Niedoczynność tarczycy: zalecenia i konsekwencje braku wyrównania w ciąży
Autor: Mariusz Bryl
Data: 09.05.2016
Źródło: MK/MB
Działy:
Doniesienia naukowe
Aktualności
Nieleczona niedoczynność tarczycy może powodować poważne następstwa w ciąży dla rozwijającego się płodu oraz rozwijać depresję. Jak rozpoznawać i leczyć niedoczynność tarczycy- mówi dr hab. Anna Popławska-Kita z Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku.
Niedoczynność tarczycy nie jest chorobą. Jest to zespół kliniczny spowodowany niedoborem tyroksyny a w rzadkich przypadkach zmniejszoną reaktywnością tkanek na hormony tarczycy.
Charakteryzuje się spowolnieniem funkcji psychicznych i motorycznych, sennością, marznięciem, suchością skóry, zwolnieniem czynności serca, przybywaniem na wadze, hipercholesterolemią i zmniejszeniem przemiany materii, a u dzieci powoduje zaburzenia ogólnego rozwoju. Jej objawy mogą być niecharakterystyczne: zwiększenie masy ciała mimo zmniejszonego łaknienia, wydalanie niewielkich ilości moczu, uczucie zimna, suchość skóry, zmęczenie, osłabiona siła mięśni, trudności w myśleniu, obniżony nastrój.
Przyczyny niedoczynności mogą być pierwotne ( np. operacja tarczycy, zapalenie tarczycy, przebyta radioterapia lub wtórne ( np. uszkodzenie przysadki mózgowej lub dysfunkcji podwzgórza,). W Polsce główne przyczyny niedoczynności tarczycy to: niedoczynność pooperacyjna – po radykalnej strumektomii lub w wyniku procesu autoimmunizacyjnego uszkadzającego funkcję pozostawionych kikutów, choroba Hashimoto (przewlekłe autoimmunizacyjne zapalenie tarczycy), przedawkowanie leków przeciwtarczycowych (tyreostatyków), co powoduje odwracalną niedoczynność tarczycy.
Pierwszym badaniem tarczycy jest badanie TSH, którego stężenie jest zależne od wieku i populacji. Prawidłowy wynik dla osób poniżej 70 lat wynosi 04-4 mlU/L, powyżej 70 lat – 04-7 mlU/L. U kobiet ciężarnych – 0,4-2,5 mlU/L. Jeżeli wynik jest powyżej normy badany stężenie wolnej tyroksyny FT 4. Następie należy wykonać USG tarczycy. Jeżeli stężenia TF 3 i FT 4 są poniżej zakresu referencyjnego, a TSH powyżej – wtedy mamy do czynienia z jawną niedoczynnością tarczycy. Niedoczynność może wystąpić wiele lat po operacji tarczycy lub po leczeniu radioterapią.
Trzeba także pamiętać, że badania Hoermann et al. wykazały, że wyrównanie w osi FT4-TSH nie zawsze odzwierciedla prawidłowo stan równowagi hormonalnej pacjenta, ponieważ pomimo prawidłowej wartości TSH produkcja FT3 może być niewystarczająca. Najbardziej optymalne jest więc monitorowanie wyrównania poprzez ocenę zarówno TSH, jak i poziomu wolnych hormonów.
Jak leczyć niedoczynność tarczycy? Leczenie lewotyroksyną pozostaje złotym standardem w leczeniu niedoczynności tarczycy. Nie uzyskano dowodów na większą skuteczność leczenia alternatywnego (lewotyroksyna –liotyronina, liotyronina w monoterapii czy analogi hormonów tarczycy).
Niedoczynność tarczycy może być szczególnie groźna w ciąży oraz dla kobiet planujących ciążę. Docelowe wartości TSH u kobiety w ciąży powinny wynosić: I trymestr- 0.1–2.5 mIU/L , II trymestr-0.2–3.0 mIU/L , III trymestr- 0.3–3.0 mIU/L. Interpretacja wyników FT4 w ciąży jest utrudniona z powodu fizjologicznego wzrostu TBG i niezestryfikowanych kwasów tłuszczowych, a także spadku stężenia albumin. Kontrola TSH powinna następować co 4-6 tyg. w I i II trymestrze. Ponad 70 proc kobiet w ciąży z niedoczynnością tarczycy wymaga zwiększenia dawki leku o 30 procent. W razie nieleczenia konsekwencje mogą być bardzo poważne, ponieważ wzrasta ryzyko: krwotoku poporodowego, konieczności wykonania cięcia cesarskiego (3/5 badań) w niedoczynności tarczycy i izolowanej hipotyroksynemii (1 badanie), wystąpienia ciążowego nadciśnienia tętniczego, także w przypadku zaburzeń subklinicznych (2/4 badania) ulega normalizacji po wdrożeniu leczenia, przedwczesnego oddzielenia łożyska, czy nawet ryzyko poronienia. Do tego dochodzi ryzyko porodu przedwczesnego, niskiej masy urodzeniowej noworodka oraz ryzyko śmiertelności okołoporodowej.
