Fenotypy POCHP: znaczenie praktyczne
Autor: Mariusz Bryl
Data: 19.12.2016
Źródło: MK/MB
Dotąd wyszczególniane fenotypy POCHP uwzględniały w większym stopniu interes epidemiologiczny i biologiczny nie zaś interes praktyczny mający zastosowanie w leczeniu. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Chorób Płuc mają uprościć wytyczne GOLD w celu praktycznego zastosowania – mówi prof. Władysław Pierzchała, prezes PTCHP.
Fenotyp to cecha lub kombinacja cech osobniczych. Jak fenotypować chorych do celów praktycznych? Fenotyp powinien pomóc w umożliwieniu zakwalifikowania chorego do danej podgrupy w celu zastosowania ukierunkowanej terapii. Stanowi odmienny klinicznie typ choroby możliwy do zidentyfikowania przez lekarza.
Wyróżnia się kilka rodzajów fenotypów POCHP: zaostrzeniowy, obturacyjno-rozdęciowy, zespół nakładania astma-POCHP. Dodatkowe fenotypy obejmują te z przewagą przewlekłego zapalenia oskrzeli PZO, z niedoborem ATT, z zapaleniem systemowym, z szybką progresją obturacji.
Fenotyp obturacyjno-rozdęciowy występuje często, dominuje w nim duszność i nietolerancja wysiłku, ma złe rokowania co do przeżycia. Fenotyp zaostrzeniowy jest dość częsty – ok. 12 procent, jest niezależny od stopnia obturacji, jest stabilny – u 70 proc chorych utrzymuje się przez co najmniej 3 lata. Może być bakteryjny, wirusowy, eozynofilowy, ubogokomórkowy. Fenotyp z przewagą przewlekłego zapalenia oskrzeli PZO charakteryzuje się produktywnym kaszlem, hipersekrecją, która zwiększa ryzyko zaostrzeń bardziej niż palenie papierosów lub hipersekrecją związaną z zapaleniem neutrofilowym. Fenotyp z niedoborem AAT charakteryzuje się cechami klinicznymi fenotypu obturacyjno-rozdęciowego, ale przy początku choroby w młodym wieku, dużym rocznym ubytkiem FEV1 i niedoborem AAT, co należy potwierdzić. Fenotyp mieszany astma/POCHP charakteryzuje się zmiennością FEV 1 przy FEV 1/VC<0,7, cechami klinicznymi astmy i POCHP, częstymi zaostrzeniami. Pomocna przy rozpoznawaniu zespołu nakładania może być odpowiedź na pytania dotyczące astmy i POCHP. Jeżeli jest 3 i więcej odpowiedzi pozytywnych po stronie astmy – mamy do czynienia z astmą. Podobnie jest w przypadku POCHP. Jeśli odpowiedzi rozkładają się podobnie – należy rozważyć ACOS.
Podstawą leczenia farmakologicznego POCHP są wziewne długodziałające leki bronchodilatacyjne LAMA lub LABA albo razem modyfikowane fenotypowo. W fenotypie zaostrzeniowym należy dodać wGKS do LABA i/lub LAMA, przy czym zaostrzenie musi być jedno ciężkie w roku lub dwa lub więcej umiarkowanych niezależnie od stopnia obturacji. W fenotypie nieżytowym (PZO) należy dodać inhibitor PDE4 do wGKS/LABA ± LAMA. W fenotypie astmatycznym należy dodać wGKS do LABA i/lub LAMA. W fenotypie z niedoborem AAT należy dodać suplementację AAT do LABA i/lub LAMA.
Wykład został wygłoszony podczas kongresu Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej we Wrocławiu.
Wyróżnia się kilka rodzajów fenotypów POCHP: zaostrzeniowy, obturacyjno-rozdęciowy, zespół nakładania astma-POCHP. Dodatkowe fenotypy obejmują te z przewagą przewlekłego zapalenia oskrzeli PZO, z niedoborem ATT, z zapaleniem systemowym, z szybką progresją obturacji.
Fenotyp obturacyjno-rozdęciowy występuje często, dominuje w nim duszność i nietolerancja wysiłku, ma złe rokowania co do przeżycia. Fenotyp zaostrzeniowy jest dość częsty – ok. 12 procent, jest niezależny od stopnia obturacji, jest stabilny – u 70 proc chorych utrzymuje się przez co najmniej 3 lata. Może być bakteryjny, wirusowy, eozynofilowy, ubogokomórkowy. Fenotyp z przewagą przewlekłego zapalenia oskrzeli PZO charakteryzuje się produktywnym kaszlem, hipersekrecją, która zwiększa ryzyko zaostrzeń bardziej niż palenie papierosów lub hipersekrecją związaną z zapaleniem neutrofilowym. Fenotyp z niedoborem AAT charakteryzuje się cechami klinicznymi fenotypu obturacyjno-rozdęciowego, ale przy początku choroby w młodym wieku, dużym rocznym ubytkiem FEV1 i niedoborem AAT, co należy potwierdzić. Fenotyp mieszany astma/POCHP charakteryzuje się zmiennością FEV 1 przy FEV 1/VC<0,7, cechami klinicznymi astmy i POCHP, częstymi zaostrzeniami. Pomocna przy rozpoznawaniu zespołu nakładania może być odpowiedź na pytania dotyczące astmy i POCHP. Jeżeli jest 3 i więcej odpowiedzi pozytywnych po stronie astmy – mamy do czynienia z astmą. Podobnie jest w przypadku POCHP. Jeśli odpowiedzi rozkładają się podobnie – należy rozważyć ACOS.
Podstawą leczenia farmakologicznego POCHP są wziewne długodziałające leki bronchodilatacyjne LAMA lub LABA albo razem modyfikowane fenotypowo. W fenotypie zaostrzeniowym należy dodać wGKS do LABA i/lub LAMA, przy czym zaostrzenie musi być jedno ciężkie w roku lub dwa lub więcej umiarkowanych niezależnie od stopnia obturacji. W fenotypie nieżytowym (PZO) należy dodać inhibitor PDE4 do wGKS/LABA ± LAMA. W fenotypie astmatycznym należy dodać wGKS do LABA i/lub LAMA. W fenotypie z niedoborem AAT należy dodać suplementację AAT do LABA i/lub LAMA.
Wykład został wygłoszony podczas kongresu Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej we Wrocławiu.
