgu u pacjentów z chorobą Alzheimera o nasileniu lekkim i umiarkowanym. Śledzono również zmiany w zachowaniu i funkcjach poznawczych.
89 z 313 uczestników badania zostało losowo przydzielonych do grup otrzymujących walproinian lub placebo. Badanie MR było wykonywane na początku badania, po 12 miesiącach oraz po 24 miesiącach jego trwania. Analizowano zmiany objętości mózgu, komór i hipokampów w okresach rocznych. Oceny klinicznej dokonywano co 6 miesięcy.
Na początku badania nie stwierdzono między grupami różnic w wieku, wykształceniu, stanie klinicznym czy statusie apoE4. W grupie leczonej walproinianem stwierdzono przyspieszone zmniejszanie się objętości lewego oraz prawego hipokampa, a także mózgu (odpowiednio: -10.9% i -12.4% względem -5.6% i -6.3% oraz -3.5% względem -1.4%). Przyspieszony był także wzrost objętości komór (24.5% względem 9.9%)(p < 0.001). Wartości uzyskiwane przy zastosowaniu Krótkiej Skali Oceny Stanu Psychicznego spadały szybciej do 12 miesiąca badania w grupie otrzymującej walproinian (placebo = -2.0, walproinian = -3.9)(p=0.037), choć nie odnotowano istotnej różnicy w 12 i w 24 miesiącu.
Leczenie walproinianem było związane z przyspieszonym zmniejszaniem objętości mózgu mierzonym w okresie roku i jest prawdopodobne, że korelowało z większym upośledzeniem funkcji poznawczych. Odległe konsekwencje kliniczne tych zmian pozostają nieznane.
W dyskusji autorzy zauważają, że zaobserwowane zmiany mogą być wynikiem toksyczności o podłożu osmotycznym lub zaburzeń metabolizmu mitochondrialnego; wskazują także na podobieństwo zaobserwowanych zmian zanikowych do efektów stosowania peptydowej szczepionki przeciw amyloidowi beta (AN1792).
W badaniu oceniono przy użyciu rezonansu magnetycznego (MR) wpływ walproinianu sodowego stosowanego w proporcji 1:1 z kwasem walproinowym na objętość mózgu u pacjentów z chorobą Alzheimera o nasileniu lekkim i umiarkowanym. Śledzono również zmiany w zachowaniu i funkcjach poznawczych.
89 z 313 uczestników badania zostało losowo przydzielonych do grup otrzymujących walproinian lub placebo. Badanie MR było wykonywane na początku badania, po 12 miesiącach oraz po 24 miesiącach jego trwania. Analizowano zmiany objętości mózgu, komór i hipokampów w okresach rocznych. Oceny klinicznej dokonywano co 6 miesięcy.
Na początku badania nie stwierdzono między grupami różnic w wieku, wykształceniu, stanie klinicznym czy statusie apoE4. W grupie leczonej walproinianem stwierdzono przyspieszone zmniejszanie się objętości lewego oraz prawego hipokampa, a także mózgu (odpowiednio: -10.9% i -12.4% względem -5.6% i -6.3% oraz -3.5% względem -1.4%). Przyspieszony był także wzrost objętości komór (24.5% względem 9.9%)(p < 0.001). Wartości uzyskiwane przy zastosowaniu Krótkiej Skali Oceny Stanu Psychicznego spadały szybciej do 12 miesiąca badania w grupie otrzymującej walproinian (placebo = -2.0, walproinian = -3.9)(p=0.037), choć nie odnotowano istotnej różnicy w 12 i w 24 miesiącu.
Leczenie walproinianem było związane z przyspieszonym zmniejszaniem objętości mózgu mierzonym w okresie roku i jest prawdopodobne, że korelowało z większym upośledzeniem funkcji poznawczych. Odległe konsekwencje kliniczne tych zmian pozostają nieznane.
W dyskusji autorzy zauważają, że zaobserwowane zmiany mogą być wynikiem toksyczności o podłożu osmotycznym lub zaburzeń metabolizmu mitochondrialnego; wskazują także na podobieństwo zaobserwowanych zmian zanikowych do efektów stosowania peptydowej szczepionki przeciw amyloidowi beta (AN1792).
