123RF
Wytyczne konsultantów krajowych w dziedzinie medycyny rodzinnej, hipertensjologii i kardiologii dotyczące opieki nad pacjentem z nadciśnieniem tętniczym
Redaktor: Iwona Konarska
Data: 14.02.2023
Źródło: PTMR
Działy:
Aktualności w Lekarz POZ
Aktualności
| Tagi: | Agnieszka Mastalerz-Migas, Tomasz Hryniewiecki, Andrzej Januszewicz, nadciśnienie tętnicze, opieka koordynowana |
Wytyczne dotyczą praktyki w podstawowej opiece zdrowotnej z uwzględnieniem opieki koordynowanej.
Autorzy: dr hab. Agnieszka Mastalerz-Migas, prof. UMW konsultant krajowa w dziedzinie medycyny rodzinnej, prof. dr hab. Tomasz Hryniewiecki, konsultant krajowy w dziedzinie kardiologii, prof. dr hab. Andrzej Januszewicz konsultant krajowy w dziedzinie hipertensjologii.
Podsumowanie wytycznych:
1. Z uwagi na rozpowszechnienie nadciśnienia tętniczego, każdej osobie bez rozpoznania NT należy zalecać, by raz w roku wykonywała pomiar ciśnienia tętniczego.
2. Nadciśnienie tętnicze powinno być rozpoznawane i leczone przez lekarza rodzinnego/lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Szczególne przypadki wymagają konsultacji specjalistycznej, a część z nich – specjalistycznego leczenia.
3. Rozpoznanie NT należy oprzeć co najmniej na dwóch pomiarach ciśnienia tętniczego, wykonanych podczas wizyty oraz – w celu wykluczenia NT białego fartucha – po potwierdzeniu w pomiarach pozagabinetowych, a w przypadku ich niedostępności – opierając się na pomiarach wykonanych podczas co najmniej dwóch wizyt.
4. Po postawieniu rozpoznania należy ocenić ryzyko sercowo-naczyniowe i wdrożyć leczenie.
Podstawowym celem terapii jest zmniejszenie ryzyka zgonu, rozwoju chorób sercowo-naczyniowych, chorób nerek i otępienia.
5. Kontrola rozpoczętej terapii powinna nastąpić po 6–8 tygodniach od jej wdrożenia, a w przypadku nieuzyskania wartości docelowych ciśnienia tętniczego należy zintensyfikować terapię i przeprowadzić ponownie wizytę kontrolną po 6–8 tygodniach. Wizyty należy kontynuować aż do uzyskania wartości docelowych.
6. Po uzyskaniu kontroli ciśnienia tętniczego wizyty kontrolne powinny odbywać się co 3–12 miesięcy, w zależności od ryzyka sercowo-naczyniowego, wielochorobowości i stopnia stosowania się do zaleceń.
7. Pacjent objęty opieką koordynowaną ma raz w roku wykonywaną poradę kompleksową z utworzeniem Indywidualnego Planu Opieki Medycznej. Między poradami kompleksowymi odbywa wizyty kontrolne, porady edukacyjne i dietetyczne oraz konsultacje specjalistyczne (jeśli są wymagane) – zgodnie z planem opieki.
8. Pacjenci z podejrzeniem nadciśnienia wtórnego, nadciśnieniem tętniczym opornym na leczenie, a także z powikłaniami narządowymi nadciśnienia tętniczego powinni zostać skierowani na konsultację kardiologiczną w ramach opieki koordynowanej w POZ, a w przypadku konieczności pogłębienia diagnostyki – do ambulatoryjnej opieki specjalistycznej.
9. W województwach, gdzie jest realizowany pilotaż Krajowej Sieci Kardiologicznej (KSK) – pacjenci z nadciśnieniem tętniczym z placówek POZ, które podpisały umowę na realizację pilotażu, mający wskazania do konsultacji specjalistycznej, mogą być kierowani na konsultację kardiologiczną w ramach KSK. Szczegóły: https://siec.ikard.pl/.
