Leczenie inhibitorami TNF alfa, a ryzyko uveitis w przebiegu spondyloartropatii zapalnych

Ostre zapalenie przedniego odcinka błony naczyniowej oka (ang. anterior uveitis) jest jedną z manifestacji klinicznych schorzeń z grupy spondyloartropatii zapalnych (ang. spondyloarthritis, SpA). Duży postęp w terapii zapalenia przedniego odcinka błony naczyniowej oka stanowiło wprowadzenie, obok postępowania miejscowego, leków z grupy inhibitorów TNF alfa. Badania wykazały, że wszystkie z dostępnych inhibitorów TNF alfa zmniejszają, w stosunku do placebo, ryzyko wystąpienia uveitis u chorych na SpA.

Wyjątkiem w tej grupie leków jest etanercept (ETA). Dane pochodzące z rejestrów wskazują, że stosowanie ETA zwiększa ryzyko wystąpienia pierwszego i kolejnych epizodów uveitis w krótkim okresie czasu od rozpoczęcia leczenia. W pewnej opozycji do dotychczasowych danych, stoją wyniki retrospektywnego badania obserwacyjnego francuskich naukowców z uniwersyteckiego szpitala w Montpellier. Badacze analizując dane pochodzące z kohorty pacjentów z rozpoznaniem SpA (postaci osiowej i obwodowej, wg kryteriów ASAS) oraz łuszczycowego zapalenia stawów (wg kryteriów CASPAR) nie zaobserwowali istotnych statystycznie różnic w częstości występowania epizodów zapalenia przedniego odcinka błony naczyniowej oka w zależności od rodzaju inhibitora TNF alfa, w pierwszym roku leczenia, ani w późniejszym okresie obserwacji.
Analizą objęto dane pochodzące od 429 chorych, leczonych biologicznie na przestrzeni lat 2000-2014. Spośród nich - 203 chorych leczonych było blokerami TNF alfa będącymi przeciwciałami monoklonalnymi, a 226 otrzymywało białko receptorowe wiążące TNF alfa (ETA). Nie obserwowano różnic w występowaniu uveitis w pierwszym roku leczenia, pomiędzy analizowanymi grupami chorych – ETA vs non-ETA (mniejsze ryzyko wystąpienia uveitis w grupie leczonej ETA – 15 vs 28 (całkowita liczba przypadków uveitis) - różnice statystycznie nie istotne); wpływ na wynik mogło mieć ograniczenie w ordynacji ETA pacjentom, którzy mieli wywiad przebytego wcześniej uveitis). W dalszej obserwacji odnotowano więcej przypadków uveitis wśród chorych stosujących ETA, jednak różnice również nie były znaczące statystycznie. Jakościowa analiza częstości epizodów uveitis w okresie stosowania inhibitora TNF alfa (ETA + non-ETA), w porównaniu do okresu sprzed leczenia lekiem biologicznym (od momentu rozpoznania), wykazała istotne statystycznie zmniejszenie częstości epizodów zapalenia przedniego odcinka błony naczyniowej oka.
Autorzy badania wskazują, że wpływ na ryzyko wystąpienia uveitis ma raczej dotychczasowy przebieg choroby niż konkretny rodzaj inhibitora TNF, a czynnikiem ryzyka wystąpienia zapalenia błony naczyniowej oka w trakcie leczenia TNF alfa, jest przebyty wcześniej epizod.


opracowała : dr n med. Ewa Morgiel