HCV: szczepionka jeszcze nie teraz, eliminacja w Polsce do 2030 roku możliwa
Autor: Marta Koblańska
Data: 07.02.2017
Źródło: MK
Czy badania na myszach z ludzką wątrobą oraz ludzkim systemem odpornościowym przyczynią się do powstania szczepionki przeciw HCV? Do tej pory nie wszystko się udaje, ale potrzeba badań w tym kierunku. Za to przy sprzyjających warunkach Polska ma szansę na eliminację HCV do 2030 roku.
HCV to wirus powodujący wirusowe zapalenie wątroby typu C, które prowadzi do uszkodzenia tego narządu (marskości) lub raka wątroby. HCV najczęściej przebiega bez objawów stąd trudno je rozpoznać. Jednak niezależnie od przebiegu we wczesnej fazie zakażenia, u większości nieleczonych powoli rozwija się przewlekła postać choroby. Czas trwania zakażenia od chwili wniknięcia wirusa do organizmu do poważnych problemów zdrowotnych jest zazwyczaj długi i wynosi od 5 do 35 lat.
Zakażenie odbywa się przez krew, ale też przechodzenie wirusa z jednej komórki do drugiej. W procesie zakażenia mogą brać również udział egzozomy, a wtedy sposób infekcji staje się niezależny od obecności cząsteczek wirusa.
Stąd krokiem milowym zarówno w prewencji pierwotnej jak i wtórnej ( po infekcji nie ma niestety trwałej odporności przeciw nowemu zakażeniu) byłaby szczepionka przeciw HCV. O HCV dyskutowali eksperci podczas konferencji podsumowującej wyniki i osiągnięcia projektu KIK/35 „Zapobieganie zakażeniom HCV”, współfinansowanego przez Szwajcarię oraz ministra zdrowia RP w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej w Narodowym Instytucie Zdrowia Publicznego PZH.
- Wiele szczepionek zostało poddanych badaniom, wiele nie dotarło nawet do prób klinicznych, ale nie osiągnięto satysfakcjonujących rezultatów – mówi prof. Agata Budkowska z Instytutu Pasteura w Paryżu. – Dlaczego jej wynalezienie jest takie trudne? Powoduje to po pierwsze duża zmienność wirusa i wielość jego wariantów oraz niedostateczna wiedza jakie mechanizmy powinna stymulować przyszła szczepionka – tłumaczy prof. Budkowska.
Ale, jak wskazuje prof. Budkowska, pewną rolę w HCV odgrywają komórki T, których dysfunkcja jest obserwowana w trakcie wiremii. Przyszła szczepionka powinna więc stymulować odpowiedź komórek T, choć nie da się wykluczyć roli przeciwciał. Jednak i tutaj nie osiągnięto dobrych rezultatów w związku z wyczerpaniem komórek T ze względu na stałą stymulację antygenową. Badania na szympansach zostały zakazane ze względów etycznych. Obecnie podejmuje się badania na myszach i również udało się prowadzić badania na tych zwierzętach z ludzką wątrobą oraz ludzkim układem odpornościowym, ale myszy były niedoskonałe i podejmowane próby kończyły się fiaskiem.
Ratunkiem okazują się nowe terapie bez interferonu w Europie obecne od kilku lat, w Polsce z opóźnieniem i jeszcze nie wszystkie. Jednak w scenariuszu optymistycznym, zakładającym realizację strategii zbieżnej z WHO ( 60-70 procent nakładów na terapię, leczenie 10-15 tys. osób przy zmniejszającej się liczbie zakażeń do 190 tys. z 220 tys.- co już nastąpiło) może w Polsce nastąpić eliminacja HCV do 2030 roku.
- Średni koszt leczenia spada, a nakłady rosną. Jeśli NFZ pozostanie elastyczny osiągniemy w 2017 roku 600 mln zł wobec 400 mln zł w 2016 roku i 240 mln zł wcześniej – mówi prof. Robert Flisiak z Polskiego Towarzystwa Hepatologicznego. – A w 2016 roku zwiększyła się także liczba rozpoznań. Najnowsze terapie mają skuteczność 90 procent w porównaniu z 70 procentową skutecznością terapii trójlekowej oraz 50 procentową – interferonu. Leczymy krócej – nawet 8 tygodni, , choć większość chorych leczona jest 12 tygodni w porównaniu z 72 tygodniami przy terapii interferonem.
Zakażenie odbywa się przez krew, ale też przechodzenie wirusa z jednej komórki do drugiej. W procesie zakażenia mogą brać również udział egzozomy, a wtedy sposób infekcji staje się niezależny od obecności cząsteczek wirusa.
Stąd krokiem milowym zarówno w prewencji pierwotnej jak i wtórnej ( po infekcji nie ma niestety trwałej odporności przeciw nowemu zakażeniu) byłaby szczepionka przeciw HCV. O HCV dyskutowali eksperci podczas konferencji podsumowującej wyniki i osiągnięcia projektu KIK/35 „Zapobieganie zakażeniom HCV”, współfinansowanego przez Szwajcarię oraz ministra zdrowia RP w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej w Narodowym Instytucie Zdrowia Publicznego PZH.
- Wiele szczepionek zostało poddanych badaniom, wiele nie dotarło nawet do prób klinicznych, ale nie osiągnięto satysfakcjonujących rezultatów – mówi prof. Agata Budkowska z Instytutu Pasteura w Paryżu. – Dlaczego jej wynalezienie jest takie trudne? Powoduje to po pierwsze duża zmienność wirusa i wielość jego wariantów oraz niedostateczna wiedza jakie mechanizmy powinna stymulować przyszła szczepionka – tłumaczy prof. Budkowska.
Ale, jak wskazuje prof. Budkowska, pewną rolę w HCV odgrywają komórki T, których dysfunkcja jest obserwowana w trakcie wiremii. Przyszła szczepionka powinna więc stymulować odpowiedź komórek T, choć nie da się wykluczyć roli przeciwciał. Jednak i tutaj nie osiągnięto dobrych rezultatów w związku z wyczerpaniem komórek T ze względu na stałą stymulację antygenową. Badania na szympansach zostały zakazane ze względów etycznych. Obecnie podejmuje się badania na myszach i również udało się prowadzić badania na tych zwierzętach z ludzką wątrobą oraz ludzkim układem odpornościowym, ale myszy były niedoskonałe i podejmowane próby kończyły się fiaskiem.
Ratunkiem okazują się nowe terapie bez interferonu w Europie obecne od kilku lat, w Polsce z opóźnieniem i jeszcze nie wszystkie. Jednak w scenariuszu optymistycznym, zakładającym realizację strategii zbieżnej z WHO ( 60-70 procent nakładów na terapię, leczenie 10-15 tys. osób przy zmniejszającej się liczbie zakażeń do 190 tys. z 220 tys.- co już nastąpiło) może w Polsce nastąpić eliminacja HCV do 2030 roku.
- Średni koszt leczenia spada, a nakłady rosną. Jeśli NFZ pozostanie elastyczny osiągniemy w 2017 roku 600 mln zł wobec 400 mln zł w 2016 roku i 240 mln zł wcześniej – mówi prof. Robert Flisiak z Polskiego Towarzystwa Hepatologicznego. – A w 2016 roku zwiększyła się także liczba rozpoznań. Najnowsze terapie mają skuteczność 90 procent w porównaniu z 70 procentową skutecznością terapii trójlekowej oraz 50 procentową – interferonu. Leczymy krócej – nawet 8 tygodni, , choć większość chorych leczona jest 12 tygodni w porównaniu z 72 tygodniami przy terapii interferonem.
Przegląd Gastroenterologiczny
