Zdrowie psychiczne determinuje przebieg IBS i skuteczność terapii

Polscy naukowcy udowodnili, że niekorzystne doświadczenia z dzieciństwa – i często związana z tym aleksytymia, czyli nieumiejętność nazywania swoich emocji – mają istotny związek z przebiegiem zespołu jelita drażliwego (IBS). Wyniki badań opublikowano w „Journal of Psychosomatic Research”.

• IBS dotyka 5–20 proc. populacji. Objawy choroby nie mają bezpośrednio związku z żadną patologią układu pokarmowego
• Badania opublikowane w „Journal of Psychosomatic Research” wskazują na istotny związek między niekorzystnymi doświadczeniami z dzieciństwa (ACE) a przebiegiem zespołu jelita drażliwego (IBS)
• Wczesnodziecięce traumy mogą wpływać na rozwój IBS poprzez mechanizmy neurobiologiczne: deregulację osi podwzgórze–przysadka–nadnercza albo zaburzenia w osi mózg–jelita
• Nasze wyniki wskazują na potrzebę indywidualnego podejścia do leczenia IBS, uwzględniającego zdrowie psychiczne – wskazują naukowcy

Zespół jelita drażliwego (irritable bowel syndrome – IBS) to przewlekłe schorzenie układu pokarmowego. Objawy choroby nie mają bezpośrednio związku z żadną patologią układu pokarmowego, którą można zdiagnozować w badaniach, a mają często podłoże psychosomatyczne.

Niekorzystne doświadczenia z dzieciństwa (ACE) związane z wystąpieniem IBS

Niekorzystne doświadczenia z dzieciństwa (adverse childhood experiences – ACE), definiowane są jako potencjalnie traumatyczne lub silnie stresujące wydarzenia w okresie dorastania, takie jak przemoc, zaniedbanie, uzależnienia i choroby w najbliższej rodzinie, skrajne ubóstwo czy doświadczenie wojny. W Polsce z ACE miało do czynienia 53 proc. badanych.

– Nasze wyniki wskazują na potrzebę indywidualnego podejścia do leczenia IBS, uwzględniającego zdrowie psychiczne. U pacjentów z IBS często występują traumy z dzieciństwa, co z kolei jest ważną informacją o tym, jaki może być przebieg choroby i skuteczność terapii. Dlatego warto w ramach diagnozy i leczenia wprowadzić kwestionariusze przesiewowe dotyczące traumatycznych doświadczeń z dzieciństwa. Dzięki temu można lepiej dopasować leczenie łącząc np. leki, konsultacje dietetyczne i wsparcie psychologiczne – przekazuje prof. Marcin Rzeszutek, kierownik Laboratorium Badań nad Traumą z Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego.

Modulacja mikrobioty w zaburzeniach interakcji jelitowo-mózgowych – rola probiotyku L. casei DG i eubiotyku rifaksyminy-α w leczeniu IBS i dyspepsji czynnościowejLacticaseibacillus paracasei CNCM I-1572 (L. casei DG) moduluje strukturę i funkcje mikrobioty jelitowej oraz zmniejsza aktywację immunologiczną u pacjentów z IBS. W przypadku pacjentów z IBS-D rifaksymina-α jest jedynym lekiem rekomendowanym przez wszystkie międzynarodowe wytyczne zarówno jako leczenie pierwszego rzutu, jak i ponowne leczenie pacjentów, u których wystąpił nawrót objawów.

Trauma wpływa na rozwój IBS przez mechanizmy neurobiologiczne

Badacze podkreślają, że wczesnodziecięce traumy mogą wpływać na rozwój IBS poprzez dwa mechanizmy neurobiologiczne. Jest to albo deregulacja osi podwzgórze–przysadka–nadnercza, prowadząca m.in. do rozregulowania motoryki jelit i dysbiozy jelitowej albo zaburzenia w osi mózg–jelita, skutkujące choćby błędnym przetwarzaniem informacji z jelit, nadwrażliwością i niskim progiem bólu.

Naukowcy z Laboratorium Badań nad Traumą sprawdzili też, czy łącząca się czasem z ACEs aleksytymia może nasilać objawy IBS.

Aleksytymia to nieumiejętność nazywania i rozpoznawania emocji. I tak, człowiek  pobudzenie emocjonalne interpretuje często jako pobudzenie fizjologiczne. Jeśli ktoś więc trzęsie się ze strachu, może interpretować, że jest mu za zimno. Jeśli cieszy się na widok jakiejś osoby, zastanawia się, dlaczego pocą się ręce i bije szybciej serce.

SIBO nasila objawy i pogarsza jakość życia chorych z zespołem jelita nadwrażliwego IBSWspółistnienie SIBO ma znaczący negatywny wpływ (bardziej nasilone objawy i gorsza jakość życia) na pacjentów z IBS, którzy mają ponaddwukrotnie większe prawdopodobieństwo wystąpienia ciężkiej postaci IBS niż osoby bez zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego.

Wpływ aleksytymii na rozwój IBS

Wykształcenie aleksytymii może być jednym ze sposobów na odcięcie się od trudnych emocji i może powstawać jako metoda radzenia sobie z dziecięcymi traumami. Aleksytymia dotyka ok. 10 proc. społeczeństwa. Naukowcy próbowali sprawdzić, czy dolegliwości jelitowe też mogą być powiązane z nieumiejętnością rozpoznania u siebie emocji pod postacią aleksytymii.

W grupie 245 pacjentów z IBS obserwowanych trzykrotnie przez prawie dwa miesiące zauważono wyraźne różnice.

– Niektórzy pacjenci przez cały okres obserwacji nie deklarowali żadnych istotnych objawów IBS, lęku czy depresji, a inni czuli się bardzo źle. I to właśnie osoby z tej ostatniej grupy doświadczyły najwięcej niekorzystnych doświadczeń z dzieciństwa, jak również charakteryzowały się najwyższym poziomem aleksytymii – wyjaśnia prof. Rzeszutek.

– Diagnostyka i leczenie IBS wymaga kompleksowych strategii leczenia skoncentrowanych na wielu współwystępujących objawach, a nie skupiania się wyłącznie na objawach związanych z przewodem pokarmowym. Wierzymy, że wyniki tego badania mają ważne implikacje kliniczne – podsumowuje psycholog.