123RF
Spożywanie żywności wysokoprzetworzonej to ryzyko cukrzycy typu 2
Redaktor: Iwona Konarska
Data: 06.04.2023
Źródło: Chen Z, Khandpur N, Desjardins C, Wang L, Monteiro CA, Sinara L, Rossato SL, Fung TT, Manson JE. Ultra-Processed Food Consumption and Risk of Type 2 Diabetes: Three Large Prospective U.S. Cohort Studies Diabetes Care. 2023 Feb 28;dc221993.doi: 10.2337/dc22-1993
Spożycie wysokoprzetworzonej żywności (UPF) wiąże się ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na cukrzycę typu 2. Dobrą nowiną jest jednak fakt, że ryzyko to rośnie tylko po spożyciu niektórych z tych produktów.
Kanadyjski zespół naukowy sprawdził dane dotyczące trzech badań, które objęły 200 tys. uczestników, z obserwacją sięgającą łącznie 5 mln osobolat. Jak stwierdzono, wysokie spożycie UPF wiązało się z 28-proc. wzrostem ryzyka cukrzycy typu 2.
Co ciekawe, zwiększone ryzyko wiązało się tylko z niektórymi typami wysokoprzetworzonej żywności: gotowymi posiłkami, rafinowanym pieczywem, słodzonymi napojami oraz sosami i przyprawami. A przecież żywność wysokoprzetworzona to także płatki zbożowe, pieczywo ciemne i pełnoziarniste oraz pakowane słodkie i pikantne przekąski, między innymi mające zmniejszać ryzyko cukrzycy.
– Chleb pełnoziarnisty można uznać za żywność wysokoprzetworzoną, ale nie należy zniechęcać do jego spożycia, bowiem spożycie pieczywa pełnoziarnistego jest odwrotnie proporcjonalne do ryzyka cukrzycy typu 2. Potwierdzają to liczne badania łączące spożycie błonnika pokarmowego z lepszym zdrowiem kardiometabolicznym – powiedział Medscape Medical News prowadzący badania dr Jean-Philippe Drouin-Chartier z Nutrition Center na Laval University w Quebec w Kanadzie.
Kilka wcześniejszych europejskich badań wykazało również związek między spożyciem żywności wysokoprzetworzonej a zwiększonym ryzykiem cukrzycy typu 2, z efektem wahającym się od 15 proc. do 53 proc., w zależności od poziomu spożycia i kohorty badanych pacjentów. Jak jednak stwierdzili Kanadyjczycy, całkowite spożycie tej żywności jest w Kanadzie „znacznie wyższe niż w Europie”, szczególnie w przypadku wysokoprzetworzonego pieczywa i płatków zbożowych oraz napojów sztucznie lub słodzonych cukrem.
Naukowcy w związku z tym przeanalizowali dane dotyczące 71 781 kobiet z Nurses' Health Study (NHS), 87 918 kobiet z NHS II i 38 847 mężczyzn z Health Professional Follow-up Study (HPFS), z których nikt nie miał choroby układu krążenia, raka lub cukrzycy na początku badania.
We wszystkich trzech badaniach kwestionariusze były przedstawiane co 2 lata w celu zebrania informacji demograficznych, dotyczących stylu życia i danych medycznych, a kwestionariusz dotyczący częstotliwości spożywania posiłków był stosowany co 2–4 lata w celu oceny diety uczestników w ciągu 30 lat obserwacji.
Korzystając z systemu klasyfikacji żywności NOVA, pozycje w kwestionariuszu częstotliwości spożywania żywności zostały podzielone na cztery grupy:
– żywność nieprzetworzona lub minimalnie przetworzona,
– przetworzone składniki kulinarne,
– przetworzona żywność,
– wysokoprzetworzona żywność podzielona na 9 wzajemnie wykluczających się podgrup.
Dzienne porcje żywności zostały następnie wykorzystane do określenia indywidualnego spożycia żywności wysokoprzetworzonej. Wyższe całkowite jej spożycie było związane z większym poborem energii, wyższym wskaźnikiem masy ciała (BMI) i występowaniem hipercholesterolemii oraz nadciśnienia, gorszą aktywnością fizyczną, a także brakiem zdrowego odżywiania.
