Rola żywienia w terapii łuszczycy
Autor: Alicja Kostecka
Data: 23.02.2017
Źródło: AK
O roli prawidłowego żywienia w łuszczycy mówi prof. dr hab. Waldemar Placek z Katedry i Kliniki Dermatologii, Chorób Przenoszonych Drogą Płciową i Immunologii Klinicznej Uniwersytetu Warmińsko-Mazurski w Olsztynie podczas konferencji " Kontrowersje w Dermatologii 2016".
W dermatologii znane są przyczyny wielu chorób wynikających z nieprawidłowej diety. Na przykład pęcherzyca po spożyciu cebuli, czosnku, pora i in., dieta bezglutenowa lecząca opryszczkowate zapalenie skóry, ostra pokrzywka pokarmowa związana z alergią na niektóre owoce, warzywa, jarzyny, czy konserwanty występujące w żywności, ale również uwalniacze histaminy, czy pokarmy zawierające histaminę.
Łuszczyca
Łuszczyca jest chorobą autoimmunologiczną niezakaźną, przewlekłą i nawrotową, która dotyczy osób w każdym wieku. Cierpi na nią ok. 8.5 % ludzi, w Polsce około 1 mln osób (2-4% populacji), w tym około 1600 osób z ciężką postacią tej choroby. Łuszczycowe zapalenie stawów występuje u 6-42 % chorych na łuszczycę.
Jak leczyć łuszczycę poprzez prawidłowe żywienie?
Z badań opublikowanych na łamach Journal Transnational Medicine (2015 Sep 16;13:303), przeprowadzonych na próbie 82 dorosłych mężczyzn: 41 chorych na łuszczycę i 41 zdrowych, w ciągu 7 dni, oceniano BMI, VAI, HOMA-IR, profi lipidowy, próbę wątrobową i C-reaktywne białko oraz wskaźniki stłuszczenia wątroby (FLI). Pacjenci z łuszczycą mieli podwyższone wartości BMI, VAI, lipidów, funkcji wątroby, HOMA-IR i FLI.
U pacjentów z łuszczycą obserwowano wyższe spożycie całkowitych i prostych węglowodanów, tłuszczu całkowitego, cholesterolu, w tym ω-6/ω-3 PUFA, podczas gdy spożycie białka, węglowodanów złożonych, jednonienasyconych kwasów tłuszczowych (MUFA) n-3 oraz włókien błonnika była mniejsza niż w grupie kontrolnej.
Z kolei na łamach British Journal of Dermatology 2014; 170: 634–642 opublikowano badania na temat wpływu diety oraz ćwiczeń fizycznych na poprawę łuszczycy u pacjentów z nadwagą lub otyłych. Przebadano 303 pacjentów z nadwagą lub otyłych z umiarkowaną i ciężką łuszczycą plackowatą, którzy nie osiągnęli poprawy po 4 tygodniach leczenia ogólnego.
Pacjentów losowo przydzielono do grupy: grupa 20 tygodniowa dieta i ćwiczenia fizyczne oraz grupa, która tylko otrzymała informację na temat sposobów i roli odchudzania dla klinicznej kontroli łuszczycy. W grupie ćwiczącej z dietą uzyskano redukcję PASI o 48%, a w grupie otrzymującej jedynie leki uzyskano redukcję tylko o 25,5% . Z tego wniosek, że redukcja masy ciała pod wpływem diety i ćwiczeń fizycznych zmniejsza nasilenie łuszczycy u pacjentów. Otyłość może więc być czynnikiem rozwoju łuszczycy: BMI 26-29 nieznacznie podwyższa ryzyko wystąpienia łuszczycy, a BMI>29 zwiększa to ryzyko ponad 2-krotnie. Występowanie łuszczycy obserwuje się u 34% osób otyłych, w porównaniu do 18% w ogólnej populacji. Redukcja masy ciała poprawia przebieg choroby. Zmniejszenie masy ciała o 5-10% poprawia odpowiedź terapeutyczną na leczenie Cs-A u pacjentów otyłych. Współistnienie otyłości i HLA-Cw*06 zwiększa ryzyko rozwoju łuszczycy 35-krotnie w porównaniu z osobami szczupłymi.
Otyłość a łuszczycowe zapalenie stawów
Otyłość występuje częściej u pacjentów z ŁZS (37%) niż u pacjentów z łuszczycą (29%), RZS (27%) i zdrowych (18%), przy uwzględnieniu wieku i płci. Niezależnie od rodzaju diety, redukcja masy ciała ≥ 5% powoduje szybszą remisję objawów (MDA), leczonych anty-TNFα. Co ciekawe, podczas I wojny światowej, gdy występował głód i niedożywienie obserwowano spadek zachorowań na łuszczycę. Stosowanie niskokalorycznej diety u otyłych chorych na łuszczycę po leczeniu MTX wydłuża remisję choroby. Ponadto z praktyki wynika, że uzyskuje się poprawę zmian chorobowych w łuszczycowym zapaleniu stawów po zastosowaniu diety niskoproteinowej i niskoenergetycznej oraz postu.
