Jakie symptomy jaskry powinny wzbudzić czujność lekarza POZ?

Kto jest w szczególnej grupie ryzyka zachorowania na jaskrę, dlaczego w przypadku tej choroby ważne jest monitorowanie przebiegu np. cukrzycy, nadciśnienia czy chorób naczyniowych, jak lekarze POZ mogą wspomóc okulistów w diagnostyce jaskry – mówi prof. Marta Misiuk-Hojło, kierownik Kliniki Okulistyki Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego we Wrocławiu, przewodnicząca Sekcji Jaskry Polskiego Towarzystwa Okulistycznego.

- W Polsce według danych GUS zarejestrowanych jest ponad 400 tys. pacjentów chorujących na jaskrę. -Szacunki mówią, że osób takich może być więcej, nawet 700 tys. Jak to wygląda na świcie?
- Jaskra to grupa chorób oczu prowadząca do postępującego uszkodzenia nerwu wzrokowego, który przewodzi informacje wzrokowe z oka do mózgu. Bez leczenia jaskra powoduje postępujące pogorszenie widzenia i prowadzi do ślepoty. Jaskra jest drugą co do częstości chorobą powodującą ślepotę na świecie. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) 4,5 miliona osób na świecie oślepło z powodu jaskry. A do 2020 roku będzie to ponad 11,2 mln osób. Jaskra jest chorobą podstępną. U większości pacjentów przez długi okres czasu nie daje objawów i jest możliwa do wykrycia tylko w badaniu okulistycznym. W związku z tym w krajach rozwiniętych około 50 proc. osób z jaskrą nie wie, że ją ma. W krajach rozwijających się może to być nawet 90 proc.
Jakie symptomy jaskry powinny wzbudzić czujność lekarza POZ?
- Ubytki w polu widzenia i zawężenie pola widzenia, ból oczu i/lub głowy, fenomeny wzrokowe np., kiedy pacjent mówi, że widzi tęczowe koła wokół źródeł światła. Są to jednak tylko wskazówki, które mogą sugerować jaskrę, ale mogą być wywołane przez inne choroby okulistyczne i ogólne. Aby zdiagnozować jaskrę potrzebne jest pełne badanie okulistyczne wraz z pomiarem ciśnienia wewnątrzgałkowego oraz badaniem pola widzenia.

Dlaczego w przypadku jaskry ważne jest monitorowanie przebiegu chorób internistycznych pacjenta, np. cukrzycy, nadciśnienia czy chorób naczyniowych?
- Jaskra to choroba, na którą wpływ ma wiele czynników, w tym te wymienione powyżej. Prawidłowe leczenie cukrzycy, nadciśnienia tętniczego i chorób naczyniowych, które prowadzi do normalizacji poziomu glukozy we krwi oraz wartości ciśnienia tętniczego pozwala na lepszą kontrolę i leczenie jaskry.

- Choroba dotyka najczęściej ludzi po 60-tce, jednak spora grupa pacjentów to osoby młode, aktywne zawodowo. Kto jest w szczególnej grupie ryzyka?
- W grupie ryzyka, w zależności od typu jaskry, znajdują się osoby, u których jaskra występuje w rodzinie, osoby z wysoką krótkowzrocznością, nadwzrocznością, z nadciśnieniem tętniczym, cukrzycą, chorobami układu serowo-naczyniowego, wysokim ciśnieniem wewnątrzgałkowym, osoby palące papierosy i nadużywające alkoholu. Co ciekawe również osoby uprawiające sporty siłowe, zwłaszcza osoby zajmujące się podnoszeniem ciężarów są w grupie ryzyka jaskry. Osoby po 40. roku życia powinny zostać przebadane w kierunku jaskry, gdyż statystycznie to właśnie po 40. r.ż. najczęściej występuje jaskra.

- Społeczna świadomość tej choroby w Polsce wciąż jest niska. Na ile lekarze POZ mogą przyczynić się do jej wzrostu?
- Lekarz POZ, czyli lekarz rodzinny to ogniwo łączące pomiędzy okulistą, pacjentem i lekarzami innych specjalności. Świadomość lekarza, że pacjent posiada choroby z grupy czynników ryzyka jaskry, powinna skutkować skierowaniem do okulisty na badanie przesiewowe. Jaskra to choroba, która może występować rodzinnie. Często lekarze POZ mają pod opieką całe rodziny, jeśli u któregoś z członków danej rodzinny występuje jaskra, to lekarz POZ może skierować pozostałych członków rodziny do okulisty na diagnostykę. Lekarz POZ powinien również mobilizować pacjentów leczonych z powodu jaskry do regularnych kontroli okulistycznych (co najmniej raz w roku), gdyż zdarza się, że pacjenci mają jedynie przedłużane leczenie w POZ bez kontroli okulistycznej.

- Jak ocenia pani dostępność do leczenia tej choroby w Polsce? Jak wypadamy pod tym względem na tle innych krajów europejskich?
- W Polsce mamy dostępne wszystkie metody leczenia jaskry, które są dostępne w innych krajach Unii Europejskich takich jak na przykład Niemcy i Anglia. Zarówno, jeśli chodzi o leki, jaki i procedury operacyjne stosujemy się do wytycznych i standardów Europejskiego Towarzystwa Jaskry oraz Międzynarodowego Towarzystwa Okulistycznego.
Rozmawiała Kamilla Gębska