Charakteryzuje się spowolnieniem funkcji psychicznych i motorycznych, sennością, marznięciem, suchością skóry, zwolnieniem czynności serca, przybywaniem na wadze, hipercholesterolemią i zmniejszeniem przemiany materii, a u dzieci powoduje zaburzenia ogólnego rozwoju. Jej objawy mogą być niecharakterystyczne: zwiększenie masy ciała mimo zmniejszonego łaknienia, wydalanie niewielkich ilości moczu, uczucie zimna, suchość skóry, zmęczenie, osłabiona siła mięśni, trudności w myśleniu, obniżony nastrój.
Przyczyny niedoczynności mogą być pierwotne ( np. operacja tarczycy, zapalenie tarczycy, przebyta radioterapia lub wtórne ( np. uszkodzenie przysadki mózgowej lub dysfunkcji podwzgórza,). W Polsce główne przyczyny niedoczynności tarczycy to: niedoczynność pooperacyjna – po radykalnej strumektomii lub w wyniku procesu autoimmunizacyjnego uszkadzającego funkcję pozostawionych kikutów, choroba Hashimoto (przewlekłe autoimmunizacyjne zapalenie tarczycy), przedawkowanie leków przeciwtarczycowych (tyreostatyków), co powoduje odwracalną niedoczynność tarczycy.
Pierwszym badaniem tarczycy jest badanie TSH, którego stężenie jest zależne od wieku i populacji. Prawidłowy wynik dla osób poniżej 70 lat wynosi 04-4 mlU/L, powyżej 70 lat – 04-7 mlU/L. U kobiet ciężarnych – 0,4-2,5 mlU/L. Jeżeli wynik jest powyżej normy badany stężenie wolnej tyroksyny FT 4. Następie należy wykonać USG tarczycy. Jeżeli stężenia TF 3 i FT 4 są poniżej zakresu referencyjnego, a TSH powyżej – wtedy mamy do czynienia z jawną niedoczynnością tarczycy. Niedoczynność może wystąpić wiele lat po operacji tarczycy lub po leczeniu radioterapią.
Trzeba także pamiętać, że badania Hoermann et al. wykazały, że wyrównanie w osi FT4-TSH nie zawsze odzwierciedla prawidłowo stan równowagi hormonalnej pacjenta, ponieważ pomimo prawidłowej wartości TSH produkcja FT3 może być niewystarczająca. Najbardziej optymalne jest więc monitorowanie wyrównania poprzez ocenę zarówno TSH, jak i poziomu wolnych hormonów.
Jak leczyć niedoczynność tarczycy? Leczenie lewotyroksyną pozostaje złotym standardem w leczeniu niedoczynności tarczycy. Nie uzyskano dowodów na większą skuteczność leczenia alternatywnego (lewotyroksyna –liotyronina, liotyronina w monoterapii czy analogi hormonów tarczycy).
Niedoczynność tarczycy może być szczególnie groźna w ciąży oraz dla kobiet planujących ciążę. Docelowe wartości TSH u kobiety w ciąży powinny wynosić: I trymestr- 0.1–2.5 mIU/L , II trymestr-0.2–3.0 mIU/L , III trymestr- 0.3–3.0 mIU/L. Interpretacja wyników FT4 w ciąży jest utrudniona z powodu fizjologicznego wzrostu TBG i niezestryfikowanych kwasów tłuszczowych, a także spadku stężenia albumin. Kontrola TSH powinna następować co 4-6 tyg. w I i II trymestrze. Ponad 70 proc kobiet w ciąży z niedoczynnością tarczycy wymaga zwiększenia dawki leku o 30 procent. W razie nieleczenia konsekwencje mogą być bardzo poważne, ponieważ wzrasta ryzyko: krwotoku poporodowego, konieczności wykonania cięcia cesarskiego (3/5 badań) w niedoczynności tarczycy i izolowanej hipotyroksynemii (1 badanie), wystąpienia ciążowego nadciśnienia tętniczego, także w przypadku zaburzeń subklinicznych (2/4 badania) ulega normalizacji po wdrożeniu leczenia, przedwczesnego oddzielenia łożyska, czy nawet ryzyko poronienia. Do tego dochodzi ryzyko porodu przedwczesnego, niskiej masy urodzeniowej noworodka oraz ryzyko śmiertelności okołoporodowej.