Z badań klinicznych opublikowanych w JAMA Dermatol (2013; 149: 795-801) wynika, że u pacjentów, u których przez 8 tygodni zwiększono ilość spożywanych kcal do 1200 łuszczyca znacznie się pogorszyła. Zaobserwowano również, że zastosowanie oleju z ryb jest wspomagającym elementem terapii łuszczycy. 18 pacjentom ze stabilną łuszczycą otrzymywało kapsułki oleju z ryb lub placebo z oliwy z oliwek przez 15 tygodni, z jednoczesną UVB-terapią od 3-11 tygodni. Po zakończeniu fototerapii i po 4 tygodniach, w grupie leczonej olejem rybnym nastąpiła większa redukcja PASI w porównaniu do pacjentów otrzymujących placebo.
Dieta bogata w antyoksydanty
Badania dowodzą, że w łuszczycy występuje zmniejszona aktywność przeciwutleniaczy i zwiększona peroksydacja lipidów. Stężenia GSH i aktywność GSH-Px w osoczu i w erytrocytach były istotnie niższe u chorych, a β-karotenu w osoczu i MDA w erytrocytach były wyższe u chorych.
Rola diety bezglutenowej
Przeciwciała antygliadynowe IgA statystycznie są częstsze u chorych na łuszczycę. U tych chorych odnotowuje się też wyższą częstość wystąpienia AGA, a także większą częstość występowania celiakii oraz poprawę zmian skórnych pod wpływem diety bezglutenowej.
Rola alkoholu
U mężczyzn z łuszczycą nadużywających alkoholu (>80gr/d) uzyskuje się mniejsze efekty leczenia łuszczycy. Mężczyźni pijący ok. 43 gr alkoholu/d są bardziej narażeni na wystąpienie łuszczycy, niż pijący tylko 21 gr/d. Alkohol powoduje poszerzenie naczyń, ułatwiając migrację komórek zapalnych i stymuluje uwalnianie histaminy.
Zalecenia dietetyczne dla chorych na łuszczycę
• spożywanie pokarmów zawierających antyutleniacze
• spożywanie pokarmów zawierających omega-3: tłuste ryby morskie (sardynka, łosoś, makrela, śledź, tuńczyk), ryby słodkowodne (sieja, pstrąg) oraz oleje roślinne (lniany, rzepakowy, sojowy)
• unikanie czerwonego mięsa, tłuszczów zwierzęcych, podrobów
• spożywanie pokarmów zawierających selen (owies, ryż brązowy, pestki dyni, drób, ryby)
• suplementacja witaminy D3 (tłuste ryby morskie, oleje rybne, tran)
• unikanie żywności wysoko przetworzonej, zawierającej konserwanty, siarczany
• w przypadku podejrzenia nietolerancji glutenu dieta bezglutenowa
• unikanie nadmiaru produktów zawierających kofeinę, ostrych przypraw.
Łuszczyca
Łuszczyca jest chorobą autoimmunologiczną niezakaźną, przewlekłą i nawrotową, która dotyczy osób w każdym wieku. Cierpi na nią ok. 8.5 % ludzi, w Polsce około 1 mln osób (2-4% populacji), w tym około 1600 osób z ciężką postacią tej choroby. Łuszczycowe zapalenie stawów występuje u 6-42 % chorych na łuszczycę.
Jak leczyć łuszczycę poprzez prawidłowe żywienie?
Z badań opublikowanych na łamach Journal Transnational Medicine (2015 Sep 16;13:303), przeprowadzonych na próbie 82 dorosłych mężczyzn: 41 chorych na łuszczycę i 41 zdrowych, w ciągu 7 dni, oceniano BMI, VAI, HOMA-IR, profi lipidowy, próbę wątrobową i C-reaktywne białko oraz wskaźniki stłuszczenia wątroby (FLI). Pacjenci z łuszczycą mieli podwyższone wartości BMI, VAI, lipidów, funkcji wątroby, HOMA-IR i FLI.
U pacjentów z łuszczycą obserwowano wyższe spożycie całkowitych i prostych węglowodanów, tłuszczu całkowitego, cholesterolu, w tym ω-6/ω-3 PUFA, podczas gdy spożycie białka, węglowodanów złożonych, jednonienasyconych kwasów tłuszczowych (MUFA) n-3 oraz włókien błonnika była mniejsza niż w grupie kontrolnej.
Z kolei na łamach British Journal of Dermatology 2014; 170: 634–642 opublikowano badania na temat wpływu diety oraz ćwiczeń fizycznych na poprawę łuszczycy u pacjentów z nadwagą lub otyłych. Przebadano 303 pacjentów z nadwagą lub otyłych z umiarkowaną i ciężką łuszczycą plackowatą, którzy nie osiągnęli poprawy po 4 tygodniach leczenia ogólnego.
