RPP: Niedopuszczalne jest przepisywanie leków bez zbadania pacjenta

– Niedopuszczalne są sytuacje, w których leki przepisywane są bez zbadania pacjenta, wyłącznie na podstawie wypełnionej przez pacjenta ankiety na stronie internetowej placówki oferującej bardzo szybkie konsultacje i wystawienie recepty – uważa rzecznik praw pacjenta Bartłomiej Chmielowiec.

W ocenie Rzecznika Praw Pacjenta receptomaty w wielu przypadkach nie kierują się dobrem i bezpieczeństwem pacjenta, co znalazło potwierdzenie w ostatnim wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.

– Kolejne uzasadnienie wyroku sądu wskazuje słuszność i zasadność działań Rzecznika Praw Pacjenta wobec nierzetelnych receptomatów. Bezpieczeństwo pacjentów jest wartością nadrzędną i nie może być taryfy ulgowej dla podmiotów, które narażają pacjentów na zagrożenie zdrowia i życia – podkreśla Bartłomiej Chmielowiec.

Jak dodaje, niezależnie od tego, czy świadczenia zdrowotne są udzielane stacjonarnie w gabinecie lekarskim, czy za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności (na odległość) priorytetem powinno być zadbanie o bezpieczeństwo pacjenta – co wiąże się z właściwym rozpoznaniem jego problemu zdrowotnego oraz zastosowaniem adekwatnego i skutecznego leczenia. W zależności od problemu zdrowotnego pacjenta wymagane może być zaordynowanie przez lekarza leku dostępnego na receptę. Tego rodzaju leki powinny być jednak stosowane pod ścisłym nadzorem lekarza i po właściwym zweryfikowaniu istnienia wskazań do zastosowania danego leku.

Badanie lekarskie i rzetelna ocena stanu zdrowia

Zdaniem RPP niedopuszczalne są sytuacje, w których leki przepisywane są bez zbadania pacjenta, wyłącznie na podstawie wypełnionej przez pacjenta ankiety na stronie internetowej placówki oferującej bardzo szybkie konsultacje i wystawienie recepty.

Recepty na opioidy – jest stanowisko NRL Prezydium Naczelnej Rady Lekarskiej opublikowało uwagi do rozporządzenia resortu zdrowia w sprawie wydawania recept na środki odurzające i substancje psychotropowe. – Zaproponowane rozwiązanie, chociaż kierunkowo zgodne z oczekiwaniem samorządu lekarskiego, budzi jednak wiele zastrzeżeń – wskazuje NRL w stanowisku. 

W ocenie Chmielowca wypisanie recepty na lek powinno być poprzedzone badaniem pacjenta, a za takie nie sposób uznać ankiety online. Brak właściwej weryfikacji stanu zdrowia pacjenta naraża go na niepotrzebne ryzyko wystąpienia działań niepożądanych danego leku, postawienie złej diagnozy i opóźnienie wdrożenia właściwego leczenia. Dotyczy to szczególnie możliwości uzyskania recept na leki odurzające, antydepresyjne, psychotropowe, psychoaktywne czy medyczną marihuanę.

Sądy potwierdzają zasadność 14 decyzji RPP

Rzecznik Praw Pacjenta przypomina, że wydał 14 decyzji, w których uznał, że placówki medyczne, które stosują te nieprawidłowe zasady udzielania świadczeń zdrowotnych, naruszają zbiorowe prawa pacjentów, a sądy w pełni popierają to stanowisko.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w uzasadnieniu wyroku z 29 maja 2024 r. (V SA/Wa 2671/23) wskazał, że badanie to zespół czynności, przy czym ich zakres u każdego pacjenta może być inny, w zależności od danego przypadku. W takim ujęciu badanie pacjenta przez lekarza wymaga ich wzajemnego kontaktu, współdziałania, interakcji. Badanie lekarskie wymaga bowiem dokonania oględzin, a więc bezpośredniego zetknięcia się z pacjentem.

Dlaczego na liście projektu rozporządzenia MZ nie ma medycznej marihuany?Do konsultacji publicznych trafił projekt rozporządzenia w sprawie środków odurzających, substancji psychotropowych i prekursorów kategorii 1. W wykazie leków, które będzie można kupić wyłącznie po osobistej konsultacji u lekarza zabrakło medycznej marihuany. 

Z kolei w uzasadnieniu wyroku z 25 lipca 2024 r. (V SA/Wa 2670/23) ww. sąd stwierdził, że od podmiotu leczniczego wymaga się, aby zapewnił taką organizację udzielania świadczeń zdrowotnych, która uwzględnia podstawową zasadę, jaką jest osobiste zbadanie pacjenta lub zbadanie go za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności. Odmienna interpretacja powyższego przepisu prowadziłaby to sprzeczności z przepisem art. 68 ust. 1 Konstytucji RP, zgodnie z którym każdy ma prawo do ochrony zdrowia. Brak takiej organizacji może spowodować nierozpoznanie problemu zdrowotnego pacjenta albo niezasadne zastosowanie leku.

Zgodnie z tym uzasadnieniem zbadanie pacjenta za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności (na odległość) powinno uwzględniać teleporadę, komunikację pomiędzy pacjentem a lekarzem, opartą na odbywanej w czasie rzeczywistym rozmowie głosowej lub przy wykorzystaniu narzędzia zapewniającego jednoczesne przesłanie dźwięku i obrazu.

Zdecydowane działania wobec praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów

W przypadku uznania stosowania praktyki naruszającej zbiorowe prawa pacjentów Rzecznik Praw Pacjenta nakazuje jej zaniechanie – brak dostosowania się do decyzji skutkuje nałożeniem kary pieniężnej do wysokości 500 tys. zł. Jak dotąd jedna tego rodzaju kara – w wysokości 234 tys. zł – została nałożona na podmiot leczniczy oferujący wyżej wymienione usługi w związku z brakiem wykonania decyzji RPP.