Upadłość konsumencka a prywatne ubezpieczenia zdrowotne.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej gwarantuje dostęp do publicznej służby zdrowotnej każdemu obywatelowi. Pomimo tej gwarancji jednak, dostęp do opieki zdrowotnej jest często faktycznie ograniczony, głównie z uwagi na długie kolejki na konsultacje do specjalistów lub odległe terminy planowanych zabiegów czy operacji.

Coraz więcej osób decyduje się na zawieranie dodatkowych, prywatnych umów ubezpieczenia zdrowotnego. Zgodnie z danymi zebranymi przez Polska Izę Ubezpieczeń, w 2018 roku już blisko 2,3 mln ludzi w Polsce zawarło dodatkowe umowy ubezpieczenia zdrowotnego i liczba ta dynamicznie rośnie.
„Prywatne” ubezpieczenia zdrowotne należy zaliczyć do tzw. ubezpieczeń osobowych, których przedmiotem są dobra osobiste człowieka, takie jak zdrowie i życie. Koszty składek takich ubezpieczeń mogą dochodzić od kilkudziesięciu do nawet kilkuset złotych miesięcznie. Umowy takie mogą polegać na pokrywaniu kosztów usług i świadczeń medycznych odbieranych w placówkach zdrowotnych, jak również abonamenty medyczne dotyczące opieki jaką można uzyskać w sieciach prywatnych placówek konkretnego usługodawcy. Zasadniczą korzyścią wynikającą z zawieranych umów prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych jest nierzadko wyższa niż w publicznej służbie zdrowotnej, a ponadto czas oczekiwania na wizytę u specjalisty jest znacznie krótszy niż w wypadku obowiązkowych ubezpieczeń publicznych.
Ubezpieczenia „prywatne” nie zastępują ani nie wyłączają obowiązkowych ubezpieczeń zdrowotnych, a stanowią jedynie dodatkową ochronę ubezpieczonego. Posiadanie jednak takiej „prywatnej” polisy ubezpieczenia zdrowotnego nie daje dostępu do wszystkich usług, a jedynie tych których zakres został przewidziany w umowie. Najczęściej, polisy ubezpieczenia prywatnego nie obejmują wysoko wyspecjalizowanych operacji czy skomplikowanych, drogich zabiegów. Nie każdy także będzie mógł zostać zakwalifikowany do ubezpieczenia.
Jednym ze skutków ogłoszenia upadłości (w tym upadłości konsumenckiej) natomiast jest to, że majątek upadłego staje się masą upadłości, służącą do zaspokojenia wierzycieli. Jedynie określone składniki tego majątku są wyłączone od zaliczenia do masy upadłości. Ponadto, ogłoszenie upadłości wywiera także skutki w sferze zobowiązań umownych Upadłego. Zostaje ustanowiony Syndyk, który zarządza masą upadłości.
W skład masy upadłości wchodzą nie tylko aktywa majątku Upadłego, jak również składniki, które zostały nabyte w toku postępowania, np. nieruchomości, samochody, udziały w spółce.
W skład masy upadłości nie wchodzą natomiast przedmioty codziennego użytku (ubrania, pościel), przedmioty służące do wykonywania osobistej pracy zarobkowej (np. narzędzia ale już nie pojazdy mechaniczne), przedmioty niezbędne do nauki, przedmioty kultu i służące do praktyk religijnych. Wyłączone z masy upadłości są także przedmioty niezbędne Upadłemu z uwagi na niepełnosprawność jego lub członka jego rodziny, jak również świadczenia i zapomogi, oraz wynagrodzenia za pracę w części niepodlegającej zajęciu na podstawie przepisów kodeksu postępowania cywilnego.
W stosunku do niektórych umów, których stroną jest Upadły, skutek ogłoszenia upadłości został wprost określony w przepisach ustawy. W odniesieniu do np. umowy pożyczki ogłoszenie upadłości jednej ze stron co do zasady powoduje jej wygaśnięcie. Podobny skutek dotyczy zawartej umowy kredytu. Umowy komisu, w których komitentem jest upadły, wygasają z dniem ogłoszenia upadłości. Ogłoszenie upadłości nie ma natomiast wpływu na zawarte umowy rachunku bankowego.
W przypadku natomiast zawartych umów ubezpieczeń majątkowych, przepisy ustawy prawo upadłościowe wprost stanowią, że ogłoszenie upadłości nie ma wpływu na zawarte obowiązkowe umowy ubezpieczenia. Do takich umów należy zaliczyć ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, albo np. ubezpieczenie OC rolników z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego. W odniesieniu natomiast do zawartych dobrowolnych umów ubezpieczenia majątkowego przez Upadłego przed dniem ogłoszenia upadłości syndyk może, za zgodą sędziego komisarza, zdecydować o ewentualnym odstąpieniu od umowy ze skutkiem od dnia ogłoszenia upadłości.
W odniesieniu natomiast do zawartych „prywatnych” ubezpieczeń osobowych, należy stwierdzić że ustawa wprost nie reguluje tej kwestii. Postanowienie w przedmiocie ogłoszenia upadłości nie spowoduje, że taka umowa wygaśnie z mocy prawa. Zastosowanie natomiast będą miały zasady ogólne, wynikające z treści ustawy prawo upadłościowe. O ile więc, syndyk zarządzający masą upadłości uzna, że opłacanie składki ubezpieczeniowej na taka umowę nie będzie obciążało masy upadłości, a ich ciężar Upadły będzie ponosił samodzielnie ze środków podlegających wyłączeniu spod tej masy, nie będzie podstaw do odstąpienia od takiej umowy. Ponadto, należy wskazać, ze ogłoszenie upadłości nie pozbawia zasadniczo zdolności do czynności prawnych Upadłego, a jedynie dotyczy sprawowania zarządu nad masą upadłości, sprawowaną przez Syndyka.
Zgodnie z ustawą prawo upadłościowe Upadły nie może dokonywać samodzielnych czynności prawnych dotyczących jego majątku, które mogłyby pogorszyć jego zdolność do wykonania planu spłaty wierzycieli. Od powyższej reguły przepisy ustawy przewidują jednak wyjątek - Sąd, na wniosek Upadłego, może bowiem uznać że zawarcie nowej umowy „prywatnego” ubezpieczenia nie zagrozi wykonaniu planu spłaty wierzycieli, a wskutek tego, zawarcie takiej umowy będzie możliwe także w toku postępowania upadłościowego.
W sytuacji natomiast zdarzenia, wskutek którego Upadły uzyskałby odszkodowanie, zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Finansów oraz Sprawiedliwości z 4.7.1986 r. w sprawie określenia granic, w jakich świadczenia z ubezpieczeń osobowych i odszkodowania z ubezpieczeń majątkowych nie podlegają egzekucji sądowej (Dz.U. z 1986 r. Nr 26, poz. 128) świadczenia pieniężne z ubezpieczeń osobowych i odszkodowania z ubezpieczeń majątkowych nie podlegają egzekucji sądowej w ¾ tych świadczeń i odszkodowań. W związku z tym, jedynie ¼ tych świadczeń zostanie włączona do masy upadłości.

Michał Stępień, radca prawny, Kancelaria KONDRAT i Partnerzy
Kancelaria KONDRAT i Partnerzy [e-mail]