Badanie skóry przy użyciu refleksyjnego mikroskopu konfokalnego
Autor: Alicja Kostecka
Data: 03.04.2018
Źródło: AK
Działy:
Wywiad tygodnia
Aktualności
– Refleksyjny mikroskop konfokalny pozwala to na obserwację pełnej grubości naskórka oraz skóry właściwej przeważnie do głębokości warstwy brodawkowatej (w zależności od ocenianej okolicy). W wielu przypadkach daje to możliwość wykonania tzw. „wirtualnej biopsji” z uniknięciem interwencji dermatochirurgicznej – mówi lek. med. Katarzyna Podolec z Katedry i Kliniki Dermatologii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. – Najlepszym wykorzystaniem refleksyjnej mikroskopii konfokalnej jest wczesna diagnostyka czerniaka oraz nieczerniakowych nowotworów skóry – zwłaszcza u pacjentów z mnogimi znamionami atypowymi.
Jakie techniki obrazowania stosują obecnie w swojej pracy dermatolodzy?
Obecnie w dermatologii najczęstsza metodą obrazowania skóry jest dermatoskopia i wideodermatoskopia. Coraz większą popularnością cieszą się USG skóry, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny oraz refleksyjna mikroskopia konfokalna.
Od kiedy do dermatologii wkroczyły refleksyjne mikroskopy konfokalne?
Mikroskopia konfokalna została stworzona przez prof. M. Minskiego w latach 50-tych XX-go wieku, natomiast ich zastosowanie w dermatologii jako pierwszy testował Rajadhyaksha z zespołem w 1995. Od tego czasu wzrasta zainteresowanie tą techniką w diagnostyce zarówno chorób nowotworowych skóry jak i chorób zapalnych.
Czy refleksyjne mikroskopy konfokalne są stosowane jedynie w praktyce badawczej w dermatologii?
Dermatologia jest dominującą dziedziną medycyny w której RCM znajduje rosnące zastosowanie. Obecnie trwają badania nad skutecznością oceny czystości operacyjnej w chirurgii onkologicznej – doniesienia dotyczące zastosowania RCM w ocenie doszczętności resekcji guzów piersi w czasie operacji oszczędzających wskazują na możliwe bardzo szerokie zastosowanie refleksyjnej mikroskopii konfokalnej w wielu działach medycyny.
Jakie zalety w praktyce dermatologicznej mają badania przy użyciu mikroskopu konfokalnego?
W badaniach z użyciem refleksyjnej mikroskopii konfokalnej zastosowana technologia pozwala na uwidocznienie horyzontalnych przekrojów poszczególnych warstw skóry z rozdzielczością na poziomie komórkowym (0.5 -1.0 µm w wymiarze bocznym oraz 4-5 µm w wymiarze pionowym). Zastosowanie monochromatycznego światła lasera diodowego emitującego wiązkę o długości fali 830 nm umożliwia uwidocznienie warstw skóry na głębokość 200- 300 µm bez ryzyka uszkodzenia tkanek. Pozwala to na obserwację pełnej grubości naskórka oraz skóry właściwej przeważnie do głębokości warstwy brodawkowatej (w zależności od ocenianej okolicy). W wielu przypadkach daje to możliwość wykonania tzw. „wirtualnej biopsji” z uniknięciem interwencji dermatochirurgicznej. Dzięki temu nie narażamy pacjenta na zabieg interwencyjny, jak również – przy założeniu posiadania przez ośrodek wykonujący badanie opisywanego mikroskopu – zmniejszamy koszty diagnostyki.
Nie wszyscy dermatolodzy w swojej praktyce posługują się dermoskopem, a co dopiero innymi technikami. Co jest barierą w stosowaniu nowych technik w dermatologii, i czy w ogóle są one potrzebne w dermatologii?
