Problem lekooporności bakterii podczas leczenia oraz profilaktyki zakażeń układu moczowego – czy można jej zapobiec?

Zakażenia układu moczowego (ZUM), definiowane jako obecność bakterii powyżej zwieracza pęcherza moczowego, są jedną z najpowszechniej diagnozowanych chorób infekcyjnych i stanowią istotną przyczynę wdrażania antybiotykoterapii na świecie. Schorzenie częściej dotyka kobiet niż mężczyzn, szczyt zapadalności przypada na wiek rozrodczy. Nawracające ZUM rozpoznaje się, gdy występuje przynajmniej 3 razy do roku lub minimum 2 razy w ciągu 6 miesięcy. Wśród czynników wywołujących najczęściej wskazuje się bakterie Gram-ujemne, zwłaszcza Escherichia coli. Rekomendowane schematy terapeutyczne różnią się w zależności od zdiagnozowanej jednostki chorobowej oraz sytuacji klinicznej pacjenta. Najczęściej wdrażana jest antybiotykoterapia empiryczna. W pierwszej linii leczenia ostrego niepowikłanego zapalenia pęcherza moczowego rekomendowane są nitrofurantoina, trimetoprim z sulfametoksazolem lub fosfomycyna. Antybiotyki -laktamowe stanowią leki drugiego wyboru, tak jak fluorochinolony, które powinny być rozważane w zakażeniach powikłanych lub ciężkich stanach klinicznych. W niektórych przypadkach (pacjentki ciężarne, nawrotowy ZUM) antybiotykoterapię dobiera się na podstawie wyniku posiewu moczu oraz antybiogramu. W przypadku ZUM u kobiet ciężarnych schematy lecznicze zawierają cefalosporyny (np. cefuroksym) lub nitrofurantoinę z powodu możliwych działań niepożądanych pozostałych leków. Pacjentki z niepowikłanym odmiedniczkowym zapaleniem nerek powinny otrzymywać fluorochinolony jako leki pierwszego wyboru.

Brakuje jednolitych wytycznych dotyczących profilaktyki u pacjentek z nawrotowymi ZUM. Wielokrotne podawanie antybiotyków z powodu kolejnych infekcji prowadzi do narastającego problemu lekooporności patogenów. Większość zaleceń sugeruje, aby nie wdrażać w tych przypadkach rutynowej profilaktyki antybiotykowej. Coraz więcej dowodów przemawia za alternatywnymi schematami profilaktyki. Tylko jeden produkt – doustny immunostymulator OM-89 – został do tej pory wystarczająco przebadany. Upowszechnienie immunoprofilaktyki jako optymalnego modelu postępowania może w przyszłości zmniejszyć prawdopodobne skutki uboczne niewłaściwego lub zbyt częstego stosowania antybiotykoterapii.