Nadciśnienie tętnicze w Polsce
Rozpowszechnienie nadciśnienia tętniczego (NT) w Polsce – ocenione na podstawie aktualnych kryteriów z wytycznych PTNT – wynosi 32,5 proc. u dorosłych do 80. r.ż., natomiast w całej populacji łącznie z osobami najstarszymi sięga ok. 35 proc.
Podobnie jak w innych krajach częstość występowania nadciśnienia tętniczego w Polsce wyraźnie wzrasta z wiekiem – w przypadku osób ≥ 80 lat u niemal 3/4 stwierdza się nadciśnienie tętnicze (najczęściej izolowane nadciśnienie tętnicze skurczowe). Na nadciśnienie tętnicze choruje w naszym kraju ok. 10,8 mln osób – z czego 3,1 mln nie wie, że ma nadciśnienie, natomiast tylko 2,6 mln jest skutecznie leczonych.
Wysokość ciśnienia tętniczego wykazuje ciągły liniowy związek z ryzykiem: zawału serca, udaru niedokrwiennego i krwotocznego mózgu, nagłego zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych, niewydolności serca, choroby tętnic obwodowych, przewlekłej choroby nerek, migotania przedsionków i demencji. Związek ciśnienia tętniczego z ryzykiem zdarzeń sercowo-naczyniowych jest niezależny od wieku, płci oraz grupy etnicznej. Wysokość skurczowego ciśnienia tętniczego stanowi element oceny ryzyka sercowo-naczyniowego wg karty ryzyka SCORE2 i karty ryzyka SCORE2-OP dla osób po 70 r.ż.
Obraz kliniczny nadciśnienia tętniczego
Obraz kliniczny niepowikłanego NT pierwotnego jest mało charakterystyczny. W większości przypadków NT pierwotne przez wiele lat przebiega bezobjawowo, nawet pomimo rozwoju powikłań narządowych (przerostu mięśnia lewej komory, umiarkowanego zwiększenia albuminurii 30–300 mg/g). Jeśli występują objawy, są one zazwyczaj niecharakterystyczne – bóle głowy, zaburzenia snu lub łatwe męczenie się. Inne objawy podmiotowe oraz objawy przedmiotowe pojawiają się wraz z rozwinięciem się chorób układu sercowo-naczyniowego, będących następstwem NT (np. udar mózgu, niewydolność serca). Obraz kliniczny NT wtórnego może być typowy dla poszczególnych wtórnych postaci. Jednak również NT wtórne może przebiegać bezobjawowo, a jedyną wskazówką mogą być trudności w uzyskaniu kontroli ciśnienia tętniczego.
Pomiary ciśnienia tętniczego
Pomiary gabinetowe
Pomiary za pomocą sfigmomanometru sprężynowego, techniką osłuchową lub walidowanym aparatem automatycznym. Mankiet dobrany do obwodu ramienia. Należy wykonać co najmniej 2, optymalnie 3 pomiary na tym samym ramieniu w odstępie 1 minuty. Wynik należy podać jako wartość średnią z 2 ostatnich pomiarów.
Pomiary domowe
Zaleca się używanie aparatu automatycznego z walidacją i odpowiednio dobranym mankietem. Konieczne jest zapisywanie wszystkich uzyskanych wyników. Ustalanie rozpoznania nadciśnienia tętniczego, kontrola skuteczności leczenia po jego modyfikacji i przed każdą wizytą: należy wykonywać pomiary przez 7 dni – schemat 2 x 2 [2 pomiary rano i 2 wieczorem] (przed posiłkiem i przed przyjęciem leków) codziennie, jeden pomiar po drugim na tym samym ramieniu. Poza okresami 7-dniowymi należy indywidualnie ustalić częstość wykonywania pomiarów. Najczęściej – kilka razy w tygodniu/miesiącu o różnych porach. Należy zawsze wykonywać dwa pomiary, jeden po drugim na tym samym ramieniu i zapisywać wynik obu pomiarów.
Interpretacja wyniku:
− wartości graniczne dla rozpoznania NT: ≥ 135/85 mm Hg,
− wartości dla kontroli ciśnienia tętniczego: < 135/85 mm Hg (kontrola mniej intensywna), < 130/80 mm Hg (kontrola bardziej intensywna).