Pacjentów losowo przydzielono do grupy: grupa 20 tygodniowa dieta i ćwiczenia fizyczne oraz grupa, która tylko otrzymała informację na temat sposobów i roli odchudzania dla klinicznej kontroli łuszczycy. W grupie ćwiczącej z dietą uzyskano redukcję PASI o 48%, a w grupie otrzymującej jedynie leki uzyskano redukcję tylko o 25,5% . Z tego wniosek, że redukcja masy ciała pod wpływem diety i ćwiczeń fizycznych zmniejsza nasilenie łuszczycy u pacjentów. Otyłość może więc być czynnikiem rozwoju łuszczycy: BMI 26-29 nieznacznie podwyższa ryzyko wystąpienia łuszczycy, a BMI>29 zwiększa to ryzyko ponad 2-krotnie. Występowanie łuszczycy obserwuje się u 34% osób otyłych, w porównaniu do 18% w ogólnej populacji. Redukcja masy ciała poprawia przebieg choroby. Zmniejszenie masy ciała o 5-10% poprawia odpowiedź terapeutyczną na leczenie Cs-A u pacjentów otyłych. Współistnienie otyłości i HLA-Cw*06 zwiększa ryzyko rozwoju łuszczycy 35-krotnie w porównaniu z osobami szczupłymi.
Otyłość a łuszczycowe zapalenie stawów
Otyłość występuje częściej u pacjentów z ŁZS (37%) niż u pacjentów z łuszczycą (29%), RZS (27%) i zdrowych (18%), przy uwzględnieniu wieku i płci. Niezależnie od rodzaju diety, redukcja masy ciała ≥ 5% powoduje szybszą remisję objawów (MDA), leczonych anty-TNFα. Co ciekawe, podczas I wojny światowej, gdy występował głód i niedożywienie obserwowano spadek zachorowań na łuszczycę. Stosowanie niskokalorycznej diety u otyłych chorych na łuszczycę po leczeniu MTX wydłuża remisję choroby. Ponadto z praktyki wynika, że uzyskuje się poprawę zmian chorobowych w łuszczycowym zapaleniu stawów po zastosowaniu diety niskoproteinowej i niskoenergetycznej oraz postu.
Z badań klinicznych opublikowanych w JAMA Dermatol (2013; 149: 795-801) wynika, że u pacjentów, u których przez 8 tygodni zwiększono ilość spożywanych kcal do 1200 łuszczyca znacznie się pogorszyła. Zaobserwowano również, że zastosowanie oleju z ryb jest wspomagającym elementem terapii łuszczycy. 18 pacjentom ze stabilną łuszczycą otrzymywało kapsułki oleju z ryb lub placebo z oliwy z oliwek przez 15 tygodni, z jednoczesną UVB-terapią od 3-11 tygodni. Po zakończeniu fototerapii i po 4 tygodniach, w grupie leczonej olejem rybnym nastąpiła większa redukcja PASI w porównaniu do pacjentów otrzymujących placebo.
Dieta bogata w antyoksydanty
Badania dowodzą, że w łuszczycy występuje zmniejszona aktywność przeciwutleniaczy i zwiększona peroksydacja lipidów. Stężenia GSH i aktywność GSH-Px w osoczu i w erytrocytach były istotnie niższe u chorych, a β-karotenu w osoczu i MDA w erytrocytach były wyższe u chorych.
Rola diety bezglutenowej
Przeciwciała antygliadynowe IgA statystycznie są częstsze u chorych na łuszczycę. U tych chorych odnotowuje się też wyższą częstość wystąpienia AGA, a także większą częstość występowania celiakii oraz poprawę zmian skórnych pod wpływem diety bezglutenowej.
Rola alkoholu
U mężczyzn z łuszczycą nadużywających alkoholu (>80gr/d) uzyskuje się mniejsze efekty leczenia łuszczycy. Mężczyźni pijący ok. 43 gr alkoholu/d są bardziej narażeni na wystąpienie łuszczycy, niż pijący tylko 21 gr/d. Alkohol powoduje poszerzenie naczyń, ułatwiając migrację komórek zapalnych i stymuluje uwalnianie histaminy.
Zalecenia dietetyczne dla chorych na łuszczycę
• spożywanie pokarmów zawierających antyutleniacze
• spożywanie pokarmów zawierających omega-3: tłuste ryby morskie (sardynka, łosoś, makrela, śledź, tuńczyk), ryby słodkowodne (sieja, pstrąg) oraz oleje roślinne (lniany, rzepakowy, sojowy)
• unikanie czerwonego mięsa, tłuszczów zwierzęcych, podrobów
• spożywanie pokarmów zawierających selen (owies, ryż brązowy, pestki dyni, drób, ryby)
• suplementacja witaminy D3 (tłuste ryby morskie, oleje rybne, tran)
• unikanie żywności wysoko przetworzonej, zawierającej konserwanty, siarczany
• w przypadku podejrzenia nietolerancji glutenu dieta bezglutenowa
• unikanie nadmiaru produktów zawierających kofeinę, ostrych przypraw.
