Sezonowość występowania autoimmunizacyjnych dermatoz pęcherzowych: reguła czy mit?
Autor: Andrzej Kordas
Data: 16.04.2014
Źródło: Justyna Gornowicz-Porowska, Marian Dmochowski, Paweł Pietkiewicz, Monika Bowszyc-Dmochowska Pracownia Autoimmunizacyjnych Dermatoz Pęcherzowych, Pracownia Histopatologii i Immunopatologii Skóry, Katedra i Klinika Dermatologii, UM w Poznaniu
Wiadomo, że czynniki egzogenne mogą indukować/zaostrzać przebieg autoimmunizacyjnych dermatoz pęcherzowych (ADP) u osób genetycznie predysponowanych. Możliwe wyzwalacze środowiskowe, sprzyjające zastąpieniu autoimmunizacji fizjologicznej autoimmunizacją patologiczną, obejmują m.in. elementy klimatu (głównie promieniowanie UV, temperatura i wilgotność są rozważane jako czynniki ryzyka dla ADP). Donoszono też o związku ADP z rytmem okołorocznym. W związku z tym istnieją sugestie, że występowanie ADP może się różnić w zależności od pory roku.
Wraz z rozkwitającą wiosną (Ryc. 1), w retrospektywnej analizie pacjentów Katedry i Kliniki Dermatologii UM w Poznaniu (kwiecień 2012 - kwiecień 2014) oceniono sezonowość występowania/rozpoznania ADP u 123 pacjentów (chorzy z dermatozami kręgu pęcherzycy/pemfigoidem pęcherzowym). Uzyskano następującą procentowość zachorowań: 14, 6% zimą; 18, 7% wiosną; 30, 1% latem i 36, 6% jesienią.
Nieliczne badania (1-4) oceniające sezonową zapadalność na ADP są niespójne (niektórzy badacze wskazują wiosnę i lato (2,3), inni zimę (4), jako szczytowe okresy zachorowań), co może być związane z różnicą w analizie początku objawów choroby lub też datą rozpoznania. Istnieją również doniesienia, że najwyższy pik zachorowań przypada na miesiące deszczowe (co może wspierać nasze wyniki), a najmniejszy występuje podczas suchego lata. Co ciekawe, w tym kontekście wskazuje się wodę (5) jako prawdopodobny wyzwalający czynnik środowiskowy dla ADP (m.in. ze względu na możliwą wysoką zawartość tanin).
Z przedstawionych danych łatwo zauważyć, iż pomimo intensywnych badań, wciąż niewiele wiadomo na temat oddziaływań czynników środowiskowych na patogenezę i naturalny przebieg ADP, a okołoroczna zmienność występowania ADP zdaje się być wątpliwa.
Dane te wskazują, że raczej uwarunkowania genetyczne odgrywają istotniejszą rolę niż czynniki egzogenne, w tym różnice klimatyczne, w patogenezie ADP. Wpływ elementów klimatu na wystąpienie/przebieg ADP powinien być zatem rozważany bardzo ostrożnie. Zapewne czynniki klimatyczne nie są czynnikami etiologicznymi występowania ADP, ale nie da się wykluczyć, że mogą powodować zaburzenie homeostazy i sprzyjają zaostrzeniom/zmianie biologicznego przebiegu/zachowania się owych chorób.
1. Robati RM, Saeedi M, Alirezayee P. Pemphigus vulgaris and season: are they really related or not? J Eur Acad Dermatol Venereol. 2011 Oct;25(10):1235-6. doi: 10.1111/j.1468-3083.2010.03867.x.
2. Tsankov N, Vassileva S, Kamarashev J, Kazandjieva J, Kuzeva V. Epidemiology of pemphigus in Sofia, Bulgaria. A 16-year retrospective study (1980-1995). Int J Dermatol. 2000 Feb;39(2):104-8.
3. Kołodziej T, Białynicki-Birula R. Występowanie pęcherzycy na Dolnym Śląsku. Dermatol Klin 2003;5(4):211-213.
4. Salmanpour R, Shahkar H, Namazi MR, Rahman-Shenas MR. Epidemiology of pemphigus in south-western Iran: a 10-year retrospective study (1991-2000). Int J Dermatol. 2006 Feb;45(2):103-5.
5. Tur E, Brenner S. The role of the water system as an exogenous factor in pemphigus. Int J Dermatol. 1997 Nov;36(11):810-6.
Nieliczne badania (1-4) oceniające sezonową zapadalność na ADP są niespójne (niektórzy badacze wskazują wiosnę i lato (2,3), inni zimę (4), jako szczytowe okresy zachorowań), co może być związane z różnicą w analizie początku objawów choroby lub też datą rozpoznania. Istnieją również doniesienia, że najwyższy pik zachorowań przypada na miesiące deszczowe (co może wspierać nasze wyniki), a najmniejszy występuje podczas suchego lata. Co ciekawe, w tym kontekście wskazuje się wodę (5) jako prawdopodobny wyzwalający czynnik środowiskowy dla ADP (m.in. ze względu na możliwą wysoką zawartość tanin).
Z przedstawionych danych łatwo zauważyć, iż pomimo intensywnych badań, wciąż niewiele wiadomo na temat oddziaływań czynników środowiskowych na patogenezę i naturalny przebieg ADP, a okołoroczna zmienność występowania ADP zdaje się być wątpliwa.
Dane te wskazują, że raczej uwarunkowania genetyczne odgrywają istotniejszą rolę niż czynniki egzogenne, w tym różnice klimatyczne, w patogenezie ADP. Wpływ elementów klimatu na wystąpienie/przebieg ADP powinien być zatem rozważany bardzo ostrożnie. Zapewne czynniki klimatyczne nie są czynnikami etiologicznymi występowania ADP, ale nie da się wykluczyć, że mogą powodować zaburzenie homeostazy i sprzyjają zaostrzeniom/zmianie biologicznego przebiegu/zachowania się owych chorób.
1. Robati RM, Saeedi M, Alirezayee P. Pemphigus vulgaris and season: are they really related or not? J Eur Acad Dermatol Venereol. 2011 Oct;25(10):1235-6. doi: 10.1111/j.1468-3083.2010.03867.x.
2. Tsankov N, Vassileva S, Kamarashev J, Kazandjieva J, Kuzeva V. Epidemiology of pemphigus in Sofia, Bulgaria. A 16-year retrospective study (1980-1995). Int J Dermatol. 2000 Feb;39(2):104-8.
3. Kołodziej T, Białynicki-Birula R. Występowanie pęcherzycy na Dolnym Śląsku. Dermatol Klin 2003;5(4):211-213.
4. Salmanpour R, Shahkar H, Namazi MR, Rahman-Shenas MR. Epidemiology of pemphigus in south-western Iran: a 10-year retrospective study (1991-2000). Int J Dermatol. 2006 Feb;45(2):103-5.
5. Tur E, Brenner S. The role of the water system as an exogenous factor in pemphigus. Int J Dermatol. 1997 Nov;36(11):810-6.
