Zestresowani, smutni, z myślami samobójczymi – medycy nie wytrzymują presji

Zgodnie z przeprowadzonym przez Fundację Polki w Medycynie badaniem medycy mają poważne problemy ze zdrowiem psychicznym - 74 proc. ankietowanych osób przyznaje, że jest nieszczęśliwa, połowa czuje, że jest bezwartościowa, co siódma ma myśli samobójcze.

• Badanie dotyczące zdrowia psychicznego medyków i medyczek zostało przeprowadzone w 2024 roku za pomocą ankiet udostępnionych m.in. w mediach społecznościowych Polek w Medycynie i objęło 2164 osoby. Kolejne części raportu ukażą się 22 i 29 stycznia
• Medycy skarżą się na poczucie smutku, przyznają do myśli samobójczych, oceniają, że na zawyżony poziom stresu w ich życiu wpływają doświadczane w miejscu pracy: przemoc słowna, seksizm, infantylizacja oraz brak równowagi między pracą a czasem wolnym
• Jak podkreślają eksperci, korzystanie z pomocy specjalistów od zdrowia psychicznego nadal jest stygmatyzowane i bywa błędnie identyfikowane ze słabością 
• Zdrowie psychiczne w polskiej ochronie zdrowia wymaga bezpośrednich, systemowych działań, a przede wszystkim walki ze stygmatyzacją chorób i zaburzeń psychicznych w środowisku medycznym mówi koordynatorka badania Jagoda Hofman-Hutna

Fundacja Polki w Medycynie (PwM) przeprowadziła badanie, którego celem było określenie ogólnego stanu zdrowia psychicznego osób wykonujących zawody medyczne oraz studentów i studentek kierunków medycznych na terenie Polski. Posłużyła się w tym celu m.in. kwestionariuszem SRQ-20 stworzonym przez Światową Organizację Zdrowia narzędziem pozwalającym na holistyczną ocenę stanu psychicznego, bez szczególnego nacisku na konkretne zaburzenia.

Połowa badanych przyznaje, że czuje się bezwartościowa

Na zawarte w kwestionariuszu pytanie „Czy w ciągu ostatnich 30 dni czuł/-a się pan/-i smutny/-a, nieszczęśliwy/-a?" twierdząco odpowiedziało 74,3 proc. respondentów. Blisko 60 proc. wskazało pogorszenie jakości snu, a prawie połowa przyznała, że czuła się bezwartościowa. Co siódmy medyk (15,3 proc.) potwierdził, że „w jego głowie pojawiały się myśli o zakończeniu swojego życia".

Niedoróbki systemowe i mobbing wykańczają medyków ►Co drugi lekarz i pielęgniarka cierpią z powodu wypalenia zawodowego. Wypalonych rezydentów jest jeszcze więcej. Wykańcza ich sposób kształcenia promujący pracoholizm, lekceważący ich potrzeby system i wszechobecna „filozofia dziobania”.

Wśród doświadczanych czynników stresogennych pracownicy ochrony zdrowia najczęściej wskazywali na przemoc słowną, seksizm, infantylizację oraz brak równowagi między pracą a czasem wolnym.

Prawie połowa (49,9 proc.) respondentów doświadczyła niewłaściwego traktowania ze strony prowadzących już w czasie studiów medycznych, a 40 proc. odczuwało niepokój w związku ze swoją sytuacją finansową.

Problem ze zdrowiem psychicznym w ochronie zdrowia

Koordynatorka badania i członkini fundacji PwM, lekarka Jagoda Hofman-Hutna, oceniła, że obraz, który wyłania się z badania, jest bardzo niepokojący, choć trudno uznać, aby był zaskoczeniem: – Zarówno samo zainteresowanie badaniem, jak i jego wyniki, wskazują wyraźnie, że problem jest realny i zdrowie psychiczne w polskiej ochronie zdrowia nie ma się najlepiej. Wymaga to bezpośrednich, systemowych działań, a przede wszystkim walki ze stygmatyzacją chorób i zaburzeń psychicznych w środowisku medycznym.

Autorzy raportu zauważyli korelację pomiędzy stanem zdrowia psychicznego a poziomem rozwoju zawodowego. Średnio to osoby pracujące w zawodzie bez specjalizacji lub będące w jej trakcie, czyli znajdujące się na początku drogi zawodowej, po uzupełnieniu kwestionariusza SQR-20 uzyskały najwyższe wyniki – powyżej 10 pkt. (co wskazuje na cierpienie psychiczne i powinno skłonić do konsultacji ze specjalistą).