Całodobowa rejestracja ciśnienia tętniczego (ABPM, ambulatory blood pressure monitoring)
Całodobowa rejestracja ciśnienia tętniczego dostępna jest w ramach opieki koordynowanej w POZ oraz w poradniach specjalistycznych (kardiologicznej/hipertensjologicznej, w tym w ramach krajowej sieci kardiologicznej).
Udostępniamy dokument:
Podsumowanie wytycznych:
1. Z uwagi na rozpowszechnienie nadciśnienia tętniczego, każdej osobie bez rozpoznania NT należy zalecać, by raz w roku wykonywała pomiar ciśnienia tętniczego.
2. Nadciśnienie tętnicze powinno być rozpoznawane i leczone przez lekarza rodzinnego/lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Szczególne przypadki wymagają konsultacji specjalistycznej, a część z nich – specjalistycznego leczenia.
3. Rozpoznanie NT należy oprzeć co najmniej na dwóch pomiarach ciśnienia tętniczego, wykonanych podczas wizyty oraz – w celu wykluczenia NT białego fartucha – po potwierdzeniu w pomiarach pozagabinetowych, a w przypadku ich niedostępności – opierając się na pomiarach wykonanych podczas co najmniej dwóch wizyt.
4. Po postawieniu rozpoznania należy ocenić ryzyko sercowo-naczyniowe i wdrożyć leczenie.
Podstawowym celem terapii jest zmniejszenie ryzyka zgonu, rozwoju chorób sercowo-naczyniowych, chorób nerek i otępienia.
5. Kontrola rozpoczętej terapii powinna nastąpić po 6–8 tygodniach od jej wdrożenia, a w przypadku nieuzyskania wartości docelowych ciśnienia tętniczego należy zintensyfikować terapię i przeprowadzić ponownie wizytę kontrolną po 6–8 tygodniach. Wizyty należy kontynuować aż do uzyskania wartości docelowych.
6. Po uzyskaniu kontroli ciśnienia tętniczego wizyty kontrolne powinny odbywać się co 3–12 miesięcy, w zależności od ryzyka sercowo-naczyniowego, wielochorobowości i stopnia stosowania się do zaleceń.
7. Pacjent objęty opieką koordynowaną ma raz w roku wykonywaną poradę kompleksową z utworzeniem Indywidualnego Planu Opieki Medycznej. Między poradami kompleksowymi odbywa wizyty kontrolne, porady edukacyjne i dietetyczne oraz konsultacje specjalistyczne (jeśli są wymagane) – zgodnie z planem opieki.
8. Pacjenci z podejrzeniem nadciśnienia wtórnego, nadciśnieniem tętniczym opornym na leczenie, a także z powikłaniami narządowymi nadciśnienia tętniczego powinni zostać skierowani na konsultację kardiologiczną w ramach opieki koordynowanej w POZ, a w przypadku konieczności pogłębienia diagnostyki – do ambulatoryjnej opieki specjalistycznej.
9. W województwach, gdzie jest realizowany pilotaż Krajowej Sieci Kardiologicznej (KSK) – pacjenci z nadciśnieniem tętniczym z placówek POZ, które podpisały umowę na realizację pilotażu, mający wskazania do konsultacji specjalistycznej, mogą być kierowani na konsultację kardiologiczną w ramach KSK. Szczegóły: https://siec.ikard.pl/.
Nadciśnienie tętnicze w Polsce
Rozpowszechnienie nadciśnienia tętniczego (NT) w Polsce – ocenione na podstawie aktualnych kryteriów z wytycznych PTNT – wynosi 32,5 proc. u dorosłych do 80. r.ż., natomiast w całej populacji łącznie z osobami najstarszymi sięga ok. 35 proc.
