Autonomia aktualna w praktyce opieki pielęgniarskiej nad osobami z zaburzeniami sprawności intelektualnej – zarys problematyki

Szacunek dla autonomii człowieka w kontekście świadczonej wobec niego opieki stanowi jeden z kluczowych elementów współczesnej praktyki medycznej. Autonomia w podejmowaniu decyzji rozumiana jest jako możliwość jej podjęcia świadomie, intencjonalnie, ze zrozumieniem wszystkich związanych z nią aspektów i bez wpływu zewnętrznego. W kontekście niepełnosprawności intelektualnej wynikającej z zaburzeń wrodzonych lub rozwojowych, a także związanych z schorzeniami otępiennymi, stosowanie tradycyjnych kryteriów autonomii w podejmowaniu decyzji wydaje się nierealistyczne i ograniczające niezależność jednostek. Dlatego też coraz częściej podnoszona jest kwestia autonomii aktualnej, która umożliwia aktywny współudział w procesie opiekuńczym i terapeutycznym osób niespełniającym wszystkich kryteriów potrzebnych do podjęcia zgody świadomej.

Celem pracy jest przedstawienie wybranych zagadnień związanych z autonomią aktualną w opiece nad osobami z zaburzeniami w funkcjonowaniu intelektualnym.

Respect for autonomy in the context of provided care constitutes one of the key elements of contemporary medical practice. In the decision-making process, autonomy is conceived as the ability to decide consciously, intentionally, with the understanding of all aspects related thereto and without any external influence. In view of intellectual disability resulting from congenital or developmental disorders as well as related to dementia disorders, the use of traditional autonomy criteria in decision making seems unrealistic and limits the independence of individuals. Therefore, the issue of actual autonomy is raised more and more frequently because it enables active co-participation in the care and therapeutic process of people who do not meet all the criteria necessary to give informed consent.

The paper is aimed at presenting some selected issues pertinent to actual autonomy in the care of people with disorders in intellectual functioning.