Odstawienie leków przeciwdepresyjnych w ciąży jest ryzykowne

Depresja stwarza poważne problemy zdrowotne, szczególnie w czasie ciąży i po porodzie. Ostatnie dane ze Stanów Zjednoczonych są alarmujące – pokazują, że prawie połowa kobiet przestaje przyjmować leki przeciwdepresyjne w czasie ciąży, co może mieć bardzo poważne konsekwencje zarówno dla matek, jak i ich dzieci.

Odstępują, a później wracają do terapii

Badanie, którego wyniki zostały opublikowane w „JAMA Network Open”, a którym kierowała dr Claire Boone, ekonomistka zdrowia z Katedry Równości, Etyki i Polityki na Uniwersytecie McGill w Montrealu (Quebec, Kanada), przy współudziale naukowców ze Stanford i Chicago, objęło analizę schematów przepisywania leków przeciwdepresyjnych u ponad 385 000 kobiet przed ciążą, w jej trakcie i po niej.

Wyniki wykazały, że stosowanie leków przeciwdepresyjnych zmniejszyło się z 4,3 proc. przed ciążą do 2,2 proc. w czasie ciąży, co stanowi spadek o 48,8 proc.

– Często widzimy, że pacjentki przerywają przyjmowanie leków przeciwdepresyjnych na wczesnym etapie ciąży z powodu obaw o wady rozwojowe lub inne negatywne skutki dla dziecka. Kilka tygodni później dzwonią do nas całkowicie zrozpaczone, ponieważ nie są już w stanie radzić sobie z codziennym życiem – powiedział dr Wolfgang Paulus z Centrum Doradztwa Toksykologicznego Rozrodu w Szpitalu Uniwersyteckim Kobiet w Ulm w Niemczech w wywiadzie dla niemieckiej edycji „Medscape”.

W efekcie wiele z kobiet wraca do terapii lekami przeciwdepresyjnymi, często w wyższych dawkach. Nie próbują alternatywnych metod leczenia, takich jak psychoterapia, a częstość przepisywania leków przeciwdepresyjnych powróciła do wartości początkowych po porodzie. – To pokazuje, że kobiety potrzebują leków, aby leczyć depresję, ale nie chcą przyjmować leków przeciwdepresyjnych w czasie ciąży — powiedziała dr Boone.

– Psychiatrzy często mówią kobietom, że muszą odstawić leki do czasu porodu lub na kilka tygodni przed nim. Jednakże bieżące badanie nie sugeruje, że „powszechnie stosowane leki przeciwdepresyjne u kobiet w wieku rozrodczym, takie jak sertralina, escitalopram i citalopram, wiążą się ze zauważalnie zwiększonym ryzykiem wad rozwojowych – podkreślił dr Paulus, dodając, że eksperci psychiatrii często wywierają nieuzasadnioną presję na pacjentki.

Większa czujność wobec rodzących zagrożonych depresją– Rozszerzamy zakres opieki psychologicznej nad kobietą w okresie ciąży, porodu i połogu w sytuacjach szczególnych, takich jak urodzenie chorego czy martwego dziecka, przyspieszamy też moment rozpoczęcia edukacji przedporodowej – mówiła Dagmara Korbasińska-Chwedczuk, podkreślając coraz szerszą i bardziej odpowiedzialną rolę położnych.

Ryzyko

Metaanaliza badań kohortowych z 2018 r. obejmująca ponad 9 milionów urodzeń wykazała nieznacznie zwiększone ryzyko wad rozwojowych związanych z selektywnymi inhibitorami wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) w czasie ciąży w porównaniu z populacją ogólną. Jednak to zwiększone ryzyko zniknęło, gdy porównano kobiety w ciąży przyjmujące leki przeciwdepresyjne z kobietami, które również były w depresji, ale nie otrzymywały leczenia przeciwdepresyjnego.

– Pacjenci z depresją z natury mają inny profil ryzyka, w tym takie czynniki jak palenie, spożywanie alkoholu i nawyki żywieniowe. Jeśli obserwuje się zwiększone ryzyko wad rozwojowych, prawdopodobnie jest to spowodowane w mniejszym stopniu lekami, a w większym chorobą podstawową – powiedział dr Paulus i wyjaśnił, że obawy dotyczące rozwoju zaburzeń adaptacyjnych u dziecka po urodzeniu z powodu nagłych zmian w przyjmowaniu leków są uzasadnione, ale często są przesadzone.

– Ryzyko poważnych zaburzeń adaptacyjnych po urodzeniu jest niskie i dotyczy tylko około 3 proc. dzieci – stwierdził.

Zaburzenia adaptacyjne

Zaburzenia adaptacyjne poporodowe, takie jak nieregularne oddychanie, drżenie lub trudności z karmieniem, są zazwyczaj łagodne i ustępują samoistnie, wymagając minimalnej interwencji medycznej. Jednak w celu właściwego monitorowania i opieki nad noworodkami zaleca się poród w placówce z opieką pediatryczną na miejscu.

Aktualne badania wskazują na brak długoterminowych skutków u dzieci narażonych na stosowanie leków przeciwdepresyjnych w czasie ciąży. Duże badanie kohortowe w Stanach Zjednoczonych z udziałem ponad 100 tys. kobiet zbadało potencjalne zaburzenia rozwoju neurologicznego u ich dzieci, śledząc je do 14. roku życia. Na pierwszy rzut oka wydawało się, że istnieje zwiększone ryzyko wystąpienia takich schorzeń, jak zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi i autyzm. Jednak, gdy badacze porównali rodzeństwo z tych samych rodzin, nie stwierdzono znaczącej różnicy. – Wyższe ryzyko wynika bardziej z depresji matki niż z samego leku — ocenił dr Paulus.

Depresję da się wyleczyćMitem jest, że depresja zawsze nawraca i że nie da się jej wyleczyć – stwierdził konsultant krajowy w dziedzinie psychiatrii prof. Piotr Gałecki. Depresja może nawracać u osób, u których występują czynniki ryzyka, takie jak zaburzenia osobowości czy choroby o podłożu zapalnym - zaznaczył.

Monitorowanie

Autorzy badania doszli do wniosku, że pediatrzy powinni uważnie monitorować dzieci urodzone przez kobiety z depresją. Rodzice powinni również monitorować nieprawidłowości behawioralne, aby zapewnić odpowiednie wsparcie i interwencje, jeśli zajdzie taka potrzeba.

Dr Paulus zwrócił uwagę na duńskie badanie, które wykazało, że dzieci leczonych kobiet cierpiących na depresję rozwijały się równie dobrze jak dzieci zdrowych kobiet do 6. roku życia, a dzieci nieleczonych kobiet cierpiących na depresję miały dwukrotnie więcej problemów behawioralnych.

Wyniki te podkreślają znaczenie świadomego podejmowania decyzji dotyczących stosowania leków przeciwdepresyjnych w czasie ciąży. Nagłe odstawienie leków przeciwdepresyjnych może prowadzić do poważnych powikłań, biorąc pod uwagę znaczące zmiany zachodzące w czasie ciąży i po porodzie.

– Jasnym zaleceniem jest kontynuowanie stosowania ustalonych SSRI w umiarkowanych dawkach. Celem musi być zrównoważenie dobrego samopoczucia matki ze zdrowiem dziecka – podkreślił dr Paulus.