Myślę, że konieczne jest wprowadzanie nowych technik diagnostycznych w dermatologii. Obecnie może nie wszyscy – ale znaczna większość dermatologów posługuje się dermatoskopami. Oczywiście nie jest konieczne, aby każdy dermatolog prowadził diagnostykę z zastosowaniem refleksyjnej mikroskopii konfokalnej – podobnie jak tomografii, USG czy rezosnansu magnetycznego skóry i jej przydatków. Ważna jest popularyzacja wiedzy na temat zastosowania nowoczesnych technik diagnostycznych oraz by rozwijały się ogólnodostępne centra diagnostyczne – gdzie można kierować pacjentów wymagających pogłębionej diagnostyki – w tym oczywiście RCM. Myślę ze w naszym kraju nadal największą barierą jest bariera finansowa – cena sprzętu, jego obsługi jak również szkoleń personelu oceniającego badania.
Czy mikroskopia konfokalna ma jakieś wady?
Niestety – w mojej ocenie największą wadą RCM jest brak możliwości uwidocznienia pełnej grubości skóry właściwej - jak już wspomniałam, z wykorzystaniem refleksyjnej mikroskopii konfokalnej możliwe jest obserwowanie skóry do głębokości ok. 200 – 300 µm. Uniemożliwia to niestety ocenę warstwy ziarnistej skóry, a w wielu przypadkach – przy próbach obrazowania zmian o charakterze guzkowym – nawet warstwy brodawkowatej skóry. Kolejną niedogodnością jest brak możliwości uzyskania obrazów polichromatycznych – wynika to z zastosowania monochromatycznego światła laserowego. Tak też uzyskujemy jednie obraz w skali szarości – co niestety sprawia, że ocena zmiany skórnej jest wielokrotnie znacznie trudniejsza w odniesieniu do tradycyjnego badania histopatologicznego, a czasem nawet niemożliwa. Brak też jest możliwości wykonania specyficznych barwień wnoszących olbrzymie możliwości diagnostyczne w tradycyjnej mikroskopii świetlnej.
Gdzie, w jakich badaniach najbardziej sprawdza się refleksyjny mikroskop konfokalny?
Na obecny stan wiedzy najlepszym wykorzystaniem refleksyjnej mikroskopii konfokalnej jest wczesna diagnostyka czerniaka oraz nieczerniakowych nowotworów skóry – zwłaszcza u pacjentów z mnogimi znamionami atypowymi. Doskonałym zastosowaniem RCM jest też ocena skuteczności leczenia miejscowego wczesnych nowotworów skóry. Obecnie trwają też badania nad zastosowaniem RCM w chirurgii Mohsa.
Czy diagnozowanie przy pomocy refleksyjnego mikroskopu konfokalnego powinno być skonfrontowane z innymi badaniami potwierdzającymi diagnozę?
Refleksyjna mikroskopia konfokalna jest badaniem bardzo trudnym w ocenie i wymaga dużego doświadczenia ze strony lekarza oceniającego. Jeżeli RCM wykonywana jest przez osobę doświadczoną – wielokrotnie udaje się uniknąć badania dodatkowego, jakim jest tradycyjne badanie histopatologiczne. Staje się to pomocne właśnie w ocenie zmian melanocytowych – wielokrotnie umożliwia nam wykluczenie procesu złośliwego – dzięki czemu pozwala na podjęcie decyzji o nieusuwaniu badanych zmian. W sytuacjach gdy uwidocznione zostaną struktury świadczące o obecności procesu nowotworowego (w opisywanym przypadku czerniaka) – konieczne jest oczywiście wycięcie zmiany z dokładną oceną zaawansowania zmiany, która możliwa jest tylko poprzez badania w mikroskopie świetlnym. W przypadku nieczerniakowych nowotworów skóry – w wielu przypadkach możliwe jest wykonanie tzw. „wirtualnej biopsji” celem potwierdzenia diagnozy bez wykonywania badania potwierdzającego.
Jaka przyszłość czeka refleksyjny mikroskop konfokalny w dermatologii, i czy dokonuje się jakiś postem w rozwoju tej techniki?