NIL: Lekarze coraz częściej skarżą sią na wypalenie zawodoweCoraz więcej lekarzy rezygnuje z pracy w szpitalu.Sres, pośpiech, próby zmieszczenia w grafiku zarówno odpowiedniego czasu dla pacjenta, jego rodziny, jak i wypełnienia obowiązków biurokratycznych nie służą zdrowiu psychicznemu – wskazuje wiceprezes NRL Klaudiusz Komor.

Najmłodsi cierpią najbardziej

– Muszą zmierzyć się z ciężarem odpowiedzialności za zdrowie i życie człowieka, z presją czasu, uczuciem bezradności, nowymi obowiązkami oraz często wysokimi wymaganiami. Jednocześnie wymaga się od nich, i one same od siebie wymagają, systematycznego zdobywania wiedzy, dokładności, sprawnego podejmowania decyzji, najchętniej w sposób bezbłędny – wyjaśniła w raporcie rezydentka psychiatrii i interwentka kryzysowa Julia Pankiewicz.

Zauważalne jest również pogorszenie dobrostanu psychicznego u osób pracujących powyżej 48 godzin tygodniowo (prawie 25 proc. respondentów) i wykonujących pracę zmianową. Zdaniem psycholożki i psychoterapeutki Małgorzaty Kaczmarek, może to wskazywać na "brak lub niewystarczającą równowagę pomiędzy życiem zawodowym a osobistym (...) oraz niedostateczne dbanie o regenerację czy dobrą jakość snu".

Co druga osoba ankietowana korzystała z pomocy psychiatry i psychoterapeuty

Nieco ponad połowa medyków i medyczek (56,3 proc.) przyznała, że korzystała z pomocy psychiatry i psychoterapeuty. Po wsparcie lekarza sięgali zwykle z powodu chęci wdrożenia farmakoterapii. Osoby, które nie zdecydowały się na wizytę u specjalisty, najczęściej uważały, że poradzą sobie same.

– Jako osoby szkolone do pomagania innym zapominamy, że w sytuacji kryzysu sami możemy i powinniśmy prosić o pomoc. (...) Korzystanie z pomocy specjalistów od zdrowia psychicznego nadal jest stygmatyzowane. Ponadto bywa błędnie identyfikowane ze słabością" – podkreśliła Julia Pankiewicz.

– Wymaga się od nas, medyków, bycia ze stali. Studenci muszą mieć 100 proc. obecności na zajęciach, nie mogą sobie pozwolić nawet na chorobę. Podobnie lekarze i lekarki, jak i inni medycy, chodzimy chorzy do pracy, nie mówiąc już o tym, że nie możemy nawet wziąć porządnego urlopu, bo nie ma nas kto zastąpić – skomentowała prezeska fundacji PwM, onkolożka Małgorzata Osmola.

Wypalenie zawodowe – wyzwanie dla izby lekarskiej?Według ankiety przeprowadzonej w 2018 r. przez Medscape Physician Lifestyle Survey 42 proc. lekarzy odpowiedziało, że odczuwa skutki wypalenia zawodowego, a 23 proc. zmaga się z depresją. W ankiecie za 2023 r. te dane uległy zmianie – na gorsze. Wypalenie zadeklarowało 52 proc. respondentów, a 25 proc. zgłosiło kliniczną depresję.

O badaniu PwM

W badaniu wzięły udział 2164 osoby - w tym 1436 pracowników medycznych, 547 studentów i 181 osób, które pracowały i studiowały równocześnie. Większość respondentów - blisko 90 proc. - to kobiety. Największe grupy zawodowe wśród badanych to lekarze (39,4 proc.) oraz pielęgniarki i pielęgniarze (22,5 proc.).

Poza nimi na ankiety odpowiedzieli: położne i położni, elektroradiolodzy, ratownicy i ratowniczki medyczne, fizjoterapeuci i farmaceuci (po kilkadziesiąt osób w każdej z tych grup).

Badanie dotyczące zdrowia psychicznego medyków i medyczek zostało przeprowadzone w okresie wakacyjnym w 2024 roku za pomocą ankiet udostępnionych m.in. w mediach społecznościowych Polek w Medycynie. Kolejne części raportu ukażą się 22 i 29 stycznia.

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego, liczba posiadających prawo do wykonywania zawodu medyków w Polsce w 2023 r. przekroczyła pół miliona. Lekarzy było 163,2 tys., lekarzy dentystów - 45,2 tys., pielęgniarek i pielęgniarzy - 315,2 tys., a położnych - 41,9 tys.