Naukowcy obliczyli, że w ciągu 5 187 678 osobolat obserwacji w trzech badanych kohortach wystąpiły 19 503 przypadki cukrzycy typu 2. Wieloczynnikowa analiza uwzględniająca wiele potencjalnych czynników ryzyka, w tym BMI, wykazała, że w trzech badanych kohortach najwyższy kwintyl spożycia wysokoprzetworzonej żywności był związany ze znacznie zwiększonym ryzykiem cukrzycy typu 2. W porównaniu z najniższym kwintylem spożycia UPF współczynnik ryzyka wystąpienia cukrzycy typu 2 wyniósł 1,28, przy wzroście ryzyka na porcję dodatkową dziennie o 3 proc.
Żywność wysokoprzetworzona związana z wyższym ryzykiem cukrzycy typu 2 poza gotowymi posiłkami, rafinowanym pieczywem, słodzonymi napojami oraz sosami i przyprawami obejmowała również produkty pochodzenia zwierzęcego i gotowe do spożycia dania mieszane.
Natomiast spożycie np. płatków śniadaniowych, ciemnego i pełnoziarnistego pieczywa, pakowanych słodkich i pikantnych przekąsek, produktów na bazie owoców oraz jogurtów i deserów na bazie mleka wiązało się ze zmniejszonym ryzykiem cukrzycy typu 2.
Aby dodatkowo zweryfikować swoje odkrycia, naukowcy przeprowadzili metaanalizę własnych i czterech dodatkowych badań, obejmujących 415 554 uczestników i 21 932 zdarzeń, z okresem obserwacji wynoszącym od 3,4 roku do 32 lat. Ustalono, że względne ryzyko cukrzycy typu 2 przy najwyższym i najniższym poziomie spożycia produktów wysokoprzetworzonych wynosiło 1,40, przy czym każde 10-proc. zwiększenie całkowitego ich spożycia wiązało się z 12-proc. wzrostem ryzyka cukrzycy.
System klasyfikacji żywności NOVA stwierdza, że UPF to preparaty przemysłowe „wykonane głównie lub w całości z substancji ekstrahowanych z żywności, często modyfikowanej chemicznie, z dodatkami i z niewielkim dodatkiem, jeśli w ogóle, samej żywności”. Niedawne badanie zakwestionowało wartość klasyfikacji NOVA po stwierdzeniu, że ma ona „niską spójność” przy klasyfikacji żywności.
Wcześniejsze badania wykazały jednak, że żywność wysokoprzetworzona i jej składniki negatywnie wpływają na mikroflorę jelitową i mogą powodować zwiększoną masę ciała oraz ogólnoustrojowe stany zapalne, jak insulinooporność.
– Istnieje potrzeba ułatwienia dostępu do minimalnie przetworzonej żywności. Obejmuje to odpowiednie ceny i fizyczny dostęp do takiej żywności, czyli zajęcie się kwestią białych plam w tematach żywnościowych – podsumował wyniki badań dr Drouin-Chartier.
Opracowanie: Marek Meissner
Co ciekawe, zwiększone ryzyko wiązało się tylko z niektórymi typami wysokoprzetworzonej żywności: gotowymi posiłkami, rafinowanym pieczywem, słodzonymi napojami oraz sosami i przyprawami. A przecież żywność wysokoprzetworzona to także płatki zbożowe, pieczywo ciemne i pełnoziarniste oraz pakowane słodkie i pikantne przekąski, między innymi mające zmniejszać ryzyko cukrzycy.
– Chleb pełnoziarnisty można uznać za żywność wysokoprzetworzoną, ale nie należy zniechęcać do jego spożycia, bowiem spożycie pieczywa pełnoziarnistego jest odwrotnie proporcjonalne do ryzyka cukrzycy typu 2. Potwierdzają to liczne badania łączące spożycie błonnika pokarmowego z lepszym zdrowiem kardiometabolicznym – powiedział Medscape Medical News prowadzący badania dr Jean-Philippe Drouin-Chartier z Nutrition Center na Laval University w Quebec w Kanadzie.
Kilka wcześniejszych europejskich badań wykazało również związek między spożyciem żywności wysokoprzetworzonej a zwiększonym ryzykiem cukrzycy typu 2, z efektem wahającym się od 15 proc. do 53 proc., w zależności od poziomu spożycia i kohorty badanych pacjentów. Jak jednak stwierdzili Kanadyjczycy, całkowite spożycie tej żywności jest w Kanadzie „znacznie wyższe niż w Europie”, szczególnie w przypadku wysokoprzetworzonego pieczywa i płatków zbożowych oraz napojów sztucznie lub słodzonych cukrem.
