PTMR potwierdza – iniekcje dożylne i domięśniowe tylko w warunkach szpitalnych

Konsultant krajowa w dziedzinie medycyny rodzinnej dr hab. med. Agnieszka Mastalerz-Migas poparła stanowisko konsultant krajowej w dziedzinie pediatrii prof. Teresy Jackowskiej.

Konsultant krajowa w dziedzinie pediatrii opublikowała stanowisko dotyczące podawania iniekcji dożylnych/domięśniowych u dzieci 0–18 lat w domu pacjenta / w opiece ambulatoryjnej (w gabinecie zabiegowym) / w domu dziecka.

W dokumencie czytamy:
Wykonywanie iniekcji dożylnych i domięśniowych w domu pacjenta – w opiece ambulatoryjnej (w gabinecie zabiegowym) lub w domu dziecka uważam za nieuzasadnione i niedopuszczalne. Iniekcje dożylne mogą być wykonywane w warunkach szpitalnych oraz przez personel pogotowia ratunkowego w sytuacjach ratowania życia.

Stosowanie leków dożylnie/domięśniowo, w tym antybiotyków, wskazuje na poważny stan dziecka i nie ma możliwości podawania leków doustnie. W takich przypadkach konieczna jest pilna hospitalizacja dziecka. O tym fakcie należy poinformować rodziców i skierować dziecko do szpitala.

Zlecanie leków/antybiotyków domięśniowo u dzieci jest niebezpieczne i okrutne, a wykonanie kilkakrotnie w ciągu doby iniekcji domięśniowych jest dodatkowo narażeniem dziecka na ogromny stres, ból, cierpienie i możliwość powikłań miejscowych i ogólnych. Takie postępowanie nie tylko jest nieetyczne, ale – co najważniejsze – niezgodne z rekomendacjami.

Zlecanie leków/antybiotyków domięśniowo u dzieci zarówno w opiece ambulatoryjnej, jak i w szpitalu nie powinno mieć miejsca. Wyjątek stanowi:
 Jednorazowe podanie leku ratującego życie w przypadku trudności z uzyskaniem dojścia dożylnego.
 Chemioprofilaktyka choroby meningokokowej, która polega na profilaktycznym podaniu antybiotyku osobom z bliskiego otoczenia chorego oraz w pewnych przypadkach samemu choremu i ma za zadanie likwidację potencjalnego nosicielstwa nosogardłowego N. meningitidis w celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia
wtórnych przypadków zakażeń.

Chemioprofilaktyka jest zalecana wszystkim osobom, które w ciągu 7 dni poprzedzających zachorowanie miały bliski kontakt z chorym. W takich przypadkach stosuje się 1 dawkę ceftriaksonu domięśniowo (u dzieci
poniżej 15. roku życia 125 mg. Dla dzieci dostępny jest też lek doustny rifampicyna, która może być stosowana u osób we wszystkich grupach wiekowych.

 W uzasadnionych przypadkach na zlecenie lekarzy specjalistów z innych dziedzin pediatrii.

Jeżeli stan dziecka jest dobry, a dziecko ma wskazanie do podawania antybiotyku, wówczas należy zlecić antybiotyk doustnie zgodnie z rekomendacjami. U dzieci zdecydowanie częściej przyczyną zapalenia oskrzeli (a to rozpoznanie jest najczęstszą przyczyną zlecenia antybiotyku drogą domięśniową) są zakażenia wirusowe, w których podanie antybiotyku jest nieuzasadnione zarówno drogą doustną, jak i tym bardziej domięśniową.

Jeżeli stan dziecka jest średni/ciężki, dziecko ma wskazanie do podawania antybiotyku drogą parenteralną, wówczas należy skierować dziecko w trybie pilnym do szpitala, gdzie otrzyma antybiotyk dożylnie zgodnie z rekomendacjami.

Pielęgniarki/pielęgniarze, otrzymując zlecenie na podanie antybiotyku drogą dożylną/domięśniową, powinni w takich wypadkach odmawiać wykonania zlecenia lekarskiego, bowiem mają prawo odmawiać zleceń, które mogą być niebezpieczne dla dziecka.

Pielęgniarki/pielęgniarze powinni poinformować rodziców o swojej decyzji i skierować dziecko do szpitala. Ponadto powyższe błędy w zleceniach lekarskich powinny być zgłaszane do konsultanta wojewódzkiego i/lub krajowego w dziedzinie pediatrii.

Nieprzestrzeganie przez lekarza zaleceń konsultanta krajowego w dziedzinie pediatrii naraża lekarza na konsekwencje – odpowiedzialność za nieumyślne narażenie dziecka na uszczerbek zdrowia lub zagrożenie życia – i takie sytuacje powinny być zgłaszane do Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej przy Okręgowej/Naczelnej Radzie Lekarskiej. Lekarz zawsze ma prawo do eksperymentu medycznego, ale na to wymagana jest zgoda komisji bioetycznej.

Stanowisko wydano na mocy art. 10, pkt. 6 Ustawy z 6 listopada 2008 r. o konsultantach w ochronie zdrowia (Dz.U. 2009 nr 52 poz. 419, z p.zm.). Uwzględniono Rekomendacje postępowania w zakażeniach bakteryjnych ośrodkowego układu nerwowego, pod redakcją prof. Walerii Hryniewicz i wsp. (2011) i Rekomendacje postępowania w pozaszpitalnych zakażeniach układu oddechowego pod redakcją prof. Walerii Hryniewicz, dr. hab. Piotra Albrechta i prof. Andrzeja Radzikowskiego (2016).