Neurologia dziecięca: nadzieje i problemy

Jakie są nowe problemy i osiągnięcia w neurologii dziecięcej? W ciągu ostatnich dwóch lat pojawiły się nowe doniesienia i zmiany dotyczące rzadko występujących schorzeń takich jak zespół Retta (RTT) oraz dystrofii mięśniowej Duchenne’a oraz medycznej marihuany. Które stanowią rzeczywistą nadzieję, a na wyniki jakich badań trzeba jeszcze poczekać - mówiła podczas TMT 2016 prof. Barbara Steinborn, prezes Polskiego Towarzystwa Neurologii Dziecięcej z Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu.

Zespół RTT zdarza się raz na 10 tys. urodzeń. Spowodowany jest mutacją genetyczną i niedoborem białka MecP2. Objawy rozpoczynają się już w niemowlęctwie. Są to stagnacja i regres rozwoju poznawczego i ruchowego, brak postępu wzrostu obwodu głowy, charakterystyczne stereotypy ruchowe, napady padaczkowe. Niedobór białka powoduje nieprawidłowe dojrzewanie synaptyczne, także deficyt związany z nieprawidłowościami w poziomie cholesterolu, co powoduje nieprawidłowy rozwój i funkcje OUN. Dostępne terapie koncentrowały się na oddziaływaniu na gen, neuromodulację i neurotransmisję, oddziaływanie na czynniki wzrostu neuronów.

W ostatnich latach pojawiły się nowe doniesienia dotyczące badan na modelach zwierzęcych, które mogą okazać się istotne dla rozwoju terapii ludzi. Szereg doniesień z badań na modelach zwierzęcych pokazuje rewelacyjne efekty odwracania objawów, pozytywne efekty są uzyskiwane również przy regulacji metabolizmu cholesterolu.

W jednym z badań u 25 dziewcząt zastosowano insulinopodobny czynnik wzrostu IGF-1. Obserwacje i porównanie z nieleczonymi, a oceniano przyrost obwodu głowy, wzrost masy ciała, funkcje poznawcze, EEG, wykazały znaczną poprawę poszczególnych wskaźników oraz poprawę relacji społecznych. Zdaniem prof. Steinborn może to budzić ogromne nadzieje, choć do rejestracji pierwszych leków potrzeba jeszcze trochę czasu.

Dystrofia mięśniowa Duchenne’a zdarza się u chłopców raz na 3,5 tys. urodzeń. Spowodowana jest niedoborem dystrofiny, co jest związane z mutacją genetyczną. W 13 procentach choroba związana jest z mutacją nonsensowną. Objawy zaczynają być widoczne już u małych chłopców. Są to zaburzenia ruchowe o charakterze postępującym, które prowadzą do inwalidztwa. Jedynym sposobem leczenia jest steroidoterpia, ale i ona może być prowadzona tylko przez maksymalnie kilkanaście miesięcy.

W grupie chorych z mutacją nonsensowną w 2014 roku pojawił się nowy lek – ataluren, który ułatwia wytwarzanie dystrofiny. Podstawą wprowadzenia go do leczenia był wynik badan klinicznych na małej grupie chorych, którym podawano lek w dwóch dawkach 40 i 80 mg na dobę. Miarą jego skuteczności była pokonywana odległość w ciągu 6 minutowego spaceru. Już przy 40 mg na dobę po 48 tygodniach leczenia odległość ta zwiększyła się. Lek jest obecnie zarejestrowany dla chłopców powyżej 5 roku życia. W Polsce może być stosowany tylko przez import docelowy. Nie jest refundowany.

Marihuana medyczna – jak przyszłość? 4 marca 2016 roku polskie ministerstwo zdrowia zgodziło się na refundację leku bediol - suszu sprowadzanego z Holandii, pomimo braku wskazań. Pochodne marihuany są stosowane do leczenia padaczki, ale dostępne wyniki badan klinicznych bazują przede wszystkim na obserwacjach rodziców. Mechanizmy przeciwpadaczkowe kanabinoidów nie są jeszcze poznane, podobnie jak ich skuteczność i bezpieczeństwo. Stąd konieczne jest przeprowadzenie badań klinicznych oceniających skuteczność i bezpieczeństwo ich stosowania. Mogą powodować interakcje lekowe, wpływać na. wzrost stężeń BZP, czy metabolizm wątrobowy. Na pewno jednak mogą budzić zainteresowanie.

Wykład został wygłoszony podczas TMT 2016.