Jaki jest globalny efekt diagnostyki i leczenia onkologicznego?

Choroby nowotworowe to jedna z głównych przyczyn zgonów w krajach wysoko rozwiniętych, a coraz lepsze statystyki z biedniejszych krajów również nie napawają optymizmem. Jakie są światowe trendy co do zachorowań i wyników leczenia? Odpowiedzi dostarcza najnowszy raport WHO, który przedstawiono na łamach „The Lancet Oncology”.

Dotychczasowe obliczenia podawały, że do 2040 r. dojdzie do ponad 30 mln nowych zachorowań na nowotwory, przy czym w największym stopniu ten ponury trend dotknie kraje o niskich dochodach. W 2015 r. Organizacja Narodów Zjednoczonych przyjęła tzw. cel zrównoważonego rozwoju 3.4 (Sustainable Development Goal, SDG 3.4). Dokument ten postuluje działania na rzecz zmniejszenia o jedną trzecią przedwczesnej umieralności z powodu chorób niezakaźnych, w tym raka, do roku 2030 - a więc już wkrótce. Niestety, dostępnych jest zbyt mało danych na temat współczynnika przedwczesnej umieralności w zależności od rodzaju nowotworu.

Korzystając z danych WHO Global Health Estimates z lat 2000-2019 zbadano częstość występowania wszystkich nowotworów łącznie i trzynastu pojedynczych w 183 krajach według regionu WHO, poziomu dochodów (szacowanego przez Bank Światowy) i płci. Ryzyko przedwczesnej umieralności obliczono dla wieku 30–69 lat, niezależnie od innych przyczyn zgonów. Celem głównym było obliczenie średniej rocznej stopy zmian w przedwczesnej umieralności w latach 2000–2019, a w ramach celów drugorzędnych oceniano, czy ta roczna stopa zmian będzie wystarczająca do osiągnięcia celu SDG 3.4.

Wskaźniki przedwczesnej umieralności spadły w 75 proc. objętych statystyką krajów na wszystkich poziomach dochodów Banku Światowego i w regionach WHO, jednak prawdopodobnie tylko osiem osiągnie łącznie cele SDG 3.4 w zakresie wszystkich nowotworów. W przypadku nowotworów, dla których istnieją strategie wczesnego wykrywania, takich jak rak piersi i rak jelita grubego, wskaźnik przedwczesnej umieralności spada w krajach o wysokich dochodach. Nowotwory objęte programami profilaktyki pierwotnej, takie jak rak szyjki macicy, stają się coraz rzadszą przyczyną przedwczesnych zgonów - efekt zaobserwowano dla każdego kraju, który zdecydował się na włączenie tego typu działań.

Nasz kraj niestety nie osiągnie celów SDG 3.4, którego założenia są bardzo ambitne, niemniej na podstawie powyższych danych widać efekt systematycznych, mozolnych zmian na rzecz poprawienia standardu diagnostyki i leczenia. Do zrobienia jest z pewnością wiele, ale przez lata cały świat - w tym Polska - poczynił ogromny postęp.