Hepatotoksyczność metotreksatu – meta-analiza

Metotreksat (MTX) jest lekiem coraz powszechniej stosowanym w wielu schorzeniach, u podłoża których leżą zaburzenia regulacji procesów immunologicznych. Także w gastroenterologii – a zwłaszcza w terapii choroby Leśniowskiego-Crohna – lek ten znajduje coraz szersze zastosowanie. Jednym z potencjalnych ograniczeń leczenia MTX jest możliwość wystąpienia ważnych działań niepożądanych. Na łamach czasopisma Seminars in Arthritis and Rheumatism ukazała się ciekawa analiza, w której podjęto próbę oceny problemu hepatotoksyczności MTX.

W meta-analizie uwzględniono prace zamieszczone w bazach PubMed oraz Cochrane Central Register of Controlled Trials w latach 1990-2014, które prezentowały wyniki randomizowanych badań klinicznych, prowadzonych metodą podwójnie ślepej próby, w których oceniano skuteczność i bezpieczeństwo MTX w terapii reumatoidalnego zapalenia stawów, łuszczycy, łuszczycowego zapalenia stawów oraz nieswoistych chorób zapalnych jelit. Z analizy wykluczono badania, w których uczestniczyło mniej niż 100 chorych, oraz które trwały krócej niż 24 miesiące. Autorzy dokonali oceny względnego ryzyka (ang. relative risk – RR) wystąpienia poszczególnych form reakcji hepatotoksycznych, definiowanych jako niewielki wzrost aktywności aminotransferaz (≤ 3-krotności ggn), znaczny wzrost aktywności aminotransferaz ( > 3-krotności ggn), niewydolność wątroby, marskość wątroby, zgon.
W analizie uwzględniono 13177 chorych leczonych MTX. Wykazano, że MTX zwiększał istotnie ilość hepatologicznych działań niepożądanych analizowanych łącznie (RR=2.2; 95%CI: 1.7-2.7). Istotnie częściej stosowanie MTX wiązało się ze zwiększeniem ryzyka niewielkiego (RR: 2.2; 95%CI: 1.7-2.8) i znacznego wzrostu aktywności aminotransferaz (RR: 2.6; 95%CI: 1.9-3.6). Nie wykazano natomiast istotnego statystycznie wzrostu ryzyka wystąpienia niewydolności wątroby, marskości wątroby czy zgonu związanego z terapią MTX.