Naukowcy w związku z tym przeanalizowali dane dotyczące 71 781 kobiet z Nurses' Health Study (NHS), 87 918 kobiet z NHS II i 38 847 mężczyzn z Health Professional Follow-up Study (HPFS), z których nikt nie miał choroby układu krążenia, raka lub cukrzycy na początku badania.
We wszystkich trzech badaniach kwestionariusze były przedstawiane co 2 lata w celu zebrania informacji demograficznych, dotyczących stylu życia i danych medycznych, a kwestionariusz dotyczący częstotliwości spożywania posiłków był stosowany co 2–4 lata w celu oceny diety uczestników w ciągu 30 lat obserwacji.
Korzystając z systemu klasyfikacji żywności NOVA, pozycje w kwestionariuszu częstotliwości spożywania żywności zostały podzielone na cztery grupy:
– żywność nieprzetworzona lub minimalnie przetworzona,
– przetworzone składniki kulinarne,
– przetworzona żywność,
– wysokoprzetworzona żywność podzielona na 9 wzajemnie wykluczających się podgrup.
Dzienne porcje żywności zostały następnie wykorzystane do określenia indywidualnego spożycia żywności wysokoprzetworzonej. Wyższe całkowite jej spożycie było związane z większym poborem energii, wyższym wskaźnikiem masy ciała (BMI) i występowaniem hipercholesterolemii oraz nadciśnienia, gorszą aktywnością fizyczną, a także brakiem zdrowego odżywiania.
Naukowcy obliczyli, że w ciągu 5 187 678 osobolat obserwacji w trzech badanych kohortach wystąpiły 19 503 przypadki cukrzycy typu 2. Wieloczynnikowa analiza uwzględniająca wiele potencjalnych czynników ryzyka, w tym BMI, wykazała, że w trzech badanych kohortach najwyższy kwintyl spożycia wysokoprzetworzonej żywności był związany ze znacznie zwiększonym ryzykiem cukrzycy typu 2. W porównaniu z najniższym kwintylem spożycia UPF współczynnik ryzyka wystąpienia cukrzycy typu 2 wyniósł 1,28, przy wzroście ryzyka na porcję dodatkową dziennie o 3 proc.
Żywność wysokoprzetworzona związana z wyższym ryzykiem cukrzycy typu 2 poza gotowymi posiłkami, rafinowanym pieczywem, słodzonymi napojami oraz sosami i przyprawami obejmowała również produkty pochodzenia zwierzęcego i gotowe do spożycia dania mieszane.
Natomiast spożycie np. płatków śniadaniowych, ciemnego i pełnoziarnistego pieczywa, pakowanych słodkich i pikantnych przekąsek, produktów na bazie owoców oraz jogurtów i deserów na bazie mleka wiązało się ze zmniejszonym ryzykiem cukrzycy typu 2.
Aby dodatkowo zweryfikować swoje odkrycia, naukowcy przeprowadzili metaanalizę własnych i czterech dodatkowych badań, obejmujących 415 554 uczestników i 21 932 zdarzeń, z okresem obserwacji wynoszącym od 3,4 roku do 32 lat. Ustalono, że względne ryzyko cukrzycy typu 2 przy najwyższym i najniższym poziomie spożycia produktów wysokoprzetworzonych wynosiło 1,40, przy czym każde 10-proc. zwiększenie całkowitego ich spożycia wiązało się z 12-proc. wzrostem ryzyka cukrzycy.
System klasyfikacji żywności NOVA stwierdza, że UPF to preparaty przemysłowe „wykonane głównie lub w całości z substancji ekstrahowanych z żywności, często modyfikowanej chemicznie, z dodatkami i z niewielkim dodatkiem, jeśli w ogóle, samej żywności”. Niedawne badanie zakwestionowało wartość klasyfikacji NOVA po stwierdzeniu, że ma ona „niską spójność” przy klasyfikacji żywności.
Wcześniejsze badania wykazały jednak, że żywność wysokoprzetworzona i jej składniki negatywnie wpływają na mikroflorę jelitową i mogą powodować zwiększoną masę ciała oraz ogólnoustrojowe stany zapalne, jak insulinooporność.
– Istnieje potrzeba ułatwienia dostępu do minimalnie przetworzonej żywności. Obejmuje to odpowiednie ceny i fizyczny dostęp do takiej żywności, czyli zajęcie się kwestią białych plam w tematach żywnościowych – podsumował wyniki badań dr Drouin-Chartier.
Opracowanie: Marek Meissner
Current Topics in Diabetes