Podobnie jak w innych krajach częstość występowania nadciśnienia tętniczego w Polsce wyraźnie wzrasta z wiekiem – w przypadku osób ≥ 80 lat u niemal 3/4 stwierdza się nadciśnienie tętnicze (najczęściej izolowane nadciśnienie tętnicze skurczowe). Na nadciśnienie tętnicze choruje w naszym kraju ok. 10,8 mln osób – z czego 3,1 mln nie wie, że ma nadciśnienie, natomiast tylko 2,6 mln jest skutecznie leczonych.
Wysokość ciśnienia tętniczego wykazuje ciągły liniowy związek z ryzykiem: zawału serca, udaru niedokrwiennego i krwotocznego mózgu, nagłego zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych, niewydolności serca, choroby tętnic obwodowych, przewlekłej choroby nerek, migotania przedsionków i demencji. Związek ciśnienia tętniczego z ryzykiem zdarzeń sercowo-naczyniowych jest niezależny od wieku, płci oraz grupy etnicznej. Wysokość skurczowego ciśnienia tętniczego stanowi element oceny ryzyka sercowo-naczyniowego wg karty ryzyka SCORE2 i karty ryzyka SCORE2-OP dla osób po 70 r.ż.
Obraz kliniczny nadciśnienia tętniczego
Obraz kliniczny niepowikłanego NT pierwotnego jest mało charakterystyczny. W większości przypadków NT pierwotne przez wiele lat przebiega bezobjawowo, nawet pomimo rozwoju powikłań narządowych (przerostu mięśnia lewej komory, umiarkowanego zwiększenia albuminurii 30–300 mg/g). Jeśli występują objawy, są one zazwyczaj niecharakterystyczne – bóle głowy, zaburzenia snu lub łatwe męczenie się. Inne objawy podmiotowe oraz objawy przedmiotowe pojawiają się wraz z rozwinięciem się chorób układu sercowo-naczyniowego, będących następstwem NT (np. udar mózgu, niewydolność serca). Obraz kliniczny NT wtórnego może być typowy dla poszczególnych wtórnych postaci. Jednak również NT wtórne może przebiegać bezobjawowo, a jedyną wskazówką mogą być trudności w uzyskaniu kontroli ciśnienia tętniczego.
Pomiary ciśnienia tętniczego
Pomiary gabinetowe
Pomiary za pomocą sfigmomanometru sprężynowego, techniką osłuchową lub walidowanym aparatem automatycznym. Mankiet dobrany do obwodu ramienia. Należy wykonać co najmniej 2, optymalnie 3 pomiary na tym samym ramieniu w odstępie 1 minuty. Wynik należy podać jako wartość średnią z 2 ostatnich pomiarów.
Pomiary domowe
Zaleca się używanie aparatu automatycznego z walidacją i odpowiednio dobranym mankietem. Konieczne jest zapisywanie wszystkich uzyskanych wyników. Ustalanie rozpoznania nadciśnienia tętniczego, kontrola skuteczności leczenia po jego modyfikacji i przed każdą wizytą: należy wykonywać pomiary przez 7 dni – schemat 2 x 2 [2 pomiary rano i 2 wieczorem] (przed posiłkiem i przed przyjęciem leków) codziennie, jeden pomiar po drugim na tym samym ramieniu. Poza okresami 7-dniowymi należy indywidualnie ustalić częstość wykonywania pomiarów. Najczęściej – kilka razy w tygodniu/miesiącu o różnych porach. Należy zawsze wykonywać dwa pomiary, jeden po drugim na tym samym ramieniu i zapisywać wynik obu pomiarów.
Interpretacja wyniku:
− wartości graniczne dla rozpoznania NT: ≥ 135/85 mm Hg,
− wartości dla kontroli ciśnienia tętniczego: < 135/85 mm Hg (kontrola mniej intensywna), < 130/80 mm Hg (kontrola bardziej intensywna).
Całodobowa rejestracja ciśnienia tętniczego (ABPM, ambulatory blood pressure monitoring)
Całodobowa rejestracja ciśnienia tętniczego dostępna jest w ramach opieki koordynowanej w POZ oraz w poradniach specjalistycznych (kardiologicznej/hipertensjologicznej, w tym w ramach krajowej sieci kardiologicznej).
Udostępniamy dokument:
| Wytyczne konsultantów krajowych |  |
