Wziewne glikokortykosteroidy zapobiegają rozwojowi raka płuca?

Według najnowszych badań, których wyniki opublikowano w Annals of Oncology, budezonid podawany w formie wziewnej wpływa na zmniejszenie częstości zachorowania na raka płuca. W randomizowanym badaniu klinicznym fazy 2b wykazano, że w ciągu 5 lat obserwacji węzły chłonne wykryte w badaniu niskodawkowej tomografii komputerowej były znacząco mniejsze u chorych, którzy stosowali wziewny budezonid przez jeden rok niż u chorych, którzy glikokortykosteroidów nie stosowali. Węzły te mogą być prekursorem raka gruczołowego.

Stosowanie wziewnego budezonidu nie ma natomiast wpływu na liczbę nowych zmian oraz na ilość przypadków raka płuca. W celu wykazania zmniejszenia wskaźnika zachorowalności na raka płuca potrzeba dłuższego okresu obserwacji oraz znacznie większej liczby chorych. W badaniu budezonid stosowano jedynie rok, a 5-cioletni okres obserwacji może okazać się niewystarczający do oceny progresji zmian przednowotworowych do raka. Natomiast utrzymujący się efekt w zakresie zmian węzłowych sugeruje aktywność biologiczną i możliwość, że te właśnie węzły będą w przyszłości mogły być pośrednim punktem końcowym badań klinicznych dotyczących chemoprewencji. Wyniki badania, jeżeli zwalidowane zostaną w dodatkowych badaniach klinicznych mogą okazać się kluczowe dla chorych z początkowymi przednowotworowymi zmianami, które typowo są wieloogniskowymi, wolno rosnącymi zmianami typu matowej szyby, a które mogą zmieniać się z czasem w gruczolakoraki. U tych właśnie chorych wziewne glikokortykosteroidy mogą zapobiec progresji zmian w naciekające guzy.
Badacze podkreślają, że ich hipoteza wymaga dalszych badań, ponieważ dowody są niewystarczające żeby zacząć stosować budezonid w celu prewencji raka płuca. Zmiany węzłowe były na tyle małe, że nawet niewielka zmiana wymiaru może wynikać jedynie z techniki i interpretacji badania. Dodatkowo, zmiany typu matowego szkła mogą być zmianami przednowotworowymi, mogą jednak być spowodowane obecnością stanu zapalnego, płynu, krwi, ropy czy śluzu w drogach oddechowych. Budezonid ma natomiast właściwości przeciwzapalne, wobec czego bez biopsji ciężko jest jednoznacznie określić charakter zmiany.
Działania niepożądane sterydów wziewnych obejmują utratę masy kostnej oraz zwiększone ryzyko zapalenia płuc, dlatego ich stosowanie musi być uważnie rozważone, szczególnie u chorych, u których planuje się ich stosowanie w prewencji nowotworu, a nie w celach leczniczych, jak w astmie czy POChP. W chwili obecnej firmy farmaceutyczne pracują nad nowymi postaciami budezonidu, nad redukcją rozmiaru cząsteczki w celu uzyskania lepszego dostępu molekuł do tkanki płucnej. Jednocześnie badacze oceniają również bezpieczeństwo i skuteczność niskich dawek aspiryny w prewencji raka płuca.
W trwającym obecnie prospektywnym badaniu klinicznym COSMOS dotyczącym badań przesiewowych w raku płuca oceniany jest wpływ budezonidu na węzły chłonne wykryte w badaniu niskodawkowej tomografii komputerowej u 202 obecnych i byłych palaczy.
U wszystkich uczestników określono zmiany targetowe, które utrzymywały się przynajmniej rok, ale które nie wymagały dodatkowych badań diagnostycznych. Uczestnicy ci otrzymywali wziewny budezonid w dawce 800 ug na dobę bądź placebo przez okres jednego roku. Pierwszorzędowym punktem końcowym badania był wpływ budezonidu na wymiar zmian targetowych.
Po roku nie wykazano istotnej różnicy w rozmiarze węzłów w grupie otrzymującej budezonid i w grupie otrzymującej placebo (odpowiednio 2% versus 1%). Jednak kiedy przeprowadzono analizę poszczególnych zmian, związek pomiędzy budezonidem a regresją zmian węzłowych okazał się być istotny statystycznie (p=0,02). Po okresie pięcioletniej obserwacji średni wymiar zmian targetowych i nietargetowych zmalał o istotne 2,42 mm od oceny wyjściowej w grupie otrzymującej budezonid ( z 5,03 na 2,61 mm; p=0,029). Odwrotnie w grupie otrzymującej placebo średni wymiar zmian wzrósł o 0,42 mm (z 5,26 do 5,68 mm).
Podczas trwania okresu obserwacji u pięciu uczestników rozpoznano raka płuca (wszystkie nowotwory o utkaniu gruczołowym), trzech uczestników z grupy otrzymującej budezonid oraz dwóch z grupy otrzymującej placebo.