Refleksyjna mikroskopia konfokalna jest relatywnie nową techniką diagnostyczną w dermatologii polegającą obecnie szybkiemu rozwojowi oraz popularyzacji. Dzięki licznym badaniom oraz tworzonym standardom diagnostycznym możliwe jest coraz szersze jej zastosowanie. Nadal jednak relatywnie dużą barierę stanowi wysoka cena wymaganego sprzętu.
Rozmawiała Alicja Kostecka
Obecnie w dermatologii najczęstsza metodą obrazowania skóry jest dermatoskopia i wideodermatoskopia. Coraz większą popularnością cieszą się USG skóry, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny oraz refleksyjna mikroskopia konfokalna.
Od kiedy do dermatologii wkroczyły refleksyjne mikroskopy konfokalne?
Mikroskopia konfokalna została stworzona przez prof. M. Minskiego w latach 50-tych XX-go wieku, natomiast ich zastosowanie w dermatologii jako pierwszy testował Rajadhyaksha z zespołem w 1995. Od tego czasu wzrasta zainteresowanie tą techniką w diagnostyce zarówno chorób nowotworowych skóry jak i chorób zapalnych.
Czy refleksyjne mikroskopy konfokalne są stosowane jedynie w praktyce badawczej w dermatologii?
Dermatologia jest dominującą dziedziną medycyny w której RCM znajduje rosnące zastosowanie. Obecnie trwają badania nad skutecznością oceny czystości operacyjnej w chirurgii onkologicznej – doniesienia dotyczące zastosowania RCM w ocenie doszczętności resekcji guzów piersi w czasie operacji oszczędzających wskazują na możliwe bardzo szerokie zastosowanie refleksyjnej mikroskopii konfokalnej w wielu działach medycyny.
Jakie zalety w praktyce dermatologicznej mają badania przy użyciu mikroskopu konfokalnego?
W badaniach z użyciem refleksyjnej mikroskopii konfokalnej zastosowana technologia pozwala na uwidocznienie horyzontalnych przekrojów poszczególnych warstw skóry z rozdzielczością na poziomie komórkowym (0.5 -1.0 µm w wymiarze bocznym oraz 4-5 µm w wymiarze pionowym). Zastosowanie monochromatycznego światła lasera diodowego emitującego wiązkę o długości fali 830 nm umożliwia uwidocznienie warstw skóry na głębokość 200- 300 µm bez ryzyka uszkodzenia tkanek. Pozwala to na obserwację pełnej grubości naskórka oraz skóry właściwej przeważnie do głębokości warstwy brodawkowatej (w zależności od ocenianej okolicy). W wielu przypadkach daje to możliwość wykonania tzw. „wirtualnej biopsji” z uniknięciem interwencji dermatochirurgicznej. Dzięki temu nie narażamy pacjenta na zabieg interwencyjny, jak również – przy założeniu posiadania przez ośrodek wykonujący badanie opisywanego mikroskopu – zmniejszamy koszty diagnostyki.
Nie wszyscy dermatolodzy w swojej praktyce posługują się dermoskopem, a co dopiero innymi technikami. Co jest barierą w stosowaniu nowych technik w dermatologii, i czy w ogóle są one potrzebne w dermatologii?
Myślę, że konieczne jest wprowadzanie nowych technik diagnostycznych w dermatologii. Obecnie może nie wszyscy – ale znaczna większość dermatologów posługuje się dermatoskopami. Oczywiście nie jest konieczne, aby każdy dermatolog prowadził diagnostykę z zastosowaniem refleksyjnej mikroskopii konfokalnej – podobnie jak tomografii, USG czy rezosnansu magnetycznego skóry i jej przydatków. Ważna jest popularyzacja wiedzy na temat zastosowania nowoczesnych technik diagnostycznych oraz by rozwijały się ogólnodostępne centra diagnostyczne – gdzie można kierować pacjentów wymagających pogłębionej diagnostyki – w tym oczywiście RCM. Myślę ze w naszym kraju nadal największą barierą jest bariera finansowa – cena sprzętu, jego obsługi jak również szkoleń personelu oceniającego badania.
Czy mikroskopia konfokalna ma jakieś wady?
Niestety – w mojej ocenie największą wadą RCM jest brak możliwości uwidocznienia pełnej grubości skóry właściwej - jak już wspomniałam, z wykorzystaniem refleksyjnej mikroskopii konfokalnej możliwe jest obserwowanie skóry do głębokości ok. 200 – 300 µm. Uniemożliwia to niestety ocenę warstwy ziarnistej skóry, a w wielu przypadkach – przy próbach obrazowania zmian o charakterze guzkowym – nawet warstwy brodawkowatej skóry. Kolejną niedogodnością jest brak możliwości uzyskania obrazów polichromatycznych – wynika to z zastosowania monochromatycznego światła laserowego. Tak też uzyskujemy jednie obraz w skali szarości – co niestety sprawia, że ocena zmiany skórnej jest wielokrotnie znacznie trudniejsza w odniesieniu do tradycyjnego badania histopatologicznego, a czasem nawet niemożliwa. Brak też jest możliwości wykonania specyficznych barwień wnoszących olbrzymie możliwości diagnostyczne w tradycyjnej mikroskopii świetlnej.
Gdzie, w jakich badaniach najbardziej sprawdza się refleksyjny mikroskop konfokalny?
Na obecny stan wiedzy najlepszym wykorzystaniem refleksyjnej mikroskopii konfokalnej jest wczesna diagnostyka czerniaka oraz nieczerniakowych nowotworów skóry – zwłaszcza u pacjentów z mnogimi znamionami atypowymi. Doskonałym zastosowaniem RCM jest też ocena skuteczności leczenia miejscowego wczesnych nowotworów skóry. Obecnie trwają też badania nad zastosowaniem RCM w chirurgii Mohsa.
Czy diagnozowanie przy pomocy refleksyjnego mikroskopu konfokalnego powinno być skonfrontowane z innymi badaniami potwierdzającymi diagnozę?
Refleksyjna mikroskopia konfokalna jest badaniem bardzo trudnym w ocenie i wymaga dużego doświadczenia ze strony lekarza oceniającego. Jeżeli RCM wykonywana jest przez osobę doświadczoną – wielokrotnie udaje się uniknąć badania dodatkowego, jakim jest tradycyjne badanie histopatologiczne. Staje się to pomocne właśnie w ocenie zmian melanocytowych – wielokrotnie umożliwia nam wykluczenie procesu złośliwego – dzięki czemu pozwala na podjęcie decyzji o nieusuwaniu badanych zmian. W sytuacjach gdy uwidocznione zostaną struktury świadczące o obecności procesu nowotworowego (w opisywanym przypadku czerniaka) – konieczne jest oczywiście wycięcie zmiany z dokładną oceną zaawansowania zmiany, która możliwa jest tylko poprzez badania w mikroskopie świetlnym. W przypadku nieczerniakowych nowotworów skóry – w wielu przypadkach możliwe jest wykonanie tzw. „wirtualnej biopsji” celem potwierdzenia diagnozy bez wykonywania badania potwierdzającego.
Jaka przyszłość czeka refleksyjny mikroskop konfokalny w dermatologii, i czy dokonuje się jakiś postem w rozwoju tej techniki?
Refleksyjna mikroskopia konfokalna jest relatywnie nową techniką diagnostyczną w dermatologii polegającą obecnie szybkiemu rozwojowi oraz popularyzacji. Dzięki licznym badaniom oraz tworzonym standardom diagnostycznym możliwe jest coraz szersze jej zastosowanie. Nadal jednak relatywnie dużą barierę stanowi wysoka cena wymaganego sprzętu.
Rozmawiała Alicja Kostecka
