Kapsułka endoskopowa – przydatność metody, czyli ile zależy od opisującego?

Badanie kapsułką endoskopową (ang. capsule endoscopy – CE) stało się w ostatnich latach jednym z najistotniejszych badań diagnostycznych krwawienia do światła przewodu pokarmowego o nieznanej lokalizacji w przypadku negatywnych wyników badań kolonoskopowych i gastroskopowych. Zwłaszcza w ostatnich 10 latach obserwujemy znaczne zwiększenie częstości wykonywania endoskopii kapsułkowej.

Metoda ta, z uwagi na swą teoretyczną nieinwazyjność, jest też częstym tematem doniesień medialnych na temat postępu, jaki dokonał się w diagnostyce gastroenterologicznej. CE ma jednak swe istotne ograniczenia głównie z czysto technicznego punktu widzenia. Wymienia się tutaj między innymi brak możliwości pobrania biopsji w trakcie procedury czy ryzyko uwięźnięcia kapsuły u chorych z obecnością zwężeń w przewodzie pokarmowym. Innym, rzadziej poruszanym zagadnieniem, jest kwestia trudności w interpretacji obrazów endoskopowych, które również mogą być przyczyną małej przydatności diagnostycznej tej metody. Temat ten został szczegółowo przeanalizowany w artykule autorów włoskich, zamieszczonym w ostatnim wydaniu Digestive and Liver Disease.
Autorzy postawili sobie za cel ocenę wykrywalności poszczególnych patologii w zależności od tego, kto dane badanie ocenia i opisuje oraz oszacowali powtarzalność tych ocen w zakresie tego samego badania ocenianego przez różnych lekarzy. Dokonali także analizy czy przeprowadzenie odpowiednich dodatkowych szkoleń dla osób opisujących badanie CE może wpłynąć na jakość ocen endoskopii kapsułkowej.
W badaniu uczestniczyło 12 osób zajmujących się CE. Każdy z oceniających otrzymał do opisu 12 nagrań wideo badań CE. Badani oceniali materiał diagnostyczny dwukrotnie, pomiędzy ocenami przeprowadzane było szkolenie polegające zarówno na ćwiczeniach praktycznych, jak i składające się z części teoretycznej (wykłady z ekspertami). Oceniający mieli do dyspozycji wspólny, uproszczony słownik terminów opisujących stwierdzane patologie jelita cienkiego tak, aby ujednolicić opisy badań. Odniesieniem referencyjnym były opisy wykonane przez trzech niezależnych ekspertów w zakresie CE.
Po analizie wyników badań okazało się, że jedynie co drugi z oceniających wykrył patologie opisywane przez ekspertów. Stopień „wykrywalności” odchyleń od stanu prawidłowego nie zmienił się istotnie po przeprowadzonym szkoleniu. Nie wykazano także istotnych różnic w zakresie ilości wykrytych nieprawidłowości pomiędzy uczestnikami badania o różnym stopniu doświadczenia w ocenianiu badania CE. Stopień zgodności w opisach badań pomiędzy samymi badanymi był umiarkowany i nie zmienił się po szkoleniu.
Autorzy wnioskują, że wyniki niniejszego badania wskazują na istotny problem w aspekcie jakości oceny badania CE. Metoda ta jest przydatna diagnostycznie pod warunkiem, że osoba oceniająca jest odpowiednio wyszkolona w tym zakresie. Zwraca też uwagę fakt dość dużej subiektywności ocen, której odzwierciedleniem jest niezbyt wysoka zgodność ocen pomiędzy uczestnikami badania. Warto więc podkreślać wagę stałego, intensywnego szkolenia lekarzy, zajmujących się omawianą problematyką. Istotną kwestia jest także unifikacja „języka diagnostycznego”, jakim posługują się oceniający. Ponadto w przypadku CE tak, jak w przypadku każdej innej próby diagnostycznej, warto pamiętać, że jest to badanie obarczone błędem diagnostycznym wynikającym z samej techniki i metodyki badania. Osobnym problemem jest sprawa jakości i formy szkoleń tak, aby w sposób istotny podnosiły kwalifikacje i możliwości diagnostyczne osób zajmujących się tą techniką endoskopową.