Poczucie koherencji, akceptacja choroby a funkcjonowanie w chorobie przewlekłej osób chorych na chorobę nerek i chorych na cukrzycę

Wstęp. We współczesnym, holistycznym modelu opieki medycznej ważny jest subiektywny wymiar choroby. W pracy z przewlekle chorym pacjentem należy identyfikować czynniki, na których można oprzeć współpracę, aby go zachęcić do podejmowania działań na rzecz zachowania jakości życia.

Cel. Celem badań było ustalenie związku między poczuciem koherencji (SOC, sence of coherence), akceptacją choroby (AIS, acceptance of the illness) a funkcjonowaniem w chorobie osób przewlekłe chorych na chorobę nerek i chorych na cukrzycową chorobę nerek (w dawnej terminologii nefropatia cukrzycowa) w stadium niewydolności, leczonych hemodializą.

Materiał i metody. Badaniami objęto 4 grupy chorych różniących się zaawansowaniem choroby i metodami terapii: 1) chorych na przewlekłą chorobę nerek w stadium wydolności, leczonych farmakologicznie (PChN), 2) chorych na przewlekłą chorobę nerek w stadium V (krańcowym) niewydolności, leczonych hemodializą (PChN-HD), 3) chorych na cukrzycę (C), 4) chorych na cukrzycę i cukrzycową chorobę nerek w stadium V niewydolności, poddawanych złożonemu leczeniu z powodu cukrzycy i leczeniu hemodializą (C-HD). Zastosowano następujące narzędzia badawcze: Kwestionariusz Orientacji Życiowej (SOC-29; autorstwa Antonovskyego), Skalę Akceptacji Choroby (AIS; autorstwa Feltona i wsp.), ankietę do oceny ograniczeń funkcjonowania w chorobie (opracowanie własne).

Wyniki. Badani chorzy wykazywali SOC na poziomie średnim (M = 130,54). Poziom akceptacji choroby AIS badanych osób wynosił (M = 22,10); to wynik średni i świadczy o braku pełnej akceptacji choroby. Ograniczenia funkcjonowania chorych zaznaczyły się w sferach: aktywność fizyczna codzienna i kontakty towarzyskie/rodzinne.

Wnioski. Chorzy hemodializowani wykazują średnie poziomy poczucia koherencji SOC, obniżoną akceptację choroby AIS, przy wyrażonych ograniczeniach w funkcjonowaniu, co można wiązać z negatywnym wpływem choroby i prowadzonym leczeniem hemodializą.

Problemy Pielęgniarstwa 2014; 22 (1): 52–61

Introduction. In the modern, holistic model of care is important to the subjective dimension of the disease. Working with a patient chronically sick should identify the factors on which to base cooperation.

Material and methods. The research has been carried out in four groups of patients differed by the stage of disease development and therapeutic methods: 1) in patients with chronic kidney disease in the stage of capacity (PChN), 2) in patients with chronic kidney disease in the end stage, treated by hemodialysis (PChN-HD), 3) in patients with diabetes (C), and 4) in patients with diabetes end diabetic kidney disease in the end stage, under complex diabetes treatment and hemodialysis (C-DH). For data collection have been employed: Sense of Coherence Questionnaire (SOC-29 by Antonovsky), Acceptation Illness Scale (AIS by Felton end alt.), functioning in a disease questionnaire (self devised).

Results. The global sense of coherence SOC is in PChN-HD patients it is lower (M = 130.54). The level of acceptance of illness AIS in the surveyed groups estimated M = 22.10. It is an average value for this method, and shows the lack of full AIS among the surveyed. In the analysis of patients’ functioning differences were found in the spheres of: physical/everyday activity, social/family relationships. No differences were found in the spheres of professional and personal life.

Conclusions. Patients hemodialysis exhibit average levels of sense of coherence SOC, reduced of acceptance of illness AIS, expressed in the functioning of the limitations that can be linked to a negative impact of the disease and its treatment of haemodialysis.

Nursing Topics 2014; 22 (1): 52–61