Stanowisko zespołu ekspertów w zakresie diagnostyki i leczenia zespołu jelita nadwrażliwego

Wstęp – epidemiologia i etiologia

Zespół jelita nadwrażliwego (ZJN; ang. irritable bowel syndrome – IBS) jest schorzeniem przewlekłym, zaliczanym – obok zaparć czynnościowych, biegunki czynnościowej, wzdęć czynnościowych oraz nieokreślonych zaburzeń czynnościowych jelit – do pięciu głównych zaburzeń czynnościowych jelit. Schorzenie to stanowi jedną z częstszych dolegliwości, z którymi zgłaszają się pacjenci do placówek podstawowej opieki zdrowotnej. Według szacunków nawet 11% populacji ogólnej może cierpieć z powodu ZJN. W społeczeństwie polskim jego występowanie szacuje się na 11–13%. Choroba ta zdecydowanie częściej dotyka młodych dorosłych (< 50. roku życia), a szczyt występowania przypada na 3. dekadę życia. Zaobserwowano również, że kobiety chorują na ZJN 2 razy częściej niż mężczyźni [1–3].
Przyczyny ZJN nie zostały w pełni poznane. Obecnie uważa się, że schorzenie to może wynikać z zaburzenia regulacji osi mózg–jelito [4]. Ponadto do ZJN mogą predysponować uwarunkowania genetyczne, a występowanie tej choroby u jednego członka rodziny zwiększa ryzyko jej rozwoju u pozostałych. Wykazano, że zaburzenia mikrobioty jelitowej, np. zespół rozrostu bakteryjnego jelia cienkiego (small intestinal bacterial overgrowth – SIBO), dysbioza po antybiotykoterapii, również predysponują do rozwoju ZJN, podobnie jak przebycie infekcji przewodu pokarmowego – wirusowej, bakteryjnej lub pasożytniczej. Za potencjalną przyczynę uważa się również aktywację układu odpornościowego oraz zmianę przepuszczalności błony jelitowej w następstwie infekcji, dysbiozy czy sytuacji stresowych. Obecnie bardzo dużą rolę przypisuje się czynnikom psychologicznym, takim jak stres, lęk, traumatyczne przeżycie czy depresja.
Wśród przyczyn ZJN należy również wspomnieć o nawykach żywieniowych. Badania pokazują, że dieta ubogoresztkowa oraz bogata w łatwo fermentujące krótkołańcuchowe węglowodany może sprzyjać zaostrzeniu objawów choroby. Należy pamiętać, że ZJN jest zaburzeniem czynnościowym, a więc jego przyczyna nie jest związana z nieprawidłowościami organicznymi [5, 6].

Diagnostyka i kryteria rozpoznania

Rozpoznania choroby dokonuje się na podstawie obrazu klinicznego oraz po wykluczeniu przyczyn organicznych występujących objawów. Według IV kryteriów rzymskich rozpoznanie ZJN jest możliwe przy stwierdzeniu nawracającego bólu brzucha, występującego co najmniej raz w tygodniu przez ostatnie 3 miesiące. Ból musi spełniać co najmniej dwa z...


View full text...