Śmiertelność wśród chorych na astmę

Astma jest chorobą o bardzo zmiennym przebiegu, co powoduje, że zarówno w skali populacji chorych jak i w przebiegu choroby u poszczególnych osób obserwuje się zróżnicowane pod względem nasilenia i manifestacji klinicznej objawy.

Śmiertelność z powodu astmy jest zróznicowana w różnych regionach świata – niższa cechuje kraje o wysokich dochodach, wyższa w krajach ubogich. Polska pod tym względem wg danych WHO plasuje się na średnim poziomie dla krajów uprzemysłowionych o wysokich dochodach, niższa jest jednak dla naszych najbliższych sąsiadów – np Niemiec, Słowacji, Czech. Warto podkreślić, że Polska przoduje wśród wszystkich krajów w zakresie niskiej liczby zgonów dla najmłodszych chorych – dla wieku 5 lat -34 lata szacuje się na około 1 /1000000. Cytowane dane WHO na podstawie analizy okresu 2001 – 2010 szacują ogólną śmiertelność na astmę dla populacji polskiej na ok. 15/ 1000000.
W ciągu XX wieku śmiertelność z powodu astmy ulegała zmianom – dwukrotnie odnotowywano wzrost, co zyskało miano w piśmiennictwie „epidemie śmiertelności” . Pierwsza miała miejsce bezpośrednio po wprowadzeniu leku doraźnego w latach 60-tych. Niestety pomimo tego doświadczenia ponownie wzrost śmiertelności o 38% obserwowano w latach 80-tych, zwłaszcza w grupie chorych 5-34 lata. Wówczas wprowadzono na rynek fenoterol, a przyczyną śmiertelności były efekty kardiotoksyczne i stosowanie leków tych w monoterapii w astmie.
Analiza czynników mogących przyczynić się do śmiertelności w astmie wskazuje, że nadal niska jest tendencja do realizacji recept na leki kontrolujące, a nadal obserwuje stały przyrost realizacji recept na lek doraźny. Analiza 195 zgonów w Wielkiej Brytanii w latach 2012-2013 wskazuje, że niemal połowa tych chorych nie poszukiwała pomocy medycznej bezpośrednio przed zgonem. Większość z nich przez przynajmniej rok nie była pod opieką lekarza specjalisty, a ok. 25% nie posiadała pisemnego planu postępowania (plan leczenia).
Dodatkową interesującą informacją prezentowaną w Światowym Raporcie Astmy oskrzelowej jest częstość hospitalizacji chorych na astmę – analiza danych za okresy 2000-2004 oraz 2008-2012 wskazuje, że w Polsce nastąpił przyrost hospitalizacji z powodu astmy ( z ok. 70 na 90/ 100000 mieszkańców). Pod tym względem jedynie podobna tendencja była obserwowana w Dani i Niemczech, pozostałe kraje odnotowują spadek hospitalizacji. Podobne dane (ze wskazaniem na Hong Kong i Polskę ) potwierdzają wyniki badania ISAAC.

Analiza danych dotyczących czynników związanych ze śmiertelnością chorych wskazuje, że nadal odgrywają rolę aspekty związane z przebiegiem leczenia- stosowanie się do zaleceń, zrozumienie mechanizmów odpowiedzialnych za przebieg choroby, niedoszacowanie stopnia kontroli astmy. Działania edukacyjne mogą przyczynić się do poprawy tej